(tiếp theo)

Trong bài trước, theo yêu cầu của ông HNT ở Nam Úc, LNĐ đã viết về “rượu Château”, và tuần này sẽ viết về “mùa nho 2008” của Úc. Tuy nhiên, nay đọc lại bài “rượu Château”, LNĐ thấy chưa được đầy đủ cho lắm, nên xin bổ túc trước khi viết về mùa nho 2008.

* * *

Vang đỏ (loại xịn, dĩ nhiên) của vùng Bordeaux sở dĩ nổi tiếng nhất thế giới là vì đạt tới đỉnh cao của cả sắc – hương – vị.  Sắc của vang đỏ Bordeaux (mà người Việt thường gọi là “màu đỏ Bordeaux”), tiếng Pháp gọi là “clairet”, tiếng Anh gọi là “claret”. Trước kia ở Anh, từ “claret” được sử dụng độc quyền để gọi “vang đỏ của Bordeaux”, nhưng ngày nay đã bị sử dụng bừa bãi, thậm chí có hãng còn gọi rượu ngọt “rosé” là “claret”!

“Sắc – hương – vị” của vang đỏ Bordeaux chính là 3 đặc điểm của cabernet sauvignon mà LNĐ đã viết trước đây, bởi vì vang đỏ Bordeaux chủ yếu làm bằng loại nho này. Cũng cần viết thêm: rượu vang sản xuất ở Pháp nói riêng, ở các nước Âu – Mỹ nói chung, không ghi loại nho trên nhãn rượu (như ở Úc), cho nên muốn biết thì phải tìm hiểu.

Platinum Label của hãng Wolf Blass: “dzừa đủ xài”!

Còn những chai shiraz ngon nhất, nổi tiếng nhất lại là của vùng Hermitage, trong thung lũng sông Rhône, miền nam nước Pháp. Nguyên nhân: nho shiraz (người Pháp gọi là “syrah”) trồng trên các sườn đồi ở Hermitage, nơi có khí hậu ôn đới và những làn gió mát từ Địa trung hải, được xem là số 1 thế giới.

Về sau, có người lấy giống nho shiraz ở Hermitage đem sang Úc trồng, với kết quả từ bằng cho tới hơn shiraz trồng ở Hermitage, đưa tới việc hãng Penfolds cho ra đời chai shiraz “Grange Hermitage” nổi tiếng thế giới.

Tới năm 1989, sau khi có sự kiện cáo của Pháp, Tòa án Liên hiệp Âu châu đã ra phán quyết về độc quyền sử dụng danh xưng địa phương đối với chữ “Champagne” và “Hermitage”.

Theo phán quyết này, từ năm 1990 trở đi, chỉ có rượu sâm-banh (champagne) sản xuất ở vùng Champagne của Pháp mới được ghi trên nhãn là “rượu champagne”, và chỉ có vang đỏ sản xuất ở vùng Hermitage mới được ghi chữ “Hermitage”.

Vì thế, bắt đầu từ mùa nho 1990, chai shiraz “Grange Hermitage” của hãng Penfolds chỉ còn lại chữ “Grange” trên nhãn rượu.

Nhắc lại việc này, LNĐ không có ý chê người Pháp “bần tiện” mà chỉ cốt để mọi người thấy rượu vang của Úc, nhất là vang đỏ, không thua gì rượu vang của Pháp. Phần viết về “rượu Château” trong số báo trước chỉ có mục đích duy nhất, như ông HNT đã yêu cầu, là đem lại những thông tin, hiểu biết về loại rượu nổi tiếng này, để lỡ có tay nào đem chữ “Château” ra để hù dọa, mình còn biết đường mà đối đáp.

Để khỏi “nhức đầu” với trên 200 loại “Château” thượng vàng hạ cám của Bordeaux, các hội viên Hoàng Hoa Hội chỉ cần nhớ 5 chai của “ngũ đại gia”:

– Château Lafite-Rothschild

– Château Margaux

– Château Latour

– Château Haut-Brion

– Château Mouton Rothschild

cộng thêm chai Château Pétrus (cũng của vùng Bordeaux) và chai Romanée Conti của vùng Burgundy, vị chi là 7 chai.

Nếu được người ta khoe, hoặc mời uống rượu “Château” nhưng không phải 7 chai “xịn” nói trên, thì bên cạnh sự tế nhị tùy từng trường hợp, các hội viên Hoàng Hoa Hội có thể phán chắc ăn như bắp rằng: không bằng chai cabernet sauvignon “Bin 707” của hãng Penfolds, hoặc chai cabernet sauvignon “Thomas Hardy” của hãng Hardys!

Đó là nói về cabernet sauvignon, còn shiraz thì tính trên khắp thế giới, nếu chỉ tính giá của một chai rượu mùa nho mới, thì chai  shiraz “Grange” của hãng Penfolds cũng tương được, hoặc có khi còn đắt hơn chai “Domaine Jean-Louis Chave Red Hermitage”, vốn là chai shiraz nổi tiếng bậc nhất của vùng Hermitage!

Theo giá bán trên Internet, thì chai này của mùa nho 2007 chỉ giá khoảng 175 đô-la Úc, tức là chỉ đắt hơn chai shiraz “Platinum Label” của hãng Wolf Blass và chai “Michael” của hãng Wynns.

Nhân tiện, LNĐ cũng xin đưa ra nhận xét của cá nhân, và cũng là của một số bạn người Úc: muốn thưởng thức cái ngon của rượu shiraz, thì uống chai “Platinum Label” hoặc chai “Michael”   nói trên là đủ, không cần phải chơi tới chai “Grange”, nhiều khi đắt tiền chỉ vì cái “nêm”, còn uống chưa chắc đã “cảm thấy” ngon hơn!

Trên đây chỉ nói về vang đỏ, còn nói về vang trắng, thì LNĐ có thể viết một cách dứt khoát, quyết liệt hơn: vang trắng của Úc, căn bản là chardonnay, là nhất thế giới. Không cần phải là triệu phú để chơi những chai trên 100 đô-la như  chai Yattarna của hãng Penfolds (vốn được mệnh danh là “white Grange”), mà chỉ cần uống chai Voyager Estate Chardonnay (khoảng 35 đô-la), hay chai Penfolds Reserve Bin 00A (khoảng 60 đô-la) là đã có quyền vỗ ngực tự xưng là người sành điệu!

Mùa nho 2008

Mùa nho (vintage) nói chung, gồm vô số loại nho để làm đủ thứ rượu vang, nhưng vì nho để làm rượu đỏ chịu ảnh hưởng nhiều nhất của thời tiết mưa nắng, cho nên khi “bàn” về một mùa nho, có nghĩa là bàn về vang đỏ. Không chỉ “bàn” mà còn “cãi”!

Trên thực tế, từ trước tới nay ở Úc, nhắc tới “mùa nho” là có tranh cãi. Vì nhiều nguyên nhân phức tạp; chẳng hạn, cùng một năm nhưng điều kiện thời tiết mỗi nơi có thể khác nhau, hoặc thiếu sự “nhất trí” giữa những người có tiếng nói, có uy tín trong lĩnh vực này; hoặc đơn thuần chỉ là những sự đánh bóng một mùa nho không nổi bật, hay những cố gắng… tuyệt vọng trong việc giải quyết số lượng rượu ứ đọng vì dư thừa, ế ẩm.

Một trong những mặt tiêu cực của thú uống rượu là gây nhức đầu (nghĩa đen), cho nên chủ trương của LNĐ khi thành lập Hoàng Hoa Hội là giúp các hội viên càng đỡ nhức đầu (nghĩa bóng) càng tốt. Vì thế, lời khuyên thứ nhất của LNĐ là: nếu chỉ mua rượu đỏ giá  dưới 20 đô-la một chai (thường là loại chỉ có khả năng để “short term”: 3 tới 5 năm) thì nên… forget mùa nho đi. Bởi vì loại rượu “hàng ngày dùng đủ” này được làm bằng nho hạng bét, hoặc áp chót, mùa nho nào cũng xêm-xêm!

Lời khuyên thứ hai cũng không ngoài mục đích giúp các hội viên đỡ nhức đầu, là nếu trữ rượu với mục đích duy nhất để uống, thì  cũng nên… forget mùa nho đi!

Bởi vì với các tửu sĩ thuộc thành phần này, việc lựa chọn loại rượu mình ưa thích, uống quen miệng, và thời gian “để dành” quan trọng hơn là mùa nho.

Lời khuyên thứ ba: nếu trữ rượu với mục đích sưu tầm, giữ làm của,  hoặc chỉ đơn thuần với mục đích khi khui rượu để đãi bạn hiền có quyền hãnh diện mình là dân chơi sành điệu, thì cũng không nên chỉ tin vào một vài bài báo, một vài kết quả chấm điểm vang đỏ.

Lấy mùa nho 2008 mà một số hội viên Hoàng Hoa Hội đã hỏi để làm thí dụ điển hình.

Trước hết nói về huyền thoại “năm chẵn năm lẻ” mà nay đã trở thành tiêu chuẩn chọn vang đỏ của nhiều người. Theo đó, ở Úc, nho của năm chẵn luôn luôn ngon hơn nho của năm lẻ. Bằng cớ là các chai shiraz “Grange” của hãng Penfolds đoạt các giải thưởng quốc tế từ trước tới nay (trừ chai của mùa nho 1981) đều là các mùa nho năm chẵn: 1976 – 1986 –1990 – 1998.

(Trường hợp đặc biệt: các chai shiraz Platinum Label nổi tiếng của hãng Wolf blass đều là các năm lẻ!)

Nhìn vào bốn năm nói trên, chúng ta thấy mùa nho “mới” nhất  là 1998. Suy ra, ít nhất cũng là với chai shiraz “Grange”, các mùa mùa nho từ 1999 trở về sau, còn đang chờ lịch sử… định công luận tội!

Từ đó có thể suy ra: còn quá sớm để đánh giá mùa nho 2008!

Thế nhưng qua đọc các bài báo hoặc các quảng cáo, chúng ta thấy đã có quá nhiều người ca tụng mùa nho 2008.

Người đầu tiên là “Sir” Jon Stanhope, nhà lãnh đạo Lãnh thổ Thủ đô Úc (ACT). Ngay đầu năm 2008, ông đã tuyên bố quyết định chọn nho của mùa 2008, để sản xuất các chai vang đỏ đánh dấu 100 năm ngày thành lập Lãnh thổ Thủ đô (1913 – 2013).

Tới giữa năm (2008), Hiệp hội các nhà trồng nho làm rượu vang của Úc cũng lên tiếng ca tụng mùa nho 2008, gọi đây là sự hồi phục sau mùa nho 2007.

Sau đó, me-xừ Steve Webber, sếp sản xuất rượu vang của hãng De Bortoli ở Yarra Valley, cũng không tiếc lời ca tụng mùa nho 2008, ít nhất cũng là những chai… của hãng De Bortoli!

Thế nhưng cũng ngay trong những ngày đầu thu hoạch của mùa nho 2008, hệ thống truyền thông quốc gia ABC đã gọi mùa nho 2008 ở Nam Úc là “one to forget”. Mà Nam Úc là trái tim của kỹ nghệ rượu vang Úc!

* * *

Nhìn chung, số người khen mùa nho 2008 nhiều hơn số người chê. Tuy nhiên, cổ nhân đã có câu “quý hồ tinh bất quý hồ đa”, chúng ta  ta phải xét xem “số đông khen” ấy có uy tín bằng “số ít chê” hay không?

Riêng LNĐ có quen biết một “tửu sĩ Úc” đã lớn tuổi, một đời kinh nghiệm uống rượu vang, ông là người từng được uống chai Château Mouton Rothschild giá 28,750 đô-la Úc của Pháp, và (nguyên văn lời ông) …chỉ mấy năm sau, đọc báo mới biết mình đã được uống một chai rượu mắc tiền tới mức ấy, còn khi uống cũng chỉ thấy tương đương với chai Bin 707 của Úc mà thôi!

Vậy khi được LNĐ hỏi về mùa nho 2008, vị tửu sĩ Úc đã trả lời đại khái: năm 2008 là năm hồi phục của kỹ nghệ trồng nho ở Úc sau hai năm 2006, 2007 bị hạn hán trầm trọng, cho nên xảy ra việc “sản xuất quá đà”, vì thế nay người ta phải ca tụng để dụ người mua!

Lý luận căn bản của vị tửu sĩ Úc là: vang đỏ của năm nào mà mùa hè vừa ngắn vừa nóng thì không thể ngon. Vì thế, cũng theo ông, muốn trữ rượu đỏ, tốt hơn hết nên để dành tiền mà mua rượu của mùa nho 2010.

Đó là “người quen” của LNĐ, còn nếu các hội viên Hoàng Hoa Hội muốn tìm hiểu tới nơi tới chốn từ một tác giả uy tín, LNĐ xin giới thiệu (không công) một me-xừ James  Halliday – tác giả cuốn Australian  Wine Companion, kiêm tác giả hai cuốn  James  Halliday’s Wine Atlas of Australia va The Australian  Wine Encyclopedia.

James  Halliday là một nhà “bình rượu” (wine critic) quốc tế, từng làm giám khảo nhiều cuộc thi rượu vang quốc tế, ắt phải được nằm trong số “quý hồ tinh”.

Lão Ngoan Đồng

(TVTS – 1309)