Cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ của Hoa Kỳ vào ngày 6/11 tuần qua, nhằm ngày đua ngựa Melbourne Cup ở Úc, đã có kết quả như người ta tiên đoán trước ngày cử tri đi bầu: sẽ có nhiều người ghi danh và đi bầu hơn những cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ trước đó; Cộng hòa giữ lại đa số ở Thượng viện nhưng sẽ mất Hạ viện.

Ngoài ra, trong thành phần các dân biểu liên bang và nghị sĩ, có một làn sóng mới là trong quốc hội có thêm những người sắc tộc, phụ nữ và giới trẻ mà cô Alexandria Ocasio-Cortez, 29 tuổi, là người phụ nữ trẻ nhất từ trước đến nay được bầu vào Hạ viện, đánh bại dân biểu kỳ cựu từng giữ ghế của đơn vị New  York trong 10 nhiệm kỳ trước đó. Một phụ nữ gốc Việt, Stephanie  Murphy (Đặng Thị Ngọc Dung), đã tái đắc cử nhiệm kỳ hai của địa hạt 7 tiểu bang Florida với số phiếu áp đảo. Trước đó, bà Murphy đã đánh bại một dân biểu giữ cái ghế này trong 12 nhiệm kỳ.

Nhưng ngoài vài thành tích vừa kể đối với phụ nữ và người sắc tộc, cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ đã không là một cơn sóng thần để đảng Dân chủ đánh bại đảng Cộng hòa như Dân chủ và những người ghét Trump (Trump haters) mong muốn hay tin tưởng. Dân Chủ đã chiếm lại Hạ viện đã bị mất từ năm 2010, nhưng không với số phiếu áp đảo.

Cho đến khi báo TiVi Tuần-san lên khuôn, Dân chủ đã chiếm được 227 ghế (mất 32 ghế) trên số ghế 218 để trở thành đa số trong khi Cộng hòa chỉ được 198 ghế (mất 32 ghế), còn 10 ghế chưa quyết định hay của đảng khác. Số ghế Tổng thống Donald Trump mất trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ này tương đối ít hơn so với ông Bill Clinton (mất 54 ghế năm 1994) và ông Barack Obama (mất 63 ghế năm 2010).

Và khác với hai vị tổng thống Dân chủ vừa nói, ông Trump giữ lại đa số ở Thượng viện. Không những thế (51/49 ghế của nhiệm kỳ trước) ông còn được thêm vài ghế nữa giúp ông được ưu thế hơn trong các chính sách ngoại giao hay bổ nhiệm bộ trưởng, đại sứ quan tòa v.v… so với đa số mong manh một ghế trước đây. Cho nên, ngay sau khi có kết quả sơ khởi, dù mất quyền kiểm soát Hạ viện, Tổng thống Trump cũng  đã tweet câu “thành công vượt bực”! Cũng không ngoa, bởi trong 105 năm qua, chỉ có 5 lần một vị tổng thống giành được ghế ở Thượng viện trong các cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ.

Tổng thống Trump đã nhanh chóng điện thoại chúc mừng bà Nancy Pelosi, thủ lãnh Dân chủ ở  Hạ viện với hy vọng hai đảng sẽ cùng hợp tác với nhau. Mặc dầu bà Pelosi cũng kêu gọi sự hợp tác lưỡng đảng ngay sau kết quả bầu cử nhưng hầu như Dân chủ sẽ ngăn chận phần lớn các chương trình của ông Trump trong hai năm còn lại của nhiệm kỳ như các dự luật giảm thuế, ngân sách bảo vệ biên giới và hủy bỏ dự luật y tế của ông Obama. Do đó ông Trump phải thỏa thuận với Dân chủ để tồn tại trong hai năm còn lại của nhiệm kỳ, chuẩn bị cho cuộc tranh cử tổng thống năm 2020 nếu ông còn hứng thú.

Hầu như ông sẽ bị Dân chủ dùng đa số ở Hạ viện để lập ủy ban điều tra về các tố cáo  Nga can dự vào cuộc bầu cử năm 2016, chuyện dùng tiền bịt miệng các cô gái làng chơi hay buộc phải khai báo chuyện thuế má của công ty hay cá nhân, thậm chí có thể dùng đa số ở Hạ viện để đàn hặc ông như  Cộng hòa đã làm đối với ông Clinton trước đây.

Nhưng do nắm đa số ở Thượng viện, chuyện đàn hặc nếu có cũng sẽ không thành công. Ngoài ra, Kinh nghiệm cho thấy các tổng thống thường mất Hạ viện trong bầu cử giữa nhiệm kỳ đầu nhưng họ đều thắng cử trong cuộc tranh cử tổng thống sau đó.  Tổng thống Trump cho biết ông sẽ tiếp tục theo đuổi chương trình nghị sự của ông đã vạch ra, và đã gặt hái những thành công: giảm thuế công ty, cởi trói doanh nghiệp, môi sinh, gia tăng chi tiêu quốc phòng, chận làn sóng di dân bất hợp pháp và áp đặt thuế quan.

Đối với chính sách cuối, chiến tranh mậu dịch với Trung Cộng đã mang lại kết quả. Nền kinh tế lớn thứ hai của thế giới đã chới với vì sự trừng phạt mậu dịch của ông Trump. Chiến tranh mậu dịch dù sao cũng tốt hơn là chiến tranh quân sự trên Biển Đông.   Chỉ có  Trump mới kềm được Tập Cận Bình.

(Xã Luận báo in TVTS số 1703 phát hành ngày 14.11.2018)