Cựu Đại sứ Mỹ Ted Osius đưa ra những nhận định về các nguyên thủ của Việt Nam, cả hiện tại và trong quá khứ, trong đó Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng được ông cho là người “không trong sạch” khi điều hành quốc gia Đông Nam Á “có nhiều tham nhũng.”

Các nhận định được ông Osius, người làm đại sứ ở Việt Nam từ 2014-2017, đưa ra trong một dịp nói chuyện với những người thuộc cộng đồng Mỹ gốc Việt nhân một buổi giới thiệu và ký cuốn sách mới của ông gần đây tại Nam California.

Tại buổi ký sách ở Barnes & Noble tại Huntington Beach, ông Osius, người mới cho ra mắt cuốn sách “Không gì là không thể: Quá trình hoà giải của Mỹ với Việt Nam” (Nothing is impossible: America’s reconciliation with Vietnam) còn đưa ra những nhận định về các thách thức đối với sự phát triển mối quan hệ giữa hai quốc gia cựu thù.

Khi được hỏi về đánh giá của ông đối với các lãnh đạo hiện tại của Việt Nam, người có 30 năm kinh nghiệm ngoại giao ở quốc gia Đông Nam Á cho rằng Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng là người “kín đáo” trong khi Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc là người “cởi mở” và “thân thiện.”

Ông Osius là người thiết kế cho chuyến thăm của ông Trọng tới Washington năm 2015, mà ông gọi là thành tựu lớn nhất trong nhiệm kỳ làm đại sứ của mình ở Việt Nam. Khi đó vị tổng bí thư của Việt Nam trở thành nhà lãnh đạo Đảng Cộng sản đầu tiên được tiếp đón tại Nhà Trắng, gặp mặt Tổng thống Barack Obama ở phòng Bầu Dục.

Trong một cuộc phỏng vấn trước đây với VOA, ĐS Osius nói sau chuyến thăm này mối quan hệ giữa hai nước trở nên mật thiết hơn với hai chuyến thăm đầu tiên của hàng không mẫu hạm Mỹ tới Đà Nẵng kể từ khi chiến tranh kết thúc.

“Tôi đi cùng ông Trọng khi ông ấy tới Washington và tôi đã có thời gian làm việc với ông ấy ở Hà Nội nên tôi hiểu về ông ấy một chút,” ĐS Osius nói. “Tôi xem ông ấy như một nhà giáo, vì ông ấy kín tiếng hơn và không cho tôi thấy ông ấy là người như thế nào nhiều như ông Nguyễn Tấn Dũng.”

Ông Osius cũng là người tháp tùng ông Phúc, khi đó là thủ tướng Việt Nam, tới Washington trong chuyến thăm Nhà Trắng vào tháng 5/2017, chỉ vài tháng sau khi ông Donal Trump nhậm chức.

Việc này cũng được ông Osius nhắc đến trong cuốn sách của ông vừa ra mắt hồi tháng 10 năm ngoái, trong đó ông nói rằng ông đã đưa ra lời khuyên cho thủ tướng Việt Nam, trên chuyến bay tới Washington, khi được ông Phúc hỏi nên làm gì khi gặp Tổng thống Trump ở Nhà Trắng.

Theo cựu đại sứ Mỹ, ông Phúc đã xử lý được tình huống mà ông Osius, người từ chức đại sứ trước thời hạn năm 2017 để phản đối chính sách trục xuất di dân Chiến tranh Việt Nam của Tổng thống Trump, gọi là “rất điên rồ” tại Nhà Trắng khi là “chính mình” như lời khuyên của ông.

“Tôi không biết ông (Phúc) nhiều như Nguyễn Tấn Dũng nhưng chúng tôi đã rất thân thiện với nhau,” ĐS Osius nói về ông Phúc. “Tôi rất tôn trọng ông Phúc. Tôi xem ông ấy như một chính trị gia hiểu biết và cũng là một anh hào.”

Trong nước, ông Phúc được biết với những phát ngôn được xem là “rất nổ” và những cử chỉ được cho là “gần gũi quá mức cần thiết” với các nguyên thủ nước ngoài như trường hợp chủ động nắm tay Thủ tướng Canada Justin Trudeau.

ĐS Osius cho biết ông có “mối quan hệ thân thiết hơn” với ông Nguyễn Tấn Dũng, người làm thủ tướng trong 10 năm từ 2006 đến 2016, vì cả hai đã có nhiều thời gian cùng làm việc khi thương thảo Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), mà nay trở thành Hiệp định Đối tác Toàn diện xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) sau khi Mỹ rút lui.

Di sản mà ông Dũng để lại sau 10 năm làm thủ tướng là khoản nợ quốc tế lớn nhất của Việt Nam cùng sự vỡ nợ của các tập đoàn kinh tế nhà nước và tham nhũng tràn lan. Cuộc chiến chống tham nhũng do ông Trọng phát động ngay khi giành được nhiệm kỳ tổng bí thư lần thứ 2 vào năm 2016 được cho là nhắm vào ông Dũng.

“Có tham nhũng trong thời gian tôi làm đại sứ,” ĐS Osius nói được hỏi về nhận định của ông về tình hình tham nhũng ở Việt Nam. “Có rất nhiều tham nhũng, bao gồm cả những người tôi yêu mến, như (Thủ tướng) Nguyễn Tấn Dũng. Ông ấy không trong sạch.”

Vị cựu đại sứ Mỹ không đưa ra thêm chi tiết để giải thích vì sao ông có nhận định như vậy về cựu thủ tướng Việt Nam. Tuy nhiên, ông Osius cho biết có những người đã lựa chọn không tham gia vào “hệ thống” đó khi từ chối những cơ hội để nhận hối lộ hay dính líu tới tham nhũng.

Việt Nam luôn nằm trong nhóm các nước được xem là có vấn nạn tham nhũng lớn.

Mặc dù có những sự khác biệt trong cách tiếp cận nhưng Đại sứ Osius, người bắt đầu sự nghiệp ngoại giao ở Việt Nam vào năm 1994, cho rằng các lãnh đạo của Việt Nam đều mong muốn một mối quan hệ thân thiết hơn giữa Hà Nội và Washington.

Tuy nhiên, điều này không dễ dàng vì một trở ngại lớn mà ông Osius gọi là “địa lý” khi Việt Nam có một láng giềng “phương Bắc” khiến mối quan hệ giữa Washington và Hà Nội phát triển chậm do sự thận trọng của Việt Nam khi phải xem ý của Trung Quốc.

“Bất cứ một nhà lãnh đạo không ngoan nào của Việt Nam cũng đều phải cân bằng mong muốn trở nên thân mật hơn với Mỹ với sự cần thiết không được chọc tức Trung Quốc nhiều quá,” ĐS Osius nói. “Tôi không nghĩ điều đó tạo ra giới hạn cho mối quan hệ (giữa Việt Nam và Mỹ) nhưng nó làm chậm sự tiến triển bởi vì người Trung Quốc không muốn Việt Nam và Mỹ trở nên thân thiết.”

Mối quan hệ giữa Hà Nội và Washington đặc biệt trở nên nồng ấm hơn trong những năm gần đây khi Việt Nam trở thành trọng tâm trong chiến lược gắn kết hơn với khu vực châu Á-Thái Bình Dương của Mỹ nhằm kiềm toả sức mạnh ngày càng tăng của Trung Quốc.

(Theo VOA)