Tàu khu trục Mỹ Sampson sẽ được phép vào cảng của Tân Tây Lan vàotháng tới để thực hiện chuyến thăm đầu tiên trong lịch sử của một tàu quân sự Mỹ kể từ khi nước này thông qua luật chống hạt nhân 30 năm trước.

Vào ngày 18.10, Tân Hoa Xã dẫn lời Thủ tướng Tân Tay Lan John cho biết chính phủ của họ đã dọn đường cho chuyến thăm đầu tiên của tàu chiến Hải quân Mỹ đến nước này kể từ khi quan hệ hai bên bị rạn nứt do lập trường chống hạt nhân của Wellington cách đây 32 năm.

Thủ tướng Key nói: “Tôi đã phê chuẩn chuyến thăm này sau khi đã xem xét cẩn thận cùng với lời khuyên của Bộ Ngoại giao và thương mại”. Sự chấp thuận của Tân Tây Lan được cho là theo đề nghị của Phó tổng thống Mỹ Joe Biden nhân chuyến thăm của ông đến nước này hồi tháng 7.2016.

Như vậy, tàu khu trục USS Sampson lớp Arleigh Burke sẽ tham gia cuộc thao diễn hải quân quốc tế của Hải quân Hoàng gia Tân Tây Lan tại Auckland từ ngày 17-22.10.

Tuy nhiên, theo luật phi hạt nhân của Tân Tây Lan, Thủ tướng chỉ có thể chấp thuận nếu ông chắc chắn rằng bất kỳ tàu quân sự nước ngoài nào vào Tân Tây Lan đều không có trang bị vũ khí hạt nhân.

Vào giữa những năm 1980, chính phủ của đảng Lao động công bố quyết định cấm tàu chạy bằng năng lượng hạt nhân hoặc có trang bị vũ khí hạt nhân cập cảng Tân Tây Lan, quốc gia muốn giữ vị thế trung lập của mình.

Mỹ và Úc xem động thái này là một sự vi phạm hiệp ước ANZUS giữa ba nước Mỹ, Úc và New Zealand ký hồi năm 1951. Năm 1986, Mỹ tuyên bố đình chỉ thực hiện nghĩa vụ hiệp ước ANZUS với Tân Tây Lan.

Mặc dù có sự rạn nứt về quan hệ quân sự, nhưng cả hai vẫn là đồng minh thân cận của nhau. Tân Tây Lan ủng hộ cuộc chiến chống khủng bố tại Afghanistan do Mỹ dẫn đầu và đã gửi quân giúp đào tạo lực lượng vũ trang ở Iraq.

Truyền thông Tân Tây Lan hồi tháng 9.2016 cho biết một tàu trinh sát quân sự của Trung Quốc ghé cảng của Tân Tây Lan khiến công dân mạng nước này khó chịu vì cho rằng đang bị Bắc Kinh theo dõi.

Tổng hợp