Chính phủ Úc, cùng với New Zealand đã chính thức xác nhận sẽ ký kết một thỏa thuận mới về an ninh với các quốc gia trong khu vực Thái Bình Dương, một động thái được cho là nhằm ngăn chặn ảnh hưởng của Trung Quốc tại đây. Được biết, thỏa thuận này bao gồm nhiều điều khoản liên quan đến quốc phòng, luật và trật tự, hỗ trợ nhân đạo và giải quyết thiên tai; dự kiến sẽ được ký kết tại Diễn Đàn Quần Đảo Thái Bình Dương vào tháng Chín tới đây.

Từ đầu năm nay, chính phủ Úc đã nhiều lần tỏ thái độ quan ngại về sự gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc, gây ra căng thẳng trong mối quan hệ giữa hai nước. Hồi tháng Giêng, Thượng nghị sỹ Úc – Bộ trưởng Phát triển Quốc tế và Thái Bình Dương, bà Fierravanti-Wells đã khiến Trung Quốc bực bội khi phát biểu rằng Trung Quốc đang xây dựng “những tòa nhà vô dụng” trong khu vực Thái Bình Dương. Bà cho rằng một số đảo quốc Thái Bình Dương đang nhận những khoản nợ từ Trung Quốc mà họ khó có khả năng trả lại. Những gói vay này không có điều khoản rõ ràng và có thể đẩy các nước này vào tình trạng nợ nần chồng chất, đe dọa ổn định kinh tế. 

Bên cạnh mối lo về ổn định khu vực, một mối quan ngại lớn đối với chính phủ Úc đó là, nếu Trung Quốc tiếp tục gia tăng ảnh hưởng tại các quốc đảo Thái Bình Dương, thì Úc, cùng với New Zealand sẽ có khả năng mất đi vị trí truyền thống của mình là hai thế lực chính trong khu vực. Hiện tại, Úc đang đứng đầu về các khoản viện trợ tại khu vực Thái Bình Dương, với khoản viện trợ $166.4 triệu đô la Úc trong năm nay. Tuy nhiên, do đang đối mặt với mức thâm hụt ngân sách lớn, chính phủ Úc sẽ có thể cắt giảm ngân sách dành cho hỗ trợ quốc tế, đây chính là cơ hội mở đường cho Trung Quốc thâm nhập và gia tăng ảnh hưởng của mình tại khu vực.

Theo báo cáo của Viện Lowy, các khoản cho vay kinh tế mà Trung Quốc đổ vào khu vực Thái Bình Dương tăng mạnh trong thời gian qua, ước tính lên tới $1.78 tỷ đô la Mỹ trong giai đoạn 2006 -2016. Trung Quốc vẫn một mực chối cãi nghi ngờ rằng nước này đang sử dụng các khoản vay kinh tế nhằm gia tăng ảnh hưởng đối với khu vực có nhiều tài nguyên này. Tuy nhiên, làm sao có thể tin được lời từ kẻ ăn không nói có này, kẻ mà ngang nhiên xây dựng những căn cứ quân sự trên các hòn đảo và bãi ngầm trên Biển Đông bất chấp lời hứa ngược lại trước đó.

Hồi tháng Hai, Đài Loan cáo buộc Trung Quốc gây áp lực lên Papua New Guinea, một trong những quốc gia nhận các khoản viện trợ lớn từ Trung Quốc, buộc Papua New Guinea từ bỏ mối quan hệ song phương với Đài Loan.

Quốc hội Úc hồi tháng trước cũng đã thông qua một luật nghiêm khắc nhằm ngăn chặn can thiệp nội bộ từ nước ngoài, do nhiều nghi ngờ về việc Trung Quốc can thiệp vào chính trị trong nước. Bộ luật này bao trùm nhiều vấn đề, nhằm mục tiêu ngăn chặn can thiệp của nước ngoài vào tình hình chính trị, các hoạt động nội bộ cũng như các hoạt động gián điệp tại Úc. Chính phủ Úc cũng đang lên kế hoạch cấm các tổ chức chính trị trong nước nhận quyên góp từ nước ngoài thông qua một dự luật riêng dự kiến sẽ được đưa ra trong năm nay. 

Hồi tháng trước Thủ tướng Turnbull đã bắt đầu thương lượng với lãnh đạo đảo quốc Vanuatu để đưa ra một thỏa thuận an ninh mới, sau khi các báo cáo cho thấy Trung Quốc đã đàm phán mở căn cứ quân sự của mình tại quốc gia này.

Đồng thời, Úc đã ký các Hiệp ước an ninh song phương với Quần đảo Solomon, Tuvalu và Nauru. Cùng với việc tăng cường viện trợ cho khu vực Thái Bình Dương đề ra trong kế hoặc ngân sách tháng Năm, chính phủ Turnbull mới đây đã đồng ý xây dựng đoạn cáp quang dưới biển dài 4000 km trị giá $136 triệu đô la, kết nối ba nước Papua New Guinea, Solomons và Úc. Quyết định này đã ngăn chặn hãng Huawei của Trung Quốc thực hiện việc xây lắp dự án cáp quang tại đây.

Mặc dù đã bắt đầu hành động, những bước đi của chính phủ Úc có thể thấy là có phần chậm trễ, để lỏng cơ hội cho Trung Quốc gia tăng ảnh hưởng tại Thái Bình Dương. Tuy nhiên, dù sao chậm cũng hơn không, giờ là lúc mà Úc cần phải thắt chặt hơn nữa các vấn đề an ninh, nội bộ chính trị, ngăn chặn những mối nguy tiềm tàng từ quốc gia đầy tham vọng này.

(Xã Luận báo in TVTS số 1685 phát hành ngày 11.07.2018)