Ozzy Osbourne, thủ lĩnh ban nhạc Black Sabbath và một trong những nhân vật mang tính biểu tượng nhất trong lịch sử nhạc rock, đã qua đời vào ngày 22/7/2025  ở tuổi 76. Được tôn vinh với biệt danh “Hoàng tử Bóng tối” và được công nhận rộng rãi là người sáng lập thể loại heavy metal, Osbourne để lại một di sản vĩ đại kéo dài hơn sáu thập kỷ, được định nghĩa bởi những bản nhạc tiên phong, các vụ tranh cãi tai tiếng và sự biến đổi văn hóa.

Một tuyên bố từ gia đình Osbourne viết: “Chúng tôi vô cùng đau buồn khi phải thông báo rằng người thân yêu của chúng tôi, Ozzy Osbourne, đã qua đời sáng nay. Ông đã ở bên gia đình và được bao quanh bởi tình yêu thương. Chúng tôi mong mọi người tôn trọng sự riêng tư của gia đình trong thời điểm này.”

Osbourne qua đời chưa đầy ba tuần sau khi tái hợp cùng các thành viên ban đầu của Black Sabbath tại buổi hòa nhạc Back to the Beginning ở Birmingham – một buổi biểu diễn chia tay và khoảnh khắc hiếm hoi để nhìn lại cuộc đời của một nghệ sĩ đã nhiều lần vượt qua cửa tử. Ngồi trên ngai vàng trang trí hình dơi do tình trạng sức khỏe, Ozzy đã trình diễn đầy mạnh mẽ, nói với khán giả: “Tôi là Iron Man: điên cuồng lên nào!”

Sinh ra với tên John Michael Osbourne năm 1948 tại Aston, Birmingham, những năm đầu đời của ông gắn liền với nghèo khó và tổn thương. Ông lớn lên trong một gia đình lao động và từng chịu lạm dụng tình dục khi còn nhỏ, sau đó từng vào tù vì tội trộm cắp. Những khó khăn này đã định hình âm thanh tối tăm, công nghiệp của Black Sabbath, ban nhạc mà ông thành lập năm 1969 cùng Tony Iommi, Geezer Butler và Bill Ward.

Ban đầu có tên Earth, nhóm đổi tên thành Black Sabbath lấy cảm hứng từ một bộ phim kinh dị Ý năm 1963. Album đầu tay mang tên nhóm phát hành năm 1970 và album tiếp theo Paranoid đã giúp định hình thể loại heavy metal với những ca khúc như “Iron Man” và “War Pigs.” Âm thanh của họ thô ráp, nặng nề và đầy mỉa mai — trái ngược hoàn toàn với chủ nghĩa hòa bình và tình yêu của cuối thập niên 1960.

Mặc dù có nhiều album được giới phê bình đánh giá cao và thành công toàn cầu, Osbourne bị đuổi khỏi Black Sabbath năm 1979 do ngày càng lạm dụng chất gây nghiện. Trớ trêu thay, quyết định này có phần do Sharon Arden — con gái của quản lý ban nhạc, người sau này trở thành vợ và đối tác kinh doanh thân cận của Ozzy — góp phần.

Osbourne bắt đầu sự nghiệp solo với album Blizzard of Ozz năm 1980, đạt thành công thương mại lớn. Tuy nhiên, bi kịch cá nhân ập đến trong quá trình thực hiện album thứ hai, Diary of a Madman, khi tay guitar Randy Rhoads qua đời trong một tai nạn máy bay. Sự mất mát đã khiến Osbourne rơi sâu vào trầm cảm và nghiện ngập.

Năm 1982, ông kết hôn với Sharon, người trở thành quản lý của mình. Cặp này đã biến đổi sự nghiệp và hình ảnh của Ozzy, biến ông thành một thương hiệu đa phương tiện. Họ sáng lập Ozzfest năm 1996, một lễ hội nhạc metal lưu động rất thành công, đánh dấu một kỷ nguyên mới cho nhạc metal.

Dù thương hiệu ngày càng lớn mạnh, Osbourne vẫn là biểu tượng của sự hỗn loạn. Ông từng cắn đầu chim bồ câu và con dơi trong các sự kiện công cộng và có lần tiểu tiện lên đài tưởng niệm Alamo ở Texas. Năm 1989, ông bị bắt vì cố gắng siết cổ Sharon khi đang phê thuốc, nhưng sau đó hai người đã làm lành.

Trong thập niên 1980 và 1990, Osbourne phát hành nhiều album solo và có vài ca khúc lọt vào Top 40 Anh quốc. Năm 2003, ông đạt vị trí số 1 với bản làm lại của “Changes”, một bản nhạc ca với con gái Kelly. Các con khác của ông gồm Jack và Aimee với Sharon, cũng như Jessica và Louis với người vợ đầu Thelma. Ông từng thừa nhận rằng nghiện rượu khiến ông không nhớ được ngày sinh của các con lớn.

Các thành viên sáng lập ban nhạc rock Black Sabbath, từ trái sang: Bill Ward, Ozzy Osbourne, Geezer Butler và Tony Iommi, trong ảnh chụp năm 2011. Hình: Reuters

Năm 2002, chương trình thực tế The Osbournes phát sóng trên MTV, giới thiệu cuộc sống hỗn loạn nhưng hài hước của Ozzy, Sharon, Kelly và Jack, trở thành hiện tượng toàn cầu và giành giải Emmy. Chương trình củng cố hình ảnh Ozzy như một rocker ngây thơ, dễ mến, thường vật lộn với dụng cụ điều khiển từ xa và những thú cưng nghịch ngợm.

Sức khỏe ngày càng trở thành thách thức lớn trong những năm cuối đời Osbourne. Năm 2003, ông bị tai nạn xe đạp bốn bánh và chịu nhiều chấn thương nghiêm trọng, trong đó có cổ và xương sườn gãy. Năm 2005 được chẩn đoán hội chứng Parkin, sau đó năm 2019 bị bệnh Parkinson, ông vật lộn với việc di chuyển và đau đớn suốt hai thập kỷ cuối.

Dù vậy, Ozzy không hoàn toàn nghỉ hưu. Mặc dù ông từng thông báo các chuyến lưu diễn chia tay với tên gọi như “No More Tours” và “Retirement Sucks,” ông luôn quay lại sân khấu. Buổi tái hợp với Black Sabbath năm 2025 đánh dấu chương cuối đầy cảm động, đặc biệt sau nhiều lần cố gắng trở lại nhưng thất bại vì bệnh tật.

Trong cuộc phỏng vấn với The Guardian tháng 5/2025, Osbourne chia sẻ: “Bạn thức dậy hôm sau và nhận ra lại có chuyện gì đó sai nữa. Bạn bắt đầu nghĩ rằng chuyện này sẽ không bao giờ kết thúc. Sharon thấy tôi như đang ở trong Thị trấn Diệt vong, rồi bà ấy nói với tôi, ‘Tôi có một ý tưởng.’” Ý tưởng đó chính là buổi hòa nhạc Back to the Beginning, quy tụ không chỉ dàn ban nhạc Black Sabbath nguyên thủy mà còn có các huyền thoại như Metallica, Slayer, Guns N’ Roses. Với người hâm mộ, đây là minh chứng cho tinh thần kiên cường và ảnh hưởng bền bỉ của Osbourne.

Tác động văn hóa của Ozzy Osbourne vượt xa âm nhạc. Những sáng tạo âm thanh của ông giúp định hình phong cách nhạc rock thay thế trong những năm của 1990, và việc ông tham gia chương trình thực tế đã thay đổi cách khán giả tương tác với các ngôi sao rock. Với nhiều người, album của ông là nghi thức trưởng thành, sự phản kháng chống lại sự khuôn phép, và cánh cửa dẫn vào âm nhạc nặng hơn.

Ban nhạc Black Sabbath năm 1970. Từ trái sang: Geezer Butler, Tony Iommi, Bill Ward và Ozzy Osbourne. Hình: Reuters

Nhà giáo dục âm nhạc Úc Lachlan Goold viết: “Ozzy Osbourne đã thay đổi âm thanh của nhạc rock và để lại sự nghiệp xuất sắc kéo dài sáu thập kỷ, nhiều giải Grammy, nhiều lần được vinh danh trong các đại sảnh danh vọng – cùng với hàng loạt tranh cãi.”

Osbourne không xa lạ với rắc rối pháp lý, nhưng chưa bao giờ bị kết án dù đối mặt nhiều vụ kiện và phản ứng tiêu cực từ công chúng về các hành động của mình. Sự cởi mở về nghiện ngập và bệnh tật sau này khiến ông trở thành biểu tượng cho các chương trình phục hồi và là hình mẫu sống sót trong ngành công nghiệp khắc nghiệt.

Lời tri ân từ giới âm nhạc và giải trí khắp nơi:

Elton John viết trên Instagram: “Ông ấy là bạn thân thiết và là người tiên phong vĩ đại, đã giữ vị trí trong đỉnh cao các thần tượng rock – một huyền thoại thực thụ. Ông cũng là một trong những người hài hước nhất tôi từng gặp. Tôi sẽ rất nhớ ông.”

Rod Stewart nói: “Tạm biệt, Ozzy. Ngủ ngon nhé, bạn tôi. Tôi sẽ gặp bạn ở đó – sớm hay muộn.”

Flavor Flav, thành viên Public Enemy, viết: “Thật sự đau lòng… thật vinh dự khi được chứng kiến ông được vinh danh vào Rock Hall năm ngoái.”

Ronnie Wood của Rolling Stones nói: “Tôi rất buồn… Buổi hòa nhạc chia tay ông thật tuyệt vời tại Back To The Beginning.”

Jason Momoa đăng: “Yêu Ozzy Osbourne. Tất cả tình thân với Sharon và gia đình.”

Phil Sprey, nhà tổ chức hòa nhạc New Zealand, nhớ về Ozzy như “một trong những nghệ sĩ dễ mến nhất tôi từng có dịp mời biểu diễn.”

Billie Joe Armstrong của Green Day đơn giản nói: “Chúng tôi yêu Ozzy.”

Tài khoản chính thức của Nirvana gọi Black Sabbath là “mẫu mực cho nhạc rock nặng.”

Questlove viết: “Sống mãi Oz. An nghỉ trong giai điệu.”

Pantera đăng: “Cảm ơn vì tất cả những gì ông đã làm cho metal & Pantera. Chúng tôi sẽ không có ngày hôm nay nếu không có ông.”

Wolfgang Van Halen: “Huyền thoại. Cảm ơn vì tất cả những gì đã làm, Ozzy.”

Gene Simmons của KISS gọi ông là “một gã khổng lồ. Được triệu triệu fan trên toàn thế giới ngưỡng mộ và yêu mến.”

Cái chết của Ozzy Osbourne không chỉ là sự kết thúc một cuộc đời – đó là khép lại một thời đại. Như một fan hâm mộ đã xúc động viết: “Chúng tôi chưa bao giờ nghĩ ông ấy có thể sống lâu đến thế, và giờ chúng tôi không thể tưởng tượng âm nhạc nếu thiếu ông.”

Ông là Iron Man, và ông sẽ được nhớ đến.

(Trích tuần san điện  etvts.com.au số 2044 phát hành ngày 30/7/2025)