Một ngày trước khi phái đoàn Nga và Ukraina nối lại đàm phán tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, Cơ quan An Ninh Ukraina SBU hôm 1/6/2025 thông báo đã phá hủy tổng cộng 41 chiến đấu cơ của Nga tại 4 căn cứ không quân từ vùng Mourmansk, gần Bắc Cực, đến tận miền đông Siberia. Moscow xác nhận các thông tin trên.

Cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Ukraine vào các sân bay của Nga là một cuộc tấn công táo bạo và liều lĩnh. Nhưng trên hết, nó được lên kế hoạch tỉ mỉ và thực hiện hoàn hảo.

Kyiv tấn công vào nơi có thể tạo ra sự khác biệt, gây hư hại hoặc phá hủy máy bay quân sự mà Moscow đã sử dụng để khủng bố thường dân Ukraine bằng các cuộc tấn công trên không gần như hàng ngày.

Cơ quan An ninh Ukraine cho biết 41 máy bay của Nga đã bị tấn công, bao gồm máy bay ném bom chiến lược và máy bay do thám, mặc dù không rõ có bao nhiêu máy bay bị loại khỏi vòng chiến đấu.

Justin Bronk, một nghiên cứu viên cấp cao tại Viện Dịch vụ Thống nhất Hoàng gia ở London, cho biết cuộc tấn công là “một thành công đáng kinh ngạc đối với các dịch vụ đặc biệt của Ukraine”.

“Ngay cả khi một nửa trong tổng số 41 máy bay bị hư hại/phá hủy được xác nhận, thì nó cũng sẽ có tác động đáng kể đến năng lực của Lực lượng Không quân Tầm xa Nga trong việc duy trì các đợt tấn công tên lửa hành trình quy mô lớn thường xuyên vào các thành phố và cơ sở hạ tầng của Ukraine, đồng thời vẫn duy trì khả năng răn đe hạt nhân và tuần tra phát tín hiệu chống lại NATO và Nhật Bản”, ông viết trong một ghi chú.

Đây là những gì chúng ta biết về cách cuộc tấn công diễn ra.

Tấn công từ bên trong nước Nga

Các cuộc tấn công nhắm vào bốn sân bay sâu bên trong nước Nga, trong đó sân bay xa nhất là căn cứ Belaya ở vùng Irkutsk, cách biên giới Ukraine với Nga khoảng 4.500 km (2.800 dặm).

Các mục tiêu khác bao gồm căn cứ Olenya gần Murmansk ở Vòng Bắc Cực, cách Ukraine hơn 2.000 km (1.200 dặm); căn cứ không quân Diaghilev ở Ryazan Oblast, cách Ukraine khoảng 520 km (320 dặm); và căn cứ không quân Ivanovo, là căn cứ cho máy bay vận tải quân sự của Nga, cách biên giới khoảng 800 km (500 dặm).

Một hình ảnh do SBU, cơ quan an ninh của Ukraine, chia sẻ cũng cho thấy một căn cứ khác ở vùng Amur phía đông là mục tiêu. Không rõ liệu cuộc tấn công vào căn cứ này có thất bại hay đã bị hủy bỏ hay không.

Chính khoảng cách quá xa so với biên giới với Ukraine có thể khiến Nga tự mãn về việc bảo vệ các địa điểm này.

Những chiếc máy bay được đánh giá cao nhất của họ tại căn cứ Belaya thường xuyên được đỗ ở nơi dễ thấy trong sân bay, có thể nhìn thấy rõ trong các hình ảnh vệ tinh công khai – bao gồm cả trên Google Maps.

Có lẽ Moscow tin rằng khoảng cách đó đủ để giữ cho máy bay an toàn trước các cuộc tấn công của Ukraine.

Nga duy trì ưu thế trên không so với Ukraine và trong khi các đồng minh của Kyiv đã cung cấp cho Ukraine một số hệ thống tên lửa tầm xa, bao gồm ATACMS do Hoa Kỳ sản xuất và Storm Shadows của Anh-Pháp, thì không bên nào có tầm bắn để tấn công sâu vào bên trong nước Nga như vậy.

Ukraine đã sử dụng máy bay không người lái chống lại các mục tiêu bên trong nước Nga, bao gồm cả ở Moscow, nhưng tốc độ di chuyển thấp của chúng khiến hệ thống phòng không của Nga có thể dễ dàng tấn công chúng.

Đây chính là lúc sự táo bạo của cuộc tấn công thực sự diễn ra: thay vì cố gắng điều khiển máy bay không người lái bay từ biên giới, Ukraine đã bí mật đưa chúng đến ngay cạnh các địa điểm mà họ muốn nhắm tới và phóng chúng từ đó.

Phòng thủ không đủ của Nga

Radar và phòng không của Nga tại các căn cứ này không được chuẩn bị cho một cuộc tấn công bất ngờ và ở độ cao thấp như vậy.

Cách hiệu quả duy nhất để ngăn chặn một cuộc tấn công như thế này là sử dụng súng máy hạng nặng. Nga đã sử dụng những vũ khí này để chống lại máy bay không người lái trên biển của Ukraine ở Biển Đen.

Nhưng những vũ khí này không có sẵn hoặc không được triển khai đủ nhanh tại các căn cứ không quân mà Ukraine nhắm tới vào Chủ Nhật – rất có thể là do Nga đơn giản là không lường trước được loại tấn công này.

CNN đã có thể xác minh và định vị địa lý các bức ảnh và video từ hiện trường, xác nhận vị trí của chúng gần các căn cứ.

Bộ Quốc phòng Nga đã xác nhận trong một tuyên bố rằng các cuộc tấn công – mà họ gọi là “cuộc tấn công khủng bố” đã được thực hiện từ khu vực lân cận các sân bay.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết 117 máy bay không người lái đã được sử dụng trong chiến dịch này.

Theo SBU, các máy bay không người lái đã được các đặc vụ của họ tuồn lậu vào Nga. Vào một thời điểm nào đó, có thể là khi đã ở Nga, các máy bay không người lái sau đó đã được giấu bên trong các nhà kho gỗ di động.

(Theo CNN/ RFI/ Reuters)