Thứ Bảy này, cử tri Úc sẽ tới phòng phiếu để bầu những dân biểu và thượng nghị sĩ đại diện cho đơn vị của mình, quyết định vận mạng của đất nước trong ba năm tới và cho cả tương lai lâu dài.

Để thực hiện nhiệm vụ và quyền lợi trong một nước dân chủ, cử tri cần biết các ứng viên là ai, thuộc đảng phái nào và đảng đó chủ trương gì. Với những ứng viên độc lập, ta nên tìm hiểu họ có phải là độc lập thật sự không hay là “độc lập giả” (teal independent). Và nếu là độc lập, chủ trương của họ là gì  vì ngoài một chủ trương bề nổi, còn chủ trương gì khác họ giấu giếm không. Nếu trong thời gian qua khi bị báo chí chất vấn hỏi mà các ứng viên độc lập không trả lời hay đánh trống lãng, ta phải nghi ngờ họ. Bởi, bỏ phiếu cho hai chính đảng ta biết họ là ai vì dù sao ta sẽ “sống với con quỷ mà ta biết”, nói theo kiểu người Úc.

Lấy một trường hợp điển hình ở đơn vị Kooyong mà TiVi Tuần-san viết trong số báo tuần này. Bác sĩ Monique Ryan tự cho là một ứng viên độc lập với một chủ trương chống khí thải và được nhóm giàu có Climate 200 bảo trợ. Nhóm Khí hậu 200 này hoạt động như một đảng chính trị, được cho là chính thức hỗ trợ 19 ứng viên, nhưng tự nhận là một tổ chức hay một công ty. Vậy khi hỗ trợ các ứng viên, họ có ảnh hưởng lên đường lối của các ứng viên hay có sự ràng buộc nào giữa đôi bên? Nếu chỉ là chống khí thải, thì Úc đã có đảng Xanh với một dân biểu và gần một tá thượng nghị sĩ nên có cần độc lập kiểu này không? Cử tri Kooyong nghĩ sao khi Bác sĩ Ryan tuyên bố Trung Cộng cần được tôn trọng và đối xử tế nhị?

Có những người chống khí thải sống ở khu vực giàu có không quan tâm bao nhiêu về cuộc sống vất vả của dân lao động, những người phải trả những hóa đơn điện, khí đốt gia tăng trước một viễn ảnh phải giảm khí thải 60% năm 2030 hay 100% năm 2050 khi họ đòi chính phủ phải dẹp các nhà máy nhiệt điện thay bằng năng lượng sạch. Và nếu dẹp những kỹ nghệ truyền thống từ hầm mỏ, liệu các công nhân có kiếm được nghề khác không? Những lo âu đó giới giàu có và tinh hoa trong xã hội không phải lo hằng ngày!

Cho đến cuối tuần qua, đảng Lao động đưa ra những chính sách hấp dẫn về an sinh xã hội, kể cả việc tăng lương 5.1% cho kịp với lạm phát khiến giới tiểu thương quan ngại. Nhưng những chính sách rộng tay của Lao động không biết đào đâu tiền để thực thi. Tuy nhiên,  tỉ lệ ủng hộ Lao động tăng vùn vụt và người ta nghĩ rằng Liên đảng sẽ thua to vào cuối tuần này bởi chẳng thấy Thủ tướng Morrison đưa ra chính sách gì độc đáo để thu hút cử tri.

Nhưng Liên đảng đã dành hai ngày cuối tuần qua để tung một chưởng bất ngờ khiến những ngày còn lại của chiến dịch tranh cử không chỉ còn là chuyện cơm áo mà thêm mái nhà che mưa nắng, một “giấc mơ Úc” (Australian dream).  Hôm Thứ Bảy, Thủ tướng Morrison đưa ra chính sách cho người 55 tuổi trở lên, thay vì 65, được bán căn nhà đang ở để mua căn nhà nhỏ hơn và bỏ $300,000 vào quỹ hưu bổng. Làm vậy, người hưu trí không bị thuế mà người trẻ có cơ hội để mua căn nhà lớn hợp với gia đình có thêm con. Qua ngày Chủ Nhật, ông đưa ra chính sách “Super Home Buyer” cho phép người mua căn nhà đầu tiên được lấy $50,000 từ quỹ hưu bổng để đặt cọc thay vì cậy nhờ cha mẹ tặng hay cho mượn mà có khi không được. Ông nói đó là “tiền của các bạn”, các bạn dùng nó để mua nhà. Sau này nếu bán đi, bỏ vô lại quỹ hưu bổng cũng là “tiền của bạn”, nhà nước không phải bỏ ra 40% vốn mua chung như lãnh tụ Anthony Albanese đề nghị, vì đó cũng là tiền của nhà nước. Một số người, cơ quan, chuyên gia phê bình cho rằng nó sẽ làm giá nhà tăng.  Nhưng giá nhà tăng, chuyện lạm phát lại khác.

Và một chuyện khác cũng rất quan trọng. Trung Cộng sắp lập căn cứ hải quân ở quần đảo Solomon, lại còn cho tàu dọ thám chạy sát căn cứ quân sự bí mật của Úc ở phía Tây Úc là dấu hiệu họ muốn Liên đảng thất cử. Cho nên, TiVi Tuần-san nghĩ rằng một chính quyền mạnh trong vấn đề an ninh quốc phòng và kinh tế, dám đối đầu với Bắc Kinh rất là quan trọng để cử tri lựa chọn cuối tuần này.

Ai, đảng nào mạnh trong hai lãnh vực vừa nói? Chắc quý độc giả đã biết!

(Xã luận báo giấy TVTS số 1886 phát hành Thứ Tư 18.5.2022)