Thời gian và đường đi của nhật thực qua các châu lục. Hình của NASA

(TH – 31.7.08) Ngày mai Thứ Sáu 1.8.08 sẽ có nhật thực. Đây là lần nhật thực đầu tiên trong vòng hai năm. Nhật thực toàn phần sẽ được thấy ở những vùng phía bắc bán cầu bao gồm Gia Nã Đại ở phía bắc, Greenland, Nga, Trung Hoa và Mông Cổ.  Nhật thực cũng thấy được một phần ở một vòng rộng lớn bao gồm đông bắc Hoa Kỳ, Âu Châu và Á Châu. Nhật thực sẽ bắt đầu từ 8.30 giờ quốc tế GMT và sẽ kéo dài khoảng 2 đến 3 tiếng đồng hồ.

Trong thời gian có nhật thực hay nguyệt thực, người theo đạo Hồi thường cử hành một lời cầu nguyện đặc biệt gọi là salatul-kusuf. Đó là cách để cảm tạ Thượng Đế vì những ơn lành mà ngài ban hàng ngày như thời gian đều đặn của ngày và của đêm mà người ta không để ý, coi như chuyện hiển nhiên.

Ngày xưa, con người rất sợ nguyệt thực và nhật thực, coi đó như những điềm xấu báo hiệu chết chóc và chiến tranh. Trong một số làng quê ở một số quốc gia như Phi Luật Tân, Việt Nam và nhiều nơi trên thế giới, người ta mang soong chảo ra đánh để xua đuổi ma quỷ.

Thời gian và đường đi của nhật thực qua Gia Nã Đại. Hình NASA

Tại Việt Nam, theo tin từ báo Thanh Niên, ông Nguyễn Đức Phường (Hội Thiên văn – Vũ trụ VN) cho biết, nhật thực bắt đầu xảy ra lúc 15: 04′: 06” (giờ Hà Nội) khi Mặt trăng đi vào đĩa Mặt trời và kết thúc lúc 19: 38′: 37” (giờ Hà Nội) khi Mặt trăng hoàn toàn ra khỏi đĩa Mặt trời.

Trong đó, nhật thực toàn phần xảy ra từ 16:11′: 07” (giờ Hà Nội) và kết thúc lúc 18: 21′: 28” (giờ Hà Nội). Thời gian nhật thực toàn phần đạt cực đại là 17: 21′: 08” (giờ Hà Nội).

Theo ông Phường, nhật thực toàn phần sẽ được quan sát thấy trong một dải hẹp, có bề rộng 236,9 km, kéo dài nửa vòng trái đất: bắt đầu từ Canada, dọc theo bắc đảo Greenland, Đại Tây Dương, trung tâm nước Nga, Mông Cổ và Trung Quốc.

Các pha nhật thực tại Thổ Nhĩ Kỳ năm 2006. Hình Stefan Seip

Dải nhật thực một phần sẽ được nhìn thấy trong một khu vực rộng lớn hơn, bao gồm: Đông Bắc châu Phi, Bắc Mỹ, hầu hết châu Âu, nhiều quốc gia ở châu Á, trong đó có VN. Đây là lần nhật thực toàn phần thứ 5 trong thế kỷ 21. Lần nhật thực toàn phần tiếp theo sẽ xảy ra vào ngày 22.7.2009.

Tại VN, Cao Bằng là địa điểm có thể quan sát được tỷ lệ Mặt trăng che khuất Mặt trời lớn nhất là 73,2%; Hà Nội quan sát được khoảng 67,3% diện tích che khuất (lúc 18:35′ giờ Hà Nội). Hầu hết các vùng trên lãnh thổ VN đều có cơ hội quan sát được hiện tượng thiên nhiên kỳ thú này.

Tuy nhiên, vệt nhật thực một phần sẽ quét qua khu vực miền Bắc trước, sau đó đến khu vực Trung Bộ và Nam Bộ nên ở Hà Nội, các tỉnh Tây Bắc Bộ, Bắc Bộ sẽ quan sát được tốt hơn trước khi Mặt trời quá gần đường chân trời.

Với các tỉnh Nam Bộ, nhật thực một phần xảy ra khi Mặt trời đã rất gần đường chân trời, nếu… không nhanh chân chọn vị trí quan sát thuận lợi, hoặc bầu trời phía tây có nhiều mây thì cơ hội được chiêm ngưỡng nhật thực tại đây là rất khó.

Hiện tượng này được quan sát trên lãnh thổ VN vào lúc xế chiều, do bị đánh lừa thị giác, người xem cảm giác Mặt trời to hơn (thực tế không phải như vậy) và cũng do ở gần đường chân trời nên Mặt trời sẽ xuất hiện dịu hơn với màu cam đỏ.

Tuy nhiên, ông Phường cảnh báo, không được quan sát nhật thực toàn phần bằng mắt thường khi chưa có kính quan sát chuyên dụng. Nếu quan sát bằng mắt thường, chỉ trong thời gian rất ngắn, ánh sáng chói lòa của Mặt trời có thể làm nguy hại đến võng mạc thậm chí nặng có thể gây mù lòa vĩnh viễn.