Thủ tướng Scott Morrison loan báo cải tổ điều lệ của Đảng Tự Do để chấm dứt cái gọi là “văn hóa đảo chánh” ở Canberra. Theo điều lệ mới, một thủ lãnh và thủ tướng của đảng này chỉ có thể bị thách thức quyền lực nếu như hai phần ba dân biểu của họ trong quốc hội đồng ý.

Đây là cải tổ lớn nhất kể từ khi Đảng Tự Do được cố thủ tướng Robert Menxies thành lập cách đây 74 năm.

Thủ tướng Scott Morrison thông báo những gì Đảng Tự Do đã đồng ý để thủ lãnh của đảng không thể bị lật đổ quá dễ dàng.

“Chúng tôi hiểu sự bất mãn (của dân chúng) đó, chúng tôi hiểu sự thất vọng đó, chúng tôi nhìn nhận và chịu trách nhiệm về chuyện này. Hôm nay Đảng Tự Do đã có quyết định. Quyết định đó là một thủ lãnh được Đảng Tự Do bầu chọn, người dẫn dắt đảng ra tranh cử, thắng cử và trở thành thủ tướng, thì người đó sẽ làm thủ tướng cho hết nhiệm kỳ quốc hội. Họ không thể bị truất quyền.”

Theo điều lệ mới thì cần phải được 2/3 dân biểu của đảng trong quốc hội đồng ý thì mới có thể tổ chức biểu quyết bất tín nhiệm thủ lãnh của đảng.

“Biện pháp an toàn duy nhất là đa số 2/3 dân biểu của đảng trong quốc hội. Theo kinh nghiệm của tôi thì đa số đó rất khó đạt khi nói đến chuyện thách thức quyền lực.”

Thủ tướng Morrison nhìn nhận công chúng đã quá ngán ngẫm trước việc 5 vị thủ tướng bị lật đổ chỉ nội trong vòng 10 năm qua.

“Người dân Úc có quyền kỳ vọng là khi họ bầu ra một chính phủ, khi họ bầu ra một thủ tướng, chính họ là người có quyền quyết định là vị thủ tướng đó có được lưu nhiệm hay không.”

Nhưng thật ra thủ tướng không phải do dân bầu ra vì theo thể chế dân chủ nghị viện Westminster thì người bầu chọn các dân biểu đại diện cho họ trong quốc hội. Đảng, hoặc liên minh được nhiều phiếu nhất sẽ thành lập chính phủ. Sau đó chính phủ quyết định ai làm thủ tướng. Thông thường thì thủ lãnh của đảng thắng cử sẽ làm thủ tướng.

Ông Morrison cho biết ông đã vấn ý cựu thủ tướng John Howard, nhưng không hỏi qua những người từng là nạn nhân của các vụ đảo chánh như là cựu thủ tướng Malcolm Turnbull. Bộ trưởng tài chánh liên bang, Mathias Cormann nghĩ rằng nếu điều lệ này được áp dụng sớm hơn thì hai ông Malcolm Turnbull và Tony Abbott đã không bị lật đổ.

“Với điều lệ mới mà chúng tôi chuẩn thuận thì ông Tony Abbott đã không bị lật đổ. Tôi đoán điều đó cũng có nghĩa là ông Malcolm Turnbull cũng không bất ngờ bị thách thức quyền lực như vậy.”

Cựu thủ tướng Malcolm Turnbull nói với ABC ông hoan nghênh sự cải tổ này nhưng không chắc là nó hiệu quả.

“Viễn ảnh có ít hơn những lần thay đổi thủ tướng là đáng hoan nghênh, nhưng nó hiệu quả đến đâu thì thời gian mới trả lời được.”

Dân biểu Tự Do, ông Jason Wood hy vọng sự thay đổi này sẽ giúp vãng hồi niềm tin của cử tri khi bầu chọn tân chính phủ trong năm tới.

“Chúng tôi đã lắng nghe người dân, và chúng tôi đã nghe họ (than phiền) trong 10 năm qua. Họ không vui khi thấy lãnh đạo thay đổi vì vậy đây là cách chúng tôi hứa với họ rằng khi quý vị bầu chọn ông Scott Morrison trong kỳ tuyển cử tới, ông ấy sẽ là thủ tướng của quý vị cho đến hết nhiệm kỳ.”

Phó thủ lãnh Đảng lao Động bà Tanya Plibersek mỉa mai rằng ông Morrison chỉ làm như vậy vì lo lắng cho chiếc ghế thủ tướng của ông, hơn là chăm lo cho đời sống của người dân. Bà Plibersek thắc mắc tại sao Đảng Tự Do đã phải họ khẩn cấp đêm qua để quyết định chuyện này.

“Nếu ông Scott Morrison thật sự quan tâm đến sự ổn định, ông ấy sẽ giải thích tại sao ông đâm sau lưng ông Malcolm Turnbull, hoặc tốt hơn nữa thì ông đã không làm chuyện đó. Không có gì là ổn định khi mà Đảng Tư Do phải họp giữa đêm khuya như vậy cả.”

Năm 2013, Đảng Lao Động cũng có thay đổi tương tự, và thủ tướng Kevin Rudd lúc bấy giờ cũng bị chỉ trích khi đưa ra cải tổ đó. Điều lệ mới của đảng này đòi hỏi phải có 75% dân biểu đồng ý để thách thức một thủ tướng, và 60% để thách thức vị trí thủ lãnh đối lập.

Theo SBS Tiếng Việt