Chiến tranh TM: Trump và Tập giảng hòa?

26 Tháng Mười Hai, 2018 | Bình Luận
Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình cùng các quan chức dự tiệc tối kết hợp làm việc tại Argentina ngày 1.12.2018. Photo Courtesy: reuters

Theo sau bữa tối kéo dài hơn 2 tiếng rưỡi đồng hồ tại thủ đô Buenos Aires của Argentina, trong khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh G20, Tổng thống Mỹ Donald Trump và lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đã đồng ý tạm “ngừng bắn” trong bối cảnh cuộc chiến tranh thương mại giữa hai cường quốc kinh tế. Phía Bạch Ốc tuyên bố, kế hoạch tăng mức thuế quan đối với các mặt hàng Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ từ 10% lên 25% bắt đầu từ tháng 1/2019 sẽ được tạm hoãn. Trong khi Trung Quốc hứa sẽ mua thêm các hàng hóa của Mỹ, và hai bên có 90 ngày để đi đến một thỏa thuận thương mại quy mô lớn hơn.

Như vậy, sau hơn nhiều tháng, với hàng loạt các hành động “ăn miếng trả miếng” trong các lệnh áp thuế quan khiến thị trường chao đảo, có phải cuộc chiến đang có dấu hiệu chuyển biến tích cực để dẫn đến cái bắt tay giàn hòa giữa hai gã khổng lồ? Hay đây chỉ là một bước “tạm nghỉ” để lấy sức cho một cuộc chiến còn dài và căng phía trước?

Thời hạn thương thảo để đạt được thỏa thuận chỉ kéo dài 90 ngày bắt đầu từ tháng 12 đến hết tháng 2, tuy nhiên hai phía cho đến nay vẫn chưa có kế hoạch cụ thể gì. Đại diện phía Trung Quốc cho biết nước này “sẽ ngay lập tức áp dụng các điều kiện thống nhất mà hai bên đưa ra về các vấn đề bao gồm hàng hóa nông nghiệp, năng lượng, xe hơi và các mặt hàng cụ thể khác”, và hai bên sẽ “cố gắng để đạt được một thỏa thuận”. Nhưng việc tiến hành cụ thể như thế nào, thì không rõ. Tương tự phía Bạch Ốc cũng không đưa ra một lộ trình cụ thể cho ba tháng ngừng chiến. Mặt khác, hành động mới nhất từ Mỹ đó là, yêu cầu Canada bắt giữ Phó Chủ tịch tập đoàn viễn thông Huawei của Trung Quốc – Meng Wanzhou, cáo buộc bà này cùng công ty của mình đã cố gắng bán trang thiết bị cho Iran bất chấp các lệnh trừng phạt.

Cố vấn thương mại Bạch Ốc Peter Navarro khẳng định việc bắt giữ bà Meng và đàm phán thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc là hai vấn đề hoàn toàn độc lập với nhau. Tuy nhiên, sự việc này cho thấy: mâu thuẫn giữa hai cường quốc kinh tế này không chỉ nằm trong các ‘vấn đề thuế quan’, ‘thâm hụt thương mại hay ‘ăn cắp sở hữu trí tuệ’, mà sâu xa hơn đó là hành động của Mỹ nhằm ngăn cản sự bành trướng về kinh tế đặc biệt là sự phát triển mạnh về lĩnh vực công nghệ thông tin của gã khổng lồ cộng sản. Huawei là nhà cung cấp thiết bị viễn thông lớn nhất thế giới và mới đây đã vượt qua Apple để trở thành nhà sản xuất điện thoại thông minh lớn thứ hai thế giới, sau Samsung.

Với các đàm phán dường như không tiến triển trong khi mâu thuẫn khác gia tăng, viễn cảnh đạt được một “thỏa thuận quy mô lớn” sau 90 ngày hầu như là rất khó. Suy cho cùng thì vấn đề cơ bản đó là, hầu như chỉ có rất ít điều Mỹ muốn mà Trung Quốc có thể chấp thuận. Nếu theo hướng tích cực, Trung Quốc có thể sẽ nhập khẩu thêm nhiều đậu nành cũng như các hàng hóa chế biến khác của Mỹ, và họ cũng có thể tháo dỡ bớt các ràng buộc đối với các tổ chức tài chính Mỹ trên đất Trung Quốc. Tuy nhiên, điều chắc chắn là chính quyền cộng sản này sẽ không thay đổi hệ thống các doanh nghiệp nhà nước, bởi đây là nhóm mang lại lợi ích đặc biệt và quyền lực cho chính phủ. Đồng thời Trung Quốc cũng không thể loại bỏ việc kiểm soát đối các công ty công nghệ Mỹ tại Trung Quốc, với lý do an ninh quốc gia và quyền kiểm soát thông tin của nhà nước Trung Quốc.

Như vậy nhiều khả năng kết quả của cuộc chiến mậu dịch sẽ chỉ dừng lại ở bước tiến nhỏ trong quá trình đàm phán khó khăn này. Cũng có thể chính quyền Trump sẽ phải chuyển hướng tập trung khi mà tổng thống Mỹ đang phải đối mặt với muôn vàn khó khăn từ trong nước, trong đó có các cuộc điều tra liên quan đến cuộc bầu cử tổng thống 2016. Một số nhà phân tích cho rằng “cuộc chiến thương mại mà bạn đang thấy chính là cuộc chiến thương mại bạn sẽ đón nhận”. Có thể sẽ không có thắng lợi lớn đối với phía nào, có thể cả hai nền kinh tế sẽ đều phải chịu đau trong ngắn hạn, nhưng ít nhất, Trump đã cho thấy Mỹ sẽ không tiếp tục nhẫn nhịn các hành vi thương mại không công bằng của Trung Quốc, điều mà các chính quyền tổng thống trước đó không dám thẳng thắn đối mặt.

 

(Xã Luận báo in TVTS số 1707 phát hành ngày 12.12.2018)