Tổng thống Nam Phi Jacob Zuma đã bất chấp tối hậu thư của Đảng Đại hội Dân tộc Phi châu (ANC) cầm quyền nước này yêu cầu ông từ chức trong vòng 48 giờ, đẩy quốc gia cầu vồng rơi vào cuộc khủng hoảng chính trị chưa từng có.

Ngày 13.2, đảng Đại hội Dân tộc Phi (ANC) cầm quyền tại Nam Phi công bố quyết định yêu cầu Tổng thống Jacob Zuma từ chức, song không đặt ra thời hạn chót để ông này rời nhiệm sở.

Phát biểu trong cuộc họp báo ở trụ sở của ANC tại thành phố Johannesburg, Tổng thư ký ANC Ace Magashule​ xác nhận Ủy ban Điều hành Quốc gia (NEC) thuộc ANC, cơ quan có thẩm quyền phế truất Tổng thống Zuma, đã quyết định yêu cầu ông Zuma rút khỏi cương vị sau các cuộc đàm phán căng thẳng.

Ông Magashule cho biết nhiều khả năng ông Zuma sẽ đưa ra phản hồi về lời đề nghị từ chức này trong ngày 14.2.

Cuộc họp nêu trên được triệu tập sau khi cuộc tranh luận kéo dài gần 10 giờ giữa ông Zuma, người ngồi ghế tổng thống Nam Phi từ năm 2009, và Phó Tổng thống Cyril Ramaphosa, người nắm quyền lãnh đạo ANC hồi tháng 12-2017, đã thất bại. Ông Zuma đòi hỏi cho ông khoảng thời gian 3 tháng trước khi ông từ chức, theo tiết lộ của một viên chức ANC.

Lúc này, có thể ANC sẽ phải chuyển sang động thái kiến nghị bất tín nhiệm tại quốc hội đối với vị cựu thủ lĩnh của đảng. Hành vi này được miêu tả là “phương án ác mộng” đối với đảng cầm quyền.

Quyết định của ANC yêu cầu ông Zuma từ chức được đưa ra sau cuộc họp của NEC kéo dài 13 giờ đồng hồ ở ngoại ô thủ đô Pretoria. Trước đó, Phó Tổng thống Ramaphosa và Tổng thư ký ANC Magashule đã gửi tới tư dinh của ông Zuma yêu cầu ông này rút lui khỏi cương vị.

Tuy nhiên, một ủy viên giấu tên của NEC cho biết Tổng thống Zuma nói rằng ông sẽ không từ chức do không làm gì sai trái. Ông Zuma nhấn mạnh sẽ có hành động đáp trả nếu ANC ra tuyên bố về quyết định phế truất ông.

Trên thực tế, đảng ANC cầm quyền có thể yêu cầu Tổng thống Zuma rút lui khỏi vị trí người đứng đầu nhà nước, thực chất là buộc ông phải từ chức, song đề nghị này chỉ ở cấp độ đảng, và ông Zuma không có nghĩa vụ phải tuân thủ.

Nếu ông Zuma bác bỏ đề nghị từ chức, nhiều khả năng ông sẽ bị phế truất trong một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm tại Quốc hội trong vài ngày tới. Tổng thống Zuma hiện đang đối mặt với nhiều sức ép buộc ông rời bỏ cương vị với cáo buộc tham nhũng và năng lực điều hành yếu kém.

Áp lực gia tăng từ chính nội bộ đảng ANC cầm quyền kể từ tháng 12 năm ngoái, khi ông phải nhường vai trò lãnh đạo đảng cho Phó Tổng thống Ramaphosa. Sức ép đòi ông Zuma từ chức đang lớn hơn bao giờ hết sau khi Quốc hội Nam Phi vừa bất ngờ hoãn lễ trình bày Thông điệp quốc gia năm 2018 của nhà lãnh đạo 75 tuổi này.

Việc ông Zuma nhất quyết không từ chức đang đẩy đảng ANC cầm quyền vào sự chia rẽ sâu sắc nhất kể từ năm 1994 khi ANC lên nắm quyền lãnh đạo đất nước Nam Phi. Theo kế hoạch, ông Zuma sẽ mãn nhiệm vào năm tới sau khi đảm đương tối đa 2 nhiệm kỳ tổng thống kể từ năm 2009.