Sau nhiều tháng được bàn tán và tranh luận thì cuối cùng, bộ dự thảo luật về tự do tôn giáo đã được giới chức chính phủ Liên đảng trình bày ra công chúng. Việc đưa ra dự thảo luật này theo sau lời hứa bầu cử của TT Scott Morrison nhấn mạnh sẽ bảo vệ quyền của người dân trong việc tự do bộc lộ tín ngưỡng của mình. Trong đó mở ra những ranh giới cũng như các điều kiện cụ thể nhằm hạn chế việc chủ nhân kiểm soát hoặc trừng phạt nhân viên liên quan đến niềm tin tôn giáo.

Tại sao vấn đề ‘tự do tôn giáo’ bỗng trở thành một tâm điểm trong cuộc tranh cử liên bang, hẳn chúng ta vẫn còn nhơ vụ tai tiếng giữa ngôi sao bóng bầu dục Israel Folau và tổ chức Bóng bầu dục Úc (Rugby Australia). Cựu vận động viên của đội Wallaby đã bị Rugby Australia sa thải sau khi anh này đăng tải trên trang Instagram cá nhân với nội dung được cho là ‘bài đồng tính’, nói rằng những người đồng tính sẽ xuống địa ngục nếu như không sám hối và tìm cách chuộc lỗi.

Sự việc đã gây ra nhiều tranh cãi, với một bên bảo vệ Folau cho rằng anh ta chỉ đơn giản bộc lộ niềm tin tôn giáo của mình và không đáng bị chấm dứt hợp đồng chỉ vì điều đó, trong khi một bên cho rằng những phát ngôn mang tính phân biệt và gây hấn thì không thể chấp nhận được. Câu chuyện tranh chấp vẫn tiếp diễn cả mấy tháng trời sau đó, và không bên nào chịu nhường bên nào. Tất nhiên Folau chỉ là một cá nhân và toàn bộ sự việc chỉ là một ví dụ đơn cử, nhưng nó phần nào cho thấy sự cần thiết về một cơ cấu luật rõ ràng để sẽ không còn những trường hợp tương tự, cần một tấm chắn bảo vệ cho những người thực hành tôn giáo trong chừng mực hợp pháp cũng như một công cụ hướng dẫn cho người sử dụng lao động.

Bộ trưởng Tư pháp Christian Porter, trong dịp công bố bản dự thảo luật tự do tôn giáo cho biết một số phần trong bản dự luật nhắm đến các điều kiện mà người chủ lao động có thể áp dụng đối với nhân viên. Người thuê lao động phải cho thấy được những hậu quả về kinh tế mà công ty này phải hứng chịu từ hành vi, lời nói vi phạm điều khoản lao động của nhân viên trước khi có thể áp dụng các biện pháp trừng phạt một cách hợp pháp. Điều này có thể thấy là hợp lý và cũng dễ hiểu – nó giữ vai trò là một khuôn khổ để hai bên tự giải quyết hoặc bảo vệ quyết định của mình.

Tất nhiên, chúng ta cũng cần có các ràng buộc nhất định trong luật bảo vệ này, bởi sợi dây phân biệt giữa ‘tự do diễn đạt’ và ‘công kích gây thù ghét’ chỉ rất mỏng manh thôi. Chúng ta không thể cho phép những lời nói đầy ác ý hay những công kích bạo lực được lan tràn dưới cái vỏ bọc mang tên ‘tự do tôn giáo’. Tất cả phải ở trong một chừng mực trong phòng pháp luật. Bộ trưởng Porter, chính vì vậy cũng đã nhấn mạnh rằng, sẽ không có lời tuyên bố về tín ngưỡng nào được coi là hợp lý và có thể được chấp nhận nếu như “nó có dã tâm hoặc nó quay rối, lăng mạ, kích động hằn thù và bạo lực, hoặc nó thúc đẩy cho việc thực hiện một hành vi phạm tội nghiêm trọng”. Với tính chất thiên về chống phân biệt tôn giáo và tạo ra cơ cấu bảo vệ tự do tín ngưỡng, dự thảo luật  mà chính phủ Morrison đưa ra có thể là một điều tích cực đối với cộng đồng và các tôn giáo khác nhau trong xã hội. Như TT Morrison nhắc lại nhiều lần, nó đóng vai trò như là một cái khiên hơn là thanh kiếm, nó sẽ giúp đoàn kết cộng đồng chứ không gây chia rẽ.

Tuy nhiên, liệu nó có được các dân biểu trong Quốc hội thông qua không, sẽ là một thách thức không dễ dàng. Theo một số chuyên gia nhận định, bài kiểm tra khó đối với TT Scott Morrison đó là, liệu những thành viên mong muốn các luật tự do tôn giáo một cách mạnh mẽ hơn sẽ phản ứng như thế nào, và thủ tướng sẽ đáp lại ra sao. Thượng nghị sỹ Tự do Concetta Fierravanti-Wells cho biết, sau nhiều cuộc tư vấn và làm việc với những thủ lĩnh về tôn giáo, bà thấy rõ rằng bản dự thảo này sẽ khó đáp ứng được một cách đầy đủ và thích đáng các yêu cầu của họ. Nếu đúng là như vậy, và bản dự luật không nhận được sự chấp thuận, đây sẽ là một thử thách nội bộ khó khăn nhất từ trước tới nay đối với Morrison.

(Trích từ báo in TVTS số 1745 phát hành ngày 4.9.2019)