Năm nay, cộng đồng người Việt tị nạn khắp thế giới tưởng niệm 50 năm ngày mất Miền Nam vào tay cộng sản. Năm 2025 là mốc đánh dấu 50 năm người Việt tị nạn định cư ở các nước tự do dân chủ trên khắp thế giới. Năm 2025 cũng là năm mà báo TiVi Tuần-san đánh dấu 40 năm được thành lập.  Và chỉ còn vài tháng nữa, đánh đấu 50 năm chủ bút kiêm chủ nhiệm TiVi Tuần-san Nguyễn Hồng-Anh viết nhạc trên chặng đường từ Sài Gòn (1976)  đến  trại tị nạn Galang (1980) và định cư ở Melbourne (1981).

Nguyễn Hồng-Anh không học nhạc, học đàn ở trường lớp hay có bạn bè chỉ dẫn. Ông dùng tai để nghe âm thanh, mắt để nhìn nốt nhạc, tay để bấm đàn, rồi tự tìm hiểu. Từ đó, với trái tim và niềm đam mê đàn ca hát xướng,  đã làm nên ca từ, sáng tác 43 ca khúc, đưa vào 4 CD và phổ biến trên mạng. Thời gian sáng tác diễn ra từng giai đoạn, tùy hứng, kéo dài từ năm 1976 đến 2016.

Làm chủ nhiệm, chủ bút điều hành tờ báo, viết bình luận và bút ký du lịch  là nghề chính. Nhạc chỉ là thú tiêu khiển của ông cũng như để ông trải lòng mình với cuộc sống, cuộc đời, con người và đất nước.

Ký giả Linda Cook, của nhật báo The News, Adelaide, 22.7.1981: Nguyễn Hồng Anh, người Việt tị nạn đến Úc đã năm tuần lễ, không xu dính túi nhưng giàu mục đích. Trong số tài sản ít ỏi mà người cựu kiểm toán viên Saigon mang theo là 40 tập nhạc có tên “Thân Phận Ca” được in và mang theo từ trại tị nạn Galang, Indonesia. Giọng hát trời cho và lời ca chua cay nhưng sâu sắc đã lôi cuốn khán thính giả ở trại tị nạn và gần đây tại đại hội thường niên Hội Tị nạn Đông dương. Ông đặt mục tiêu là trong tương lai sẽ đi khắp nước Úc để hát về thân phận của “những người đang còn ở quê nhà”.

Nhà báo Hoài Nam có nhận xét về nhạc của Nguyễn Hồng Anh qua bài viết “Ca khúc NGUYỄN HỒNG ANH- một thời để nhớ!” vào năm 2013 như sau: “Vẫn biết mỗi người trong chúng ta yêu âm nhạc theo cách cảm nhận của riêng mình, và yêu với một mức độ khác nhau, nhưng theo lẽ thường, những người viết nhạc, nhất là viết nhạc không vì cơm áo, phải có cảm nhận sâu sắc hơn, say mê hơn. Cho nên có thể kết luận, 30 năm không hát, không cầm đàn, không có nghĩa là tình yêu âm nhạc đã chết trong lòng NHA. Nó chỉ tạm vắng bóng, và nay đã trở lại”... Nguyễn Hồng-Anh là một  nhạc sĩ tài tử – tài tử nhưng cũng đã để lại chút gì đó cho đời”.

Luật sư Nguyễn Tân Hải: “Người Việt nam tỵ nạn Cộng sản tại Úc Châu, trong đó có tôi, hãnh diện vì có được một nhạc sĩ và những bản nhạc do anh sáng tác không thua kém nhạc Việt Nam được sáng tác tại bất cứ Châu lục nào khác trên thế giới”.

Nhạc sĩ dương cầm Kim Trang:  “Cho tới nay, đã hơn 40 năm qua, vết thương dân tộc vẫn còn in đậm. Chiến tranh khốc liệt vẫn đeo đẳng trong ký ức, chất chứa trong sâu thẳm trái tim, dày vò trong giấc mơ con người – đó chính là thân phận đáng thương của người tỵ nạn Việt Nam, mà nghệ sĩ Nguyễn Hồng Anh, với cây đàn guitar, đã hát một đời, qua bao nhiêu thăng trầm của cuộc đời lưu vong, từ trại tỵ nạn Galang đến các sinh hoạt văn hóa cộng đồng người Việt khắp nơi tại Úc. Ông ca hát cho đời, để đánh thức thế hệ trẻ hải ngoại, ý thức về tinh thần dân tộc, chia sẻ cho những người con mang dòng máu Lạc Hồng hiểu được những nỗi khổ đau, khắc khoải của thế hệ người Việt lưu vong trong bước ngoặt lịch sử của đất nước”.

Kết luận: Nguyễn Hồng Anh là một hiện tượng kép: vừa là nhà báo ghi chép đời sống cộng đồng, vừa là nhạc sĩ ghi lại tâm hồn người Việt tị nạn lưu vong. Âm nhạc của ông có hai trục chính: nỗi nhớ quê hương – bản sắc Việt (Dòng máu Việt Nam, Đường về quê) và tình ca thiền vị – hiện sinh (Của hồi môn, Thiền sư xuống núi).

Trong dòng nhạc Việt hải ngoại, ông không phải người được biết rộng như nhiều nhạc sĩ nổi tiếng khác nhưng lại có vị trí riêng: âm nhạc như một cuốn nhật ký tinh thần của người Việt xa xứ, vừa đau đớn vừa dịu lành, vừa gắn bó với đất mẹ vừa hòa nhập vào thế giới mới. Nói cách khác, âm nhạc Nguyễn Hồng Anh là “khảo cứu sống động” về tâm hồn Việt tha hương – nơi ký ức, tình yêu và thiền tính hòa quyện thành một dòng chảy xuyên suốt hơn bốn thập niên.

Mời bạn đọc xem tiếp bài viết này trong tuần san điện tử www.etvts.com.au phát hành Thứ Tư      ngày 17.09.2025.