Ngày 31.7.2017 trong phiên họp thứ 12 Ban chỉ đạo Trung ương về phòng chống  tham nhũng, Tổng Bí thư đảng CSVN Nguyễn Phú Trọng tuyên bố “cái lò đã nóng lên rồi thì củi tươi vào đây cũng cháy. Củi khô, củi vừa vừa cháy trước”. Ông Trọng cũng đặt vấn đề là có những “đồng chí nêu tại sao sắp xử lại cứ để trốn ra nước ngoài, rồi cứ chuẩn bị đưa ra tòa lại cáo ốm, huyết áp cao, rồi bệnh nọ bệnh kia, cứ trì hoãn thế thôi thì nên chăng chúng ta cần có biện pháp chống lại hiện tượng này”. Cũng chính trong ngày đó, Bộ Công an ra thông báo Trịnh Xuân Thanh “đã đến Trực ban hình sự Cơ quan An ninh điều tra, Bộ Công an đầu thú”.

Sau khi Trịnh Xuân Thanh từ Đức trở về Hà Nội “đầu thú”, ngày  8 tháng 12 Đinh La Thăng bị bắt và bị khởi tố vì những sai phạm khi giữ chức chủ tịch Tập đoàn Dầu khí  Quốc gia Việt Nam. Chỉ trong thời gian một tháng sau khi  cựu ủy viên Bộ Chính trị và cựu bí thư thành ủy TP HCM bị bắt, cả hai ông Đinh La Thăng, Trịnh Xuân Thanh và 20 người khác liên hệ đến vụ án bị đưa ra xử tại tòa án nhân dân Hà Nội vào ngày 8.1.2018.

Đây là một vụ xử án được   cho là “hoành tráng” và đầy kịch tính nhất trong lịch sử đảng CSVN (khác với những  vụ xử án thời cải cách ruộng đất của thập niên 1950) vì có phóng viên và truyền hình nhà nước dự  quay phim và đưa tin, cảnh sát  giao thông và hình sự phong tỏa bán kính 500 mét pháp đình, máy camera an ninh được đặt nhiều nơi trong sân tòa án và luôn luôn có hai bác sĩ và hai y tá và một xe cứu thương túc trực để bảo đảm sức khỏe của các bị cáo!

Hai khuôn mặt trọng điểm của vụ án là Đinh La Thăng và Trịnh Xuân Thanh bị dẫn vào tòa án tay bị còng. Kịch tính của phiên tòa không phải dàn luật sư trên 40 chục người “biện hộ” cho 22 bị cáo và màn điểm danh kiểm tra tên tuổi bị cáo mà ở việc Đinh La Thăng, một cựu ủy viên Bộ Chính trị chỉ là nghi can, sống và làm việc tại Hà Nội một tháng trước đó trong chức vụ đại biểu quốc hội và phó trưởng ban kinh tế trung ương, chưa có tiền án và không là mối đe dọa về an ninh trật tự,  lại bị cùm tay đưa ra tòa như một tội phạm hình sự nguy hiểm. Phiên tòa này mang tính trình diễn và răn đe ngay từ đầu nên chỉ sau 4 ngày xử, viện kiểm sát nhân dân đã có ngay bản án cho các bị cáo như bình luận trong mục Thời Sự Trong Tuần Thứ Năm 11.1.2018 của tvtsonline.com.au rằng “bản án dành cho Đinh La Thăng và Trịnh Xuân Thanh đã được Bộ Chính trị định sẵn… tuy nhiên việc định hình phạt không cứng nhắc… và khi khai báo có đạt yêu cầu của ông Nguyễn Phú Trọng hay không”.

Vài ngày trước phiên xử, hai luật sư của Trịnh Xuân Thanh xin rút lui vì nghĩ rằng không có đủ thời gian nghiên cứu hồ sơ nên khó có thể giúp bảo vệ thân chủ. Hai luật sư ở Hà Nội và Sài Gòn và các khách mời trong mục bình luận Bàn Tròn Thứ Năm trên đài BBC cũng thừa nhận một vụ đại án với cáo trạng dài 18,000 trang mà sắp xếp với thời gian rất ngắn là một chuyện khác thường so với các vụ án khác. Luật sư Đặng Đình Mạnh ở Sài Gòn nói “tôi tin rằng vụ án này có sự chỉ đạo về phương diện chính trị, đáp ứng những nhu cầu cấp thiết của đất nước về chính trị”.

Các luật sư này và nhiều nhà trí thức ở trong nước tin rằng xử một vài cá nhân không thể diệt trừ được tham nhũng mà phải “thay đổi cơ chế.” Nhưng họ chỉ có thể nói đến từ cơ chế mà thôi, không dám nói rõ cơ chế đó là gì, vì muốn an thân.

Trong bốn ngày đầu tiên của phiên xử, ông Đinh La Thăng chỉ nhận khuyết điểm trong tư cách  người đứng đầu tập đoàn dầu khí chứ trách nhiệm  thuộc cấp dưới thi hành (Trịnh Xuân Thanh) và cấp trên ra lệnh. Ông Thăng nói dự án do Bộ Chính trị và thủ tướng chủ trương nhưng vì quá nôn nóng với tiến  độ nên ông đã làm sai nguyên tắc quản lý của chính phủ.

Như vậy trách nhiệm thuộc về đảng CSVN, tức cái cơ chế đã gây ra  nạn tham nhũng tràn lan và triền miên tại Việt Nam. Ông Võ Văn Kiệt từng nói nếu diệt hết tham nhũng thì còn có ai để làm việc. Vậy chỉ còn cách hủy “cơ chế” đảng cộng sản độc quyền thì tham những sẽ không còn nữa hay giảm bớt đi.

(Xã Luận báo in TVTS số 1660 phát hành ngày 17.01.2018)