Chuyến thăm của Thủ tướng Mahathir tới Trung Quốc từ 17-21.8 diễn ra sau khi ông tuyên bố muốn hủy một số dự án do Trung Quốc hỗ trợ tại Mã Lai.

Hôm nay 17.8, Thủ tướng Mã Lai Mahathir Mohamad đã bắt đầu chuyến công du Trung Quốc năm ngày. Mục đích chính là đàm phán lại, thậm chí là hủy nhiều dự án vài tỉ đô la được Bắc Kinh tài trợ và được ký kết dưới thời người tiền nhiệm Najib Rajak, đang bị điều tra về tham nhũng.

Trong chuyến thăm này, Thủ tướng Mahathir dự kiến có cuộc gặp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Thủ tướng Lý Khắc Cường. Hai bên có thể sẽ thảo luận về các dự án mà ông Mahathir mới đây tuyên bố muốn hủy bỏ.

Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh ông Mahathir mới đây tuyên bố sẽ tìm cách hủy bỏ các dự án cơ sở hạ tầng trị giá hàng chục tỷ USD do Trung Quốc hỗ trợ tại Mã Lai, được ký kết dưới thời người tiền nhiệm Najib Razak.

Ông Mohamad nói ông muốn duy trì mối quan hệ tốt đẹp với Trung Quốc và hoan nghênh vốn đầu tư từ Trung Quốc, miễn là các dự án đó mang lại lợi ích cho Mã Lai. Tuy nhiên, ông đưa ra lập trường cứng rắn nhất từ trước đến nay đối với một dự án đường ống dẫn năng lượng và một dự án đường sắt ở bờ biển phía Đông Mã Lai. Đây đều là các dự án vốn Trung Quốc và được ký kết bởi chính quyền cựu Thủ tướng Najib Razak.

“Chúng tôi không cho rằng mình cần hai dự án này. Chúng tôi không nhận thấy những dự án đó khả thi. Nếu nếu có thẻ, chúng tôi sẽ hủy hai dự án đó”, ông Mohamad nói.

Trong thời gian cầm quyền, ông Najib tích cực đưa Mã Lai xích lại gần hơn với Trung Quốc. Về phần mình, Bắc Kinh xem Mã Lai là một phần quan trọng trong sáng kiến Một vành đai, một con đường. Vào năm 2016, ông Najib đạt thỏa thuận với Trung Quốc về dự án đường sắt dài 688 km và dự án hai đường ống dẫn khí đốt. Các dự án này đều do nhà thầu Trung Quốc thực hiện và tổng chi phí ước tính lên tới hơn 22 tỷ USD.

Sau khi lên cầm quyền, Chính phủ của ông Mohamad đã dừng việc thi công các dự án nói trên, đồng thời kêu gọi cắt giảm chi phí dự án. Một phần vốn của các dự án này đã được chi trả và rất khó để có thể thu hồi.

Vị Thủ tướng nói rằng nếu không thể hủy được các dự án trên, Mã Lai ít nhất sẽ phải hoãn các dự án đó đến một thời điểm trong tương lai.

Đây không phải lần đầu tiên ông Mahathir thăm Trung Quốc với tư cách Thủ tướng Mã Lai. Chuyến thăm chính thức lần trước với tư cách Thủ tướng của ông Mahathir là tháng 10/2001 khi ông tham dự hội nghị thượng đỉnh APEC CEO.

Ông Mahathir được coi là một “vị khách thường xuyên” của Trung Quốc. Trong 22 năm làm Thủ tướng giai đoạn 1981-2003, ông thăm Trung Quốc 7 lần. Ông Mahathir còn có 9 chuyến thăm khác tới Trung Quốc trong thời gian ông nghỉ hưu.

Phía Trung Quốc cũng khá quen thuộc với các nhà lãnh đạo Mã Lai thuộc đảng Barisan Nasional (BN) từ năm 1974 khi Thủ tướng Abdul Razak Hussein (cha của ông Najib Razzak) có chuyến thăm mang tính đột phá tới Trung Quốc. Thời gian làm Thủ tướng từ năm 1981-2003, ông Mahathir cũng thuộc đảng BN.

Với lịch sử rất dài của mối quan hệ đôi bên cùng có lợi cũng như mối quan hệ của cá nhân ông Mahathir với phía Trung Quốc, chuyến thăm của ông lần này không chỉ đặc biệt mà nó còn mở ra các cơ hội để giải quyết các vấn đề gây trở ngại cho quan hệ song phương.

Tổng hợp