Một blogger quan tâm đến môi trường, cá chết bởi nhà máy Formosa; lo ngại Trung Cộng dần dà đô hộ Việt Nam qua việc chiếm biển đảo; bảo vệ quyền tự do ngôn luận bằng những bài phê bình các chính sách của nhà nước cộng sản độc tài như việc 31 người chết sau khi “làm việc” với công an, nên đã bị bắt. Đây là chuyện thường tình ở huyện.

Nhưng khác thường là Blogger Mẹ Nấm Nguyễn Ngọc Như Quỳnh bị bắt vào ngày 10.10.2016  và đã bị kết án 10 năm tù về tội “tuyên truyền chống nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam” chiếu theo Khoản 1, Điều 88 Bộ Luật Hình sự. Đây là một trong những bản án nặng nề nhất đối với những nhà hoạt động dân sự  ôn hòa.

Khác thường, bởi Mẹ Nấm là một người mẹ có hai con thơ còn nhỏ dại, không còn thân thuộc nào khác ngoài bà ngoại. Giam một phụ nữ có con dại đến 10 năm vì cái gọi là “tuyên truyền chống nhà nước” như vậy là man rợ, không có tình người và không hề quan tâm đến những trẻ thơ vô tội.

Trước tòa,  Mẹ Nấm đã tỏ ra can trường không thua (hay còn hơn một số) nam nhi. Không sợ sệt, không van xin và không nhận tội bởi theo bà, viết những bài phê bình và đóng góp với nhà nước như vậy không phải là tội, mà là thể hiện quyền lợi và bổn phận của một công dân. Lên tòa phúc thẩm, xét rằng bị cáo không ăn năn nên không có tình tiết giảm nhẹ án, Hội đồng Xét xử  giữ nguyên án tù 10 năm.

Cộng đồng người Việt hải ngoại, các tổ chức nhân quyền trên thế giới, các nhà lãnh đạo một số nước lên án nhà nước Việt Nam và yêu cầu trả  tự do ngay cho Mẹ Nấm nhưng Hà Nội làm ngơ. Trong thời gian này, không biết bao nhiêu giải thưởng, danh hiệu đã được thế giới dành cho Mẹ Nấm như giải thưởng  Tự do Báo chí Quốc tế; giải thưởng dành cho Phụ nữ Quốc tế Dũng cảm của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ do Phu nhân Tổng thống Melania Trump đứng ra tôn vinh; và cuối cùng được đề cử dự giải Nobel Hòa bình năm nay. Đó là chưa kể cuốn phim Mẹ Vắng Nhà do tổ chức VOICE thực hiện và đã chiếu nhiều nơi khiến thế giới biết đến hoàn cảnh xót xa, đau lòng, rất đáng thương của hai đứa bé có mẹ nhưng mẹ bị giam tù với cái án 10 năm. Có lẽ không có nhà nước nào dã man hơn cộng sản Việt Nam.

Trong tù, Mẹ Nấm vẫn can trường dù bị đối xử độc ác bằng nhiều hình thức. Để phản đối, bà đã tuyệt thực ít nhất ba lần và lần chót kéo dài 16 ngày, chấm dứt vào ngày 25.7.2018 sau khi được một phái đoàn Mỹ đến  thăm tại trại tù số 5, huyện miền núi Thanh Chương, tỉnh Thanh Hóa. Cùng thời gian đó, có tin một phái đoàn Liên Âu yêu cầu đến thăm Mẹ Nấm nhưng Hà Nội không trả lời.

Chỉ đến ngày 7.10 tuần qua, sau cuộc điều trần của Ủy ban Thương mại Quốc tế Âu châu về việc có nên thông qua Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – Âu châu (EVFTA) trong tháng 10 này không và chuyến thăm Việt Nam của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis vào ngày 16.10 thì qua ngày 17.10 có tin Mẹ Nấm đã được chở từ nhà tù ra máy bay sang Hoa Kỳ với  thân mẫu và hai con đã ngồi sẵn trên máy bay!

Tin này chẳng làm nhiều người ngạc nhiên vì cộng sản đẩy tù nhân lương tâm lên máy bay sang Hoa Kỳ  là chuyện thường ngày ở huyện, là chuyện chẳng đặng đừng hay ngoài ý muốn của họ. Nhưng hầu nết mọi người đều vui, bởi được tự do thêm người nào hay người đó, nhất là đối với trường hợp rất thương tâm của mẹ con blogger Mẹ Nấm. Ở tù, xa các con như vậy là 2 năm 7 ngày chứ đâu có ít? Từ nay, Mẹ Nấm và gia đình sẽ có một cuộc sống mới mà nhiều người (thuyền nhân) đã đổi bằng mạng sống của họ trên đường vượt biên. Chúc mừng Mẹ Nấm.

Nhưng nhà cầm quyền cộng sản là kẻ hưởng lợi nhất. Họ bớt đi người chống đối trực diện với họ, lôi kéo người dân trong nước phản đối bằng cách này hay cách khác. Họ không còn bị mang tiếng là vô nhân đạo đối với hai con nhỏ của Mẹ Nấm. Và họ rất có thể sẽ được hưởng hiệp định béo bở EVFTA mà  Liên Âu dành cho, được Mỹ viện trợ, hỗ trợ… Tập đoàn Hà Nội mang tiếng tham nhũng, nay còn nổi tiếng lưu manh. Tại sao không thả Mẹ Nấm để bà về nhà với con cái tại VN? Nên chăng gọi đây là vụ buôn bán người?

(Xã Luận báo in TVTS số 1700 phát hành ngày 24.10.2018)