Tổng thống Mỹ Donald Trump đã dành cả hai dịp Giáng sinh và Tết tây vừa qua ‘cố thủ’ trong Tòa Bạch Ốc, do ông vẫn kiên quyết đóng cửa chính phủ cho tới khi Đảng Dân chủ đồng ý chi tiền xây bức tường biên giới với Mexico. Khoản chi mà Tổng thống yêu cầu là 5 tỷ đô la Mỹ, và Quốc hội Mỹ đã không thể thương lượng cung cấp khoản tiền này trong kỳ họp ngày 22/12.  Hiện vẫn không có dấu hiệu nào từ  Bạch Ốc cho thấy một thỏa thuận có thể được đưa ra, do đó việc đóng cửa được dự đoán sẽ kéo dài qua năm mới. Thậm chí Tổng thống hôm thứ Sáu vừa qua còn dọa sẽ đóng cửa biên giới phía Nam nếu như phe Dân chủ không xuống nước.

Đây là lần thứ ba trong năm 2018 Tổng thống Trump ra lệnh đóng cửa một phần chính phủ liên quan đến việc chi tiền cho “bức tường”, mà theo tờ Wall Street Journal phần lớn người dân Mỹ chẳng mấy quan tâm. Hành động này chẳng qua cũng chỉ đơn thuần mang tính chất biểu tượng về mặt chính trị, trong đó ai thắng ai thua cũng chẳng có tác động gì mấy đến người dân cũng như giải quyết vấn đề nhập cư bất hợp pháp.

Sở dĩ Trump ra sức đòi hoàn thành việc xây bức tường là vì đây là lời hứa mà ông đưa ra trong chiến dịch tranh cử Tổng thống hồi năm 2016. Bức tường chạy dọc biên giới Mỹ và Mexico nếu xây lên ước tính tiêu tốn 23 tỷ Mỹ kim, trong đó ông Trump muốn quốc hội thông qua khoản hỗ trợ 5 tỷ tuy nhiên phía đảng Dân chủ nói rằng họ sẽ không cấp nhiều hơn 1.6 tỷ.  Dĩ nhiên phe Dân chủ không muốn Trump đạt được thắng lợi mà ông mong muốn, do đó họ sẽ hầu như chắc chắn không thông qua khoản chi này cho chính phủ Cộng hòa, bất chấp Trump có cố thủ đến đâu. Thay vào đó họ kiên quyết khẳng định họ sẽ chỉ chi tiền đầu tư công nghệ và cơ sở vật chất phục vụ an ninh biên giới chứ không chi tiền xây tường.

Nghe ra phương án của hai bên chẳng khác nhau là mấy, và cũng chẳng thể giải quyết vấn đề nhức nhối về nhập cư bất hợp pháp của nước Mỹ. Xây một bức tường bao trọn biên giới dài 3144 km, tiêu tốn hàng chục tỷ Mỹ kim để làm gì khi phần lớn người nhập cư bất hợp pháp ở lại Mỹ bằng cách ở quá thời hạn cho phép của các thị thực hợp pháp. Chưa kể, theo các phân tích địa lý, một vấn đề luôn hiện hữu đối với bất cứ hàng rào biên giới nào, đó là các điểm yếu (weak spots) – thậm chí cả ở những vùng có rào chắn trên biên giới Texas, những hàng rào này có các lỗ hổng lớn mà có thể dẫn đến làm suy yếu toàn bộ công trình.  Đồng thời với địa hình bao gồm các sa mạc khô cằn, núi đá gồ ghề và sông suối hiểm trở trên đường biên giới Mỹ – Mexico chạy từ tây California đến đông Texas, việc xây dựng một bức tường kiên cố bất khả xâm phạm hầu như chỉ có thể nói chứ khó thực hiện được.

Còn việc Trump dọa đóng cửa biên giới phía Nam với Mexico nếu Quốc hội không chịu chi tiền xây tường? Có thể khẳng định đây là một bước đi không thể hoặc vô cùng tồi tệ nếu được tiến hành. Việc đóng cửa biên giới này có thể dẫn đến sự đảo lộn về kinh tế và xã hội, xét về lượng hàng hóa giao thương và số lượng người qua lại biên giới này một cách hợp pháp mỗi ngày.  Theo một báo cáo cho CBS News đưa ra đầu tháng 12, Mỹ xuất khẩu một lượng hàng hóa trị giá 243.3 tỷ Mỹ kim qua cửa khẩu này trong năm ngoái, cùng 5 tỷ Mỹ kim lợi nhuận từ dịch vụ. Gần một nửa triệu người đi vào Mỹ mỗi ngày tại nhiều cửa khẩu trên biên giới phía nam. Như vậy, việc đóng cửa biên giới phía nam có thể dẫn đến thiệt hại “hàng trăm triệu đô la mỗi ngày” đối với nước Mỹ.

Suy cho cùng, việc chặn ở biên giới, tạm giữ hàng trăm người trong các trại tị nạn trong đó có trẻ em, dường như chỉ là phương án ngày một ngày hai, không những không giải quyết được vấn đề trong dài hạn mà còn dẫn đến những cảnh thương tâm từng ngày từng giờ. Muốn tìm phương án tốt nhất mà có thể thực hiện trong dài hạn, phải chăng là truy về gốc rễ của vấn đề về nhập cư và việc làm, điều mà cả hai đảng Cộng hòa và Dân chủ đều có vẻ ngó lơ. Vấn đề về biên giới với Mexico dường như chỉ là một trò múa rối chính trị trong đó không phía nào hưởng lợi.

(Xã Luận báo in TVTS số 1710 phát hành ngày 2.1.2019)