Ông Gough Whitlam trong một sự kiện vào năm 1975. Photo Courtesy: TheAge.com.au

 

Cựu Thủ tướng Úc Gough Whitlam đã qua đời vào rạng sáng ngày 21.10, hưởng thọ 98 tuổi.

Ông Gough Whitlam sinh vào tháng Bảy năm 1916, là con trai của một luật sư, ông trở thành phó lãnh đạo Đảng Lao động năm 1960. Bảy năm sau, ông trở thành người dẫn dắt đảng này.

Cựu Thủ tướng Gough Whitlam là chính trị gia nổi tiếng của những năm 70. Ông trở thành thủ tướng đảng Lao động đầu tiên tại Úc sau cuộc bầu cử vào tháng 12.1972. Chiến thắng này đã chấm dứt sự cầm quyền của đảng Bảo thủ kéo dài suốt 23 năm. Tuy nhiên, chỉ sau ba năm đảng của ông Whitlam bị thất bại nặng nề.

Trong thời gian tồn tại chính trường, ông Whitlam được ca ngợi là người đã biến đổi xã hội Úc với nhiều cải cách. Ông đã đem lại giáo dục đại học miễn phí, xóa án tử hình và cho phép di dân không da trắng được vào Úc.

Tuy nhiên, cũng trong thời gian giữ chức vụ thủ tướng ông cũng được coi là một vị thủ lãnh gây ra nhiều tranh cãi nhất trong lịch sử nước Úc, khi ông từng muốn giảm bớt quan hệ với Anh Quốc. Ông còn bãi bỏ chế độ quân dịch, rút quân Úc khỏi Nam Việt Nam và thả những người vào tù vì không chịu đi lính sang Việt Nam. Ông công nhận đảng Cộng sản Trung Quốc và phản đối Mỹ ném bom miền Bắc Việt Nam.

Sau đó đã xảy ra nhiều bụ bê bối trong chính phủ khiến ông Gough Whitlam phải kêu gọi một cuộc bầu cử mới 1974 và đã giành chiến thắng. Tuy nhiên, sau đó phe Bảo thủ đã châm ngòi cho cuộc khủng hoảng hiến pháp năm 1975 khi họ từ chối thông qua ngân sách và đòi bầu cử mới, trong khi đảng Lao Lao Động của ông chỉ còn kiểm soát Hạ viện.

Sau nhiều căng thẳng diễn ra chính phủ của ông đã bị giải tán và đảng Lao Động đành ngồi ở vị thế đối lập cho đến năm 1983. Ông Whitlam rời khỏi quốc hội năm 1978 sau khi đảng Lao động đã thua thêm tại một cuộc bầu cử năm trước đó.

Mặc dù không thể quay lại chính phủ, ông Whitlam vẫn được các đảng viên Lao động kính trọng.

Ông tự nói về mình như sau: “Tôi không bảo mình là thủ tướng giỏi nhưng tôi chấp nhận quan điểm chung cho rằng tôi đã là thủ tướng giỏi nhất.”

Tổng hợp