Trước khi cựu Thủ tướng Malcolm Turnbull bị mất ghế thủ tướng và rút lui khỏi chính trường khiến phải có cuộc bầu cử bổ túc  chọn người thay thế ông, không ai nghĩ rằng Wentworth –đơn vị nắm trong tay Liên đảng 117 năm– chỉ ngày một ngày hai rơi vào tay của một ứng cử viên độc lập, Bác sĩ Kerryn Phelps.

Wentworth là một đơn vị bầu cử nhỏ thứ hai của nước Úc nhưng là nơi những người có lợi tức cao, học thức và những đại gia sinh sống trong đó có ông Turnbull, một đại triệu phú, dân biểu đơn vị Wentworth từ năm 2004. Trong cuộc bầu cử năm 2016, ông Turnbull hơn dối thủ gần 18%, có nghĩa đây là thành đồng vững chắc của Tự do. Nhưng ngay sau khi ông tuyên bố từ chức dân biểu, người ta –đúng ra là đảng Tự do và   Thủ tướng Morrison– lo ngại chiếc ghế Wentworth có thể mất vào tay Lao động hay  một ứng viên độc lập nào đó.

Và đến khi bà bác sĩ toàn khoa hành nghề tại đơn vị Wentworth và nổi tiếng cả thập niên trước trên các chương trình truyền hình tuyên bố ra ứng cử, Tự do mới thấy nguy cơ mất cái ghế an toàn Wentworth. Những cuộc thăm dò dư luận cho thấy đối thủ của ứng viên Tự do Steve Sharma không phải là ông Tim Murray của Lao động mà là ứng viên độc lập Phelps, một người đồng tính công khai và cấp tiến trong nhiều lãnh vực.

Trong thời gian vận động tranh cử, các lãnh tụ của Tự do bao gồm Thủ tướng Morrison và ứng viên Tự do Sharma –nguyên cựu đại sứ Úc tại Do Thái– đã liên lạc nài nỉ  cựu Thủ tướng Turnbull lúc đó đang nghỉ mát tại New York hãy về Úc vận động cho người kế vị của mình hoặc lên tiếng ủng hộ, nhưng ông Turnbull im lặng. Trong khi đó, Alex con trai của ông sống và làm việc tại Singapore liên tục tweet lên mạng, chỉ trích thậm tệ việc người ta lật đổ bố ông, rằng đảng Tự do đã mất hướng đi, không còn là Tự do của trước đây, do đó ông yêu cầu các cử tri  hãy bỏ phiếu cho Lao động thay vì Tự do.

Không những chẳng có một lời ủng hộ ứng viên Sharma, gặp khi Bác sĩ Phelps đưa lên facebook bức hình ông Turnbull với câu hỏi ông cựu thủ tướng bây giờ ở đâu, ông Turnbull bấm like nhưng sau đó gỡ đi. Đến lúc này thì hầu như Tự do đã  mất bình tĩnh. Thủ tướng Morrison tung ra những đòn như hứa cứu xét việc dời tòa đại sứ Úc từ Tel Aviv về Jerusalem, chấp nhận cho 150 người tị nạn ở Nauru qua Tân Tây Lan với điều kiện, tăng tiền GST cho tiểu bang NSW… nhưng ra vẻ không còn cứu vãn được nữa.

Wentworth là đơn vị có nhiều người gốc Do Thái (chiếm khoảng 12% cử tri), có nhiều người đồng tính sinh sống và những người quan tâm về môi trường, khí thải nên khó ai biết được cử tri sẽ đứng về phe nào. Một vài cử tri khi được hỏi ý kiến đã cho rằng họ không bỏ phiếu vì một vấn đề. Nhưng rõ ràng cử tri Wentworth rất bực bội vì đảng Tự do đã lật đổ người đại diện của họ và buộc họ phải đi bầu lại do đó việc cử tri trừng phạt các chính trị gia bằng lá phiếu là chuyện khó tránh.

Kết quả, mặc dầu ông Sharma được 32,657 phiếu qua việc đếm phiếu gần đây nhất và Bác sĩ Phelps chỉ được 22.092 phiếu trực tiếp (primary vote), ứng viên độc lập đã thắng cử nhờ phiếu nhường với tỉ lệ chiếm được cho mình gần 19%.

Như đã nói, cử trị đơn vị Wentworth không tiêu biểu cho 150 đơn vị bầu cử trên toàn lãnh thổ Úc bởi vì đây là một vùng đất nhỏ có nhiều người giàu, học thức, lương cao, cấp tiến, quan tâm về sự bình đẳng, khí hậu thay đổi, hôn nhân đồng tính, nhận người tị nạn, là những vấn đề mà một người Úc bình thường, giới lao động ít quan tâm hơn công ăn việc làm, trả hóa đơn điện nước khí đốt,  nợ nhà trả góp, an ninh trật tự xã hội.

Đảng Tự do không nên vì vụ thất cử Wentworth mà thay đổi chính sách, trái lại phải có chính sách rõ ràng và duy trì lập trường bảo thủ cố hữu, không chao đảo, nhất là phải đoàn kết, một lòng đứng sau lưng ông Morrison thì mới hy vọng tiếp tục cầm quyền sau cuộc tuyển cử năm tới. Cựu Thủ tướng Tony Abbott tuần qua đã lên tiếng kêu gọi mọi người trong đảng gác qua dị biệt, cùng ông làm mọi cách để chính phủ do ông Morrison thắng Thủ lãnh Lao động Bill Shorten.

(Xã Luận báo in TVTS số 1701 phát hành ngày 31.10.2018)