Tỷ lệ sinh của Úc đã đạt mức thấp kỷ lục, làm dấy lên cảnh báo rằng quốc gia này đang phải đối mặt với thách thức nhân khẩu học quan trọng. Năm 2023, Cục Thống kê đã ghi nhận 286,998 ca sinh, tương ứng với tổng tỷ lệ sinh (TFR/ Total Fertility Rate) là 1.50 trẻ sơ sinh trên một phụ nữ—thấp hơn nhiều so với mức thay thế là 2.1.

Các chuyên gia ngày càng lo ngại về tương lai của đất nước, với các nhà nhân khẩu học và nhà kinh tế chỉ ra những hậu quả kinh tế và xã hội tiềm ẩn trong dài hạn nếu xu hướng này tiếp tục.

Nhà nhân khẩu học Liz Allen của Đại học Quốc gia Úc mô tả tình hình là rất tồi tệ, tuyên bố rằng “Chúng ta đã chạm đáy”. Trong 30 năm qua, tỷ lệ sinh của Úc đã giảm đều đặn từ  tỉ lệ TFR là 1.86 vào năm 1993 xuống còn 1.50 vào năm 2023. Sự sụt giảm này đặc biệt rõ rệt ở những phụ nữ trẻ, với tỷ lệ sinh ở thiếu nữ và phụ nữ từ 15 đến 19 tuổi giảm hơn hai phần ba. Tương tự như vậy, phụ nữ từ 20 đến 24 tuổi cũng chứng kiến mức sinh giảm mạnh.

Tiến sĩ Allen cho rằng sự thay đổi này là do bối cảnh xã hội đang thay đổi. Bà giải thích rằng “Những người trẻ ngày nay coi môi trường là không thích hợp để lập gia đình”, đồng thời chỉ ra những lo ngại về biến đổi khí hậu, khả năng chi trả nhà ở và bất bình đẳng giới. “Do đó, nhiều người khó có thể đạt được quy mô gia đình mong muốn, đối với hầu hết mọi người, con số này là khiêm tốn – một hoặc hai con”.

Trong khi tỷ lệ sinh ở phụ nữ trẻ đã giảm mạnh, thì tỷ lệ này ở phụ nữ từ 40 đến 44 tuổi đã tăng gần gấp đôi trong cùng kỳ. Tuy nhiên, sự gia tăng này ở những ca sinh con muộn không đủ để bù đắp cho sự suy giảm chung.

Tiến sĩ Allen cảnh báo rằng Úc đang tiến gần đến điểm tới hạn. “Một khi tỷ lệ sinh của một quốc gia giảm xuống dưới 1.5, thì việc phục hồi trở nên vô cùng khó khăn”, bà cho biết.

Các quốc gia như Hàn Quốc, Ý và Nhật Bản đã trải qua hiện tượng nhân khẩu học này, thường được gọi là “quả bom hẹn giờ nhân khẩu học”, khi tỷ lệ sinh giảm dẫn đến ít lao động hơn và dân số giảm. Sự suy giảm này có thể cản trở tăng trưởng kinh tế và tạo ra một vòng phản hồi, trong đó sự bất ổn kinh tế dẫn đến số ca sinh thậm chí còn ít hơn.

Nhà kinh tế học đô thị Terry Rawnsley từ KPMG cũng đồng tình với những lo ngại này, gọi tỷ lệ sinh 1.5 là “con số đáng kinh ngạc” với những tác động nghiêm trọng. Ông giải thích rằng tỷ lệ sinh giảm có thể dẫn đến lực lượng lao động giảm, từ đó kìm hãm hoạt động kinh tế.

“Ít lao động hơn tạo ra ít sản lượng kinh tế hơn và điều đó có thể khiến mọi người rời khỏi đất nước do thiếu cơ hội”, Rawnsley lưu ý. “Các quốc gia có TFR giảm xuống dưới 1.5 thường phải đối mặt với tình trạng suy giảm dân số và chúng tôi không muốn thấy Úc đi theo hướng đó”.

Úc đã từng phải đối mặt với tình trạng tỷ lệ sinh giảm trong quá khứ, đáng chú ý nhất là vào đầu những năm 1970 khi lạm phát cao và tỷ lệ thất nghiệp gia tăng góp phần làm giảm đáng kể tỷ lệ sinh. Theo Rawnsley, “Chúng ta đã từng ở đây trước đây. Chúng ta đã phải đối mặt với tình huống tương tự vào những năm 1970 và chúng ta đã xoay chuyển được tình hình”.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Allen tin rằng cần phải có những thay đổi chính sách có ý nghĩa để giải quyết cuộc khủng hoảng hiện tại. Bà kêu gọi các chính phủ – cả tiểu bang và liên bang – hành động quyết liệt trong bốn lĩnh vực chính: khả năng chi trả cho nhà ở, an ninh kinh tế, bình đẳng giới và biến đổi khí hậu. Bà cho biết: “Lãnh đạo cần phải thay đổi câu chuyện”. “Chúng ta cần một thông điệp hy vọng, cùng với khoản đầu tư đáng kể vào các lĩnh vực quan trọng này nếu chúng ta muốn thấy sự đảo ngược trong tình trạng giảm tỷ lệ sinh”.

Độ tuổi ngày càng tăng của những bà mẹ lần đầu làm mẹ cũng góp phần vào sự thay đổi nhân khẩu học rộng hơn. Dữ liệu chính thức hiện cho thấy độ tuổi trung bình của các bà mẹ mới sinh ở Úc đã tăng lên 32.

Mặc dù các bà mẹ lớn tuổi có thể và thực sự có thai kỳ khỏe mạnh, nhưng việc sinh con muộn thường làm giảm tổng số con của một người phụ nữ, làm trầm trọng thêm các vấn đề về khả năng sinh sản của đất nước.

Bất chấp những con số đáng báo động, vẫn còn hy vọng. Úc đã thể hiện khả năng phục hồi trong quá khứ, phục hồi sau các giai đoạn sinh sản thấp trước đây, nhưng các chuyên gia đồng ý rằng để xoay chuyển tình thế lần này sẽ cần nhiều hơn là chỉ sự lạc quan. Nó sẽ đòi hỏi các chính sách toàn diện, có tư duy tiến bộ để giải quyết các vấn đề cơ bản khiến những người Úc trẻ tuổi không muốn lập gia đình.

Nếu không có các biện pháp như vậy, tương lai tăng trưởng dân số của Úc – và theo đó là sự ổn định kinh tế của nước này – vẫn còn không chắc chắn.