Chiến tranh Ukraine, Đài Loan bị đe dọa và Bắc Hàn hung hăng làm ba hội thượng đỉnh trong khu vực Á châu chưa bao giờ trở nên quan  trọng như hiện nay mặc dù kết quả sẽ không như mong đợi khi tờ báo này lên khuôn chiều Thứ Hai đầu tuần này.

Hội nghị ASEAN (Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á) gồm 10 nước bắt đầu từ hôm Thứ Sáu 11.11 tuần qua tại Phnom Penh (Nam Vang) thủ đô của nước chủ nhà Cam Bốt. Hội nghị đã vắng mặt một thành viên là Miến Điện vì bị tẩy chay do cuộc đảo chánh của các tướng lãnh lật đổ một thể chế dân chủ và hợp pháp do bà Aung San Suu Kyi lãnh đạo, không thi hành thỏa thuận hòa bình 5 điểm mà khối đã đồng ý vào năm ngoái do đó Miến Điện bị cảnh cáo có thể bị loại khỏi khối ASEAN trong khi khối này chấp nhận trên nguyên tắc cho Đông Timor làm thành viên thứ 11.

ASEAN trở thành quan trọng vì sau này hội nghị đi kèm với East Asia (Hội nghị Đông Á) gồm 8 nước Nhật, Đại Hàn. Trung Cộng, Mỹ, Úc, Tân Tây Lan, Nga và Ấn Độ. Trong khi ASEAN tẩy chay Miến Điện, Tổng thống Nga Putin lại không tham dự, chỉ cử Ngoại trưởng Sergei Lavrov. Tuy nhiên ông Lavrov cũng đã rời bỏ hội nghị sớm vì cho rằng có khuynh hướng quân sự hóa khu vực một cách rõ rệt qua nỗ lực của những đồng minh Mỹ như Nhật, Úc, Tân Tây Lan với sự bành trướng của khối NATO. Hội nghị đã kết thúc vào Chủ Nhật tuần qua mà không có một tuyên bố chung vì Mỹ và Nga đã không thỏa thuận với nhau về những ngôn từ dùng trong bản tuyên bố.

Trước đó, khối ASEAN cũng đã không thống nhất với nhau để lên án hay kêu gọi Nga rút quân khỏi Ukraine vì Việt Nam là nước đứng trung lập hay bảo vệ Nga trước các nghị quyết của Liên hiệp quốc, mặc dầu Cam Bốt luôn lên án những nước xâm phạm chủ quyền của các nước khác như Nga đối với  Ukraine. Điều này kiến Tổng thống Nam Dương Joko Widodo nói rằng khối ASEAN chớ để bất cứ một cường quốc hay khối nào lợi dụng họ trong sự cạnh tranh quyền lực hiện nay. Tổng thống Widodo đã vội bay qua Bali để chuẩn bị cho hội nghị G20  bắt đầu từ Thứ Ba 15.11 nhưng với sự hiện diện của Tổng thống Nga, Chủ tịch Tập Cận Bình, hội nghị lớn hàng đầu của thế giới cũng chẳng hy vọng đưa ra một thông cáo chung, là việc sẽ xảy ra lần đầu tiên kể từ khi thành lập, gồm 20 nước chiếm 2/3 dân số toàn cầu và 80% tổng sản lượng thế giới.

Tuy nhiên, tại G20 Tổng thống Joe Biden lần đầu tiên sẽ gặp trực tiếp Chủ tịch Tập Cận Bình và ông sẽ bàn luận với lãnh tụ Trung Cộng về tương lai Đài Loan, vấn đề Bắc Hàn, chiến tranh Ukraine và căn cứ hải quân của Trung Cộng tại Cam Bốt. Chẳng biết Biden sẽ trực tiếp nói chuyện với Putin bên lề hội nghị Bali không, nhưng chiến tranh Nga-Ukraine sẽ được đại diện 19 quốc gia có nền kinh tế lớn và Liên Âu bàn đến trong đó có thể có đề nghị đàm phán hòa bình sau khi quân Nga đã rút khỏi Kherson sau hơn chín tháng chiếm đóng và hơn một tháng chính thức sát nhập nó với ba vùng khác vào lãnh thổ Nga.  Tổng thống Vladimir Zelensky của Ukraine sẽ được Tổng thống Widodo mời phát biểu trực tuyến và chắc chắn ông sẽ yêu cầu các thành viên G20 lên án Nga, yêu cầu tây phương tiếp tục hỗ trợ tiền bạc và vũ khí. Mặc dầu chiến thắng Nga hoàn toàn là chuyện không thể nhưng Ukraine đã chứng tỏ sự kiên cường và khả năng đánh cho một cường quốc sắt máu như Nga của Putin phải rút lui, do đó ép Ukraine vào bàn hội nghị trong tình trạng hiện nay là điều không nên, sẽ làm thế giới không tin vào Mỹ và tây phương, có thành tích “đem con bỏ chợ” như với Việt Nam, A Phú Hãn.

Cuối cùng là thượng đỉnh APEC  (Hợp tác Kinh tế Á châu Thái bình dương) tại Bangkok bắt đầu từ Thứ Sáu 18.11 với sự tham dự của 18 lãnh tụ các nước.  Ông Biden sẽ không dự nhưng cử Phó Tổng thống Kamela Harris, chứng tỏ Biden không cho là quan trọng. Ở một mức độ nào đó, nó cũng đúng trong tình trạng bất ổn về địa chính trị hiện nay. Thủ tướng Lý Quốc Cường đã tìm gặp Thủ tướng Anthony Albanese tại  hội nghị Phnom Penh để nói chuyện là một bước đầu có vẻ tốt, nhưng ông phải tiếp tục cứng rắn để khỏi bị Trung Cộng bắt nạt. Liệu thế giới có tốt hơn sau một tuần lễ với ba hội nghị thượng đỉnh?

(Xã luận TVTS số 1912 phát hành ngày 16.11.2022)