Anh Khoa

Đúng như Anh Khoa nói qua điện thoại với tôi từ Orange County trước khi bay lên San Jose gặp tôi như đã hẹn, tôi đã thấy một Anh Khoa “rất OK và còn nhiều phong độ” sau hơn 30 năm không gặp.  Tôi còn nhớ mãi hình ảnh một Anh Khoa chưa được dạn dĩ lắm khi đến với sinh hoạt ca nhạc lần đầu tiên vào những năm cuối thập niên 60 tại vũ trường Tự  Do – khi đó do Jo Marcel khai thác – sau khi rời bỏ nơi chôn nhau cắt rốn Phan Thiết vào Sài Gòn gọi là để lập nghiệp.

Đó là ý tưởng của một chàng thanh niên sinh và lớn lên trong một gia đình gặp nhiều khó khăn về vật chất khi đó mới bước vào lớp tuổi 20, cho nên  “Khổ quá, con cái phải tự kiếm sống chứ sao bây giờ. Gia đình Khoa khổ lắm!  Mặc dù trong miền Nam tự do no ấm, nhưng gia đình Khoa  quá khổ. Đông con quá mà không có tiền!.”

Những lời tâm sự chân tình của Anh Khoa chắc chắn sẽ khiến nhiều người muốn tìm hiểu sâu xa hơn về cuộc đời của một nam ca sĩ một thời danh tiếng, nay đang lưu lạc ở giữa thủ đô Budapest của Hungary…

Trần Công Khai là tên thật của Anh Khoa.  Anh sinh tại Phan Thiết năm 1948 trong một gia đình có 12 người con.  Số lượng con cái đông đảo đó đến từ cuộc hôn nhân của thân phụ anh với hai chị em ruột. Anh Khoa là người con thứ 4 của người vợ cả, qua đời vào năm 1984.

Người vợ  sau, tức dì ruột của anh cũng đã vĩnh viễn ra đi khi chưa được đầy 30 tuổi. Nếu thân phụ anh tiếp tục đi theo nghề thợ bạc  gia truyền của gia đình và thân mẫu anh không gặp cảnh buốn bán ế ẩm thì gia đình anh không đến nỗi lâm vào cảnh sa sút.

Tại Phan Thiết, Anh Khoa theo học trường trung học Bồ Đề và trường trung học phổ thông Phan Chu Trinh. Trong khi đó anh lại tỏ ra có năng khiếu về ca hát. Nhờ vậy vào năm 1962, anh đã đoạt giải thi đua Văn Nghệ Ấp Chiến Lược Toàn Quốc với nhạc phẩm “Biệt Kinh Kỳ”! 

Thôi thúc bởi sự quyến rũ của âm nhạc, Anh Khoa dành dụm tiền để mua sách về tự học vì gia đình quá nghèo không có phương tiện cho anh theo học  nhạc tại các lớp tư. Tuy vậy anh cũng đã khẩn khoản mẹ sắm cho được  một cây bass guitar. 

Anh mong ước một ngày nào đó được gia nhập vào những ban nhạc trẻ khi phong trào này đang bắt đầu lên cao với những nhạc phẩm của The Beatles khiến cậu thanh niên Trần Công Khai mê mẩn. Anh đã năn nỉ mẹ để có được một cây đàn guitar sau khi mẹ anh phải vất vả đầu này, đầu kia để vay một số tiền.

Cầm được cây đàn trong tay, Anh Khoa không còn cảm thấy niềm vui sướng nào to lớn hơn để cả ngày ôm ấp cây đàn điện thô sơ nhưng rất quí giá đối với tình cảnh cực khổ của gia đình. Niềm vui đó khiến anh lơ là việc học vấn để theo chân bạn bè suốt ngày nghêu ngao đàn ca hát xướng.

Vợ và con gái của Anh Khoa

Cuối cùng giấc mộng của anh cũng như của nhiều thanh thiếu niên thời đó là được chơi đàn chung với một ban nhạc trẻ được thành hình khi cùng các bạn trong tỉnh thành lập ban nhạc lấy tên là The Sea Bees.  Nhưng sự tồn tại của “Những Con Ong Biển” thật quá phù du nên giấc mộng của Anh Khoa cũng sớm tàn lụi theo.

Thời gian này Anh Khoa mới chỉ theo học hết bậc trung  học đệ nhất cấp. Nhưng vì tình trạng túng quẫn của gia đình, anh đã quyết định một thân một mình  vào Sài Gòn với mục đích tìm được một ban nhạc để hợp tác.

Nhạc trẻ tỏ ra đã có một khả năng lôi cuốn anh lạ kỳ mặc dù thật sự khả năng của anh chưa được là bao nên chưa thể gọi là một tay đàn hay giọng hát chuyên nghiệp. Ban nhạc có tên Les Milans là ban nhạc Anh Khoa có dịp hợp tác tại Sài Gòn  trong một thời gian ngắn. Con đường anh dự định theo đuổi hình như không được mấy êm đẹp để rồi anh lại quay về Phan Thiết.

Một lần nữa, Anh Khoa lại lên đường “đi bụi” ngoài Nha Trang qua sự giới thiệu của một người bạn.  Tại đây anh gia nhập một ban nhạc trẻ chơi cho các clubs Mỹ, mặc dù vốn liếng Anh Văn còn rất lõm bõm cũng như  tài nghệ sử dụng đàn bass guitar mới chỉ ở mức sơ đẳng. Tuy nhiên vào thời nàý, khi quân đội Mỹ ồ ạt đổ vàoViệt nam, số ban nhạc trẻ có một tài nghệ tương đối vững vàng còn rất hiếm hoi so với nhu cầu rất lớn. Nhờ vậy, Anh Khoa đã có được một dịp may nên có đồng ra đồng vào trong một thời gian.

Nhưng cũng chỉ được chưa đầy một năm, anh lại quay trở về Phan Thiết cố gắng theo học hết bậc trung học đệ nhị cấp, nhưng không lấy được mảnh bằng tú tài 2, như người anh cả trong gia đình.  Đó cũng là người được coi như có trình độ học vấn tới nơi tới chốn nhất. Trong khi tất cả những anh chị em khác của anh chỉ qua được những năm đầu của trung học.

Chán nản với việc học vấn, buồn bã cho tình trạng nghèo khó của gia đình, Anh Khoa một mình lang thang ra Sông Mao, cách Phan Thiết khoảng 50 cây số để nhờ những thông dịch viên quen biết xin vào đàn hát cho những clubs Mỹ ở đây, luôn cần những phương tiện giải trí. Nhưng rồi sự hợp tác đó không được lâu dài để do sự thôi thúc của định mệnh, Anh Khoa quyết định vào luôn Sài Gòn với mục đích lập nghiệp vào năm 69.

Anh được các quân nhân Mỹ cho đi nhờ một chuyến máy bay vào Sài Gòn để mong gặp lại được những bạn bè cũ trong ban nhạc Les Milans ngày nào. Lần này thì may mắn đến với anh khi được một tay đàn trong ban nhạc này giới thiệu sử dụng bass guitar cho một ban nhạc chơi cho các clubs mỹ ở Tân Bình.

Cũng trong năm 1969, một lần nhạc sĩ piano Võ Đức Xuân trong ban nhạc của Jo Marcel tại vũ trường Tự Do được mời thay thế cho một nhạc sĩ vắng mặt trong ban nhạc có Khoa cộng tác.  Võ Đức Xuân tỏ ra có cảm tình với Anh Khoa nên đã mời anh về sử dụng bass cho ban nhạc Jo Marcel, lúc đó đang thiếu người sử dụng nhạc khí này.  Anh Khoa được thu nhận ngay để  bắt đầu gây được chú ý tại vũ trường Tự  Do qua hình ảnh của một người nghệ sĩ vừa đánh bass, vừa hát với một giọng ca truyền cảm.

Khi cùng theo Jo Marcel về  tầng dưới vũ trường Queen Bee với ban nhạc có tên Mây Bốn Phương thì tên tuổi Anh Khoa khởi đầu cho một giai đoạn mới, trình diễn chung với những ca sĩ nổi danh như Carol Kim, Ngọc Mỹ, Như An, vv… Nhưng phải đợi đến khi anh được Jo Marcel đưa lên hát ở tầng trên của Queen Bee trong chương trình của Lệ Thu do anh khai thác, thật sự Anh Khoa mới tạo được nhiều cảm tình nơi khán giả trong những ca khúc của Vũ Thành An.

Tình cờ trong dịp Anh Khoa được mời lên lầu trên Queen Bee thay thế cho một ca sĩ vắng mặt lại có sự hiện diện của nhạc sĩ họ Vũ, là người đã lên tiếng khen ngợi giọng hát của anh trong nhạc phẩm “Bài Không Tên Số 3” cùng với những tiếng vỗ tay nhiệt liệt của khán giả. Từ đấy, Anh Khoa chú trọng nhiều vào những sáng tác của Vũ Thành An  đặc biệt là những “Bài Không Tên”. Và anh đã trở thành một trong vài nam ca sĩ trình bày thành công nhất những sáng tác của người nhạc sĩ nay đã trở thành một vị Phó Tế. 

Không những chỉ hát nhạc Việt Nam, Anh Khoa vẫn còn mang một tâm hồn rất nhạc trẻ nên cũng được giới trẻ dành cho nhiều cảm tình trong những lần xuất hiện trong những chương trình “Hippies À Go Go” do người viết tổ chức tại Queen Bee và sau là vũ trường Ritz. Thời kỳ này Aquarius/ Let The Sunshine In, Young Girl, Woman và Hey Jude là những nhạc phẩm thường được Anh Khoa trình bầy.

Đến năm 70, Anh Khoa theo Jo qua vũ trường Ritz và bắt đầu thu băng cho những chương trình nhạc do Jo Marcel  thực hiện và hát hầu như trên tất cả băng nhạc của những chương trình này.  Sau đó anh còn được nhiều trung tâm nhạc khác mời thu thanh cùng một lúc.

Bắt đầu xuất hiện nhiều trên TV và những chương trình phát thanh không quân là binh chủng Jo Marcel đã đưa anh vào công tác tại Bộ Tư  Lệnh thuộc ban Tâm Lý Chiến. Khi chương trình ca nhạc hàng đêm do Jo Marcel thực hiện chuyển qua vũ trường Maxim’s vào năm 1972, với vai trò một nam ca sĩ nòng cốt nên Anh Khoa cũng được mời  về theo, cho đến người anh coi như  một người anh lớn là Jo Marcel ngưng cộng tác với vũ trường này.

Anh Khoa đang trong thời kỳ tên tuổi lên cao nên đã được hầu hết các vũ trường lớn ở Sài Gòn mời đón, trong số có phòng trà Khánh Ly trên đường Tự Do, cho đến khi xẩy ra biến cố tháng 4 năm 75.  Anh Khoa cho biết đã không rời khỏi Sài Gòn trong giai đoạn này vì là người ít bạn bè nên không được cập nhật thông tin về những chuyến đi…

Anh Khoa rơi vào tình trạng chán chường và tuyệt vọng khi trước mắt là một tươmg lai vô định. Đang mang tâm trạng đó, anh được thu nhận vào một đoàn hát nhỏ của nghệ sĩ Ngọc Giao đi hát ở một số tỉnh miền Trung trong một tình trạng rất bấp bênh.

Một thời gian sau vào khoảng năm 77, 78, anh được gia nhập ban kịch Thẩm Thúy Hằng cùng với Băng Châu, Thảo Ly, Hoàng Hạc, vv… trong phần phụ diễn tân nhạc.

Sau hơn 1 năm, Anh Khoa bắt đầu ra hát tại các tụ điểm, các câu lạc bộ văn hóa, vv… ở Sài Gòn và được biết đến nhiều qua những nhạc phẩm của nhạc sĩ Trần Tiến: Thành Phố Trẻ, Mặt Trời Bé  Con, Vết Chân Tròn Trên Cát, vv…

Tuy tỏ ra sinh hoạt đều đặn, nhưng ý tưởng vượt biên lúc nào cũng ở trong tâm trí anh. Nhưng tất cả những chuyến vượt biển sau đó của Anh Khoa đều thất bại.  Sau vài lần bị giam giữ, Anh Khoa lại tiếp tục sinh hoạt ca hát trong những năm kế tiếp, với nơi cộng tác cuối cùng là phòng trà Maxim’s trong thời gian các phòng trà và vũ trường được phép hoạt động.

Cô con gái Diana 13 tuổi của Anh Khoa với chiếc nón lá

Vào cuối năm 1988,  một thiếu nữ người Hung Gia Lợi theo bố mẹ – lúc đó thân phụ cô là đại sứ  Hung tại Kăm Pu Chia- lên Maxim’s nghe nhạc và đã để ý ngay đến Anh Khoa để sau đó cùng với bố mẹ gần như đều tới đây nghe anh hát hàng tuần.

Cô thiếu nữ có tên Iren Karsai ngỏ ý muốn làm quen với Anh Khoa qua một  nữ nhân viên của phòng trà. Cô này kể cho Phương Hồng Quế biết để sau đó chính  Phương Hồng Quế là người đứng  ra sắp xếp những lần gặp gỡ cho Anh Khoa và Iren, khi đó mới ngoài 20.

Với khả năng nói được 4 ngôn ngữ  Hung, Nga, Pháp và Anh của Iren, khi đó đã tốt nghiệp đại học ở Nga –  nên vấn đề trao đổi giữa hai người không gặp mấy trở ngại qua trung gian của Anh Ngữ.

Quyết định đi đến hôn nhân của Anh Khoa với  người vợ Hung Gia Lợi có mẹ là người Nga đã gây nhiều bất ngờ trong giớii nghệ sĩ  sau khi tiệc thành hôn được tổ chức trong vòng thân mật tại nhà hàng Majestic vào tháng 8 năm 1989. Sau đó Anh Khoa cùng với vợ qua sống tại Hungary…

Những ngày đầu tiên ở Budapest  cảm thấy rất buồn khi sống giữa một nơi hoàn toàn xa lạ tại Đông Âu… Nhưng một thời gian sau anh may mắn kiếm được việc làm hợp với khả năng của mình  cho một công ty biểu diễn bản xứ.  Để đi hát trên khắp nước Hung.

Vào năm 1991, Anh Khoa được trung tâm Thúy Nga mời cộng tác để xuất hiện lần đầu tiên trên chúuơng trình  Paris By Night 15 với nhạc phẩm “Em Đến Thăm Anh Một Chiều Mưa”.  Sau 15 chương trình Paris By Night, sự hợp tác giữa Anh Khoa và trung tâm Thúy Nga đã đi đến kết thúc.

Tuy không có được môi trường thuận tiện cho những sinh hoạt nghề nghiệp của mình là ca hát, nhưng bù lại Anh Khoa đã có được một cuộc sống thật êm đềm và hạnh phúc bên cạnh người vợ hiền thục và cô con gái ngoan tên Diana, năm nay 13 tuổi.

Anh Khoa tâm sự hiện nay anh chỉ dồn tất cả sinh hoạt của mình cho gia đình, trong khi chấp nhận tình trạng lắng đọng trong những sinh hoạt văn nghệ, ngoài những lần bay qua California hoạt động trong giới nghệ sĩ tại đây: “Sống bên đó cũng chỉ vì gia đình thôi.  Giữa 2 cái Khoa phải chọn một. Một bên là việc làm, một bên là gia đình.  Nhưng việc làm thì Khoa chạy qua chạy lại được, dễ dàng thôi.  Dầu sao mình cũng cần có  hậu phương là gia đình của mình chớ! Khoa qua Mỹ thấy cuiộc sống chưa chắc đã bằng Khoa bên Hung”.

Và cũng chính vậy, Anh Khoa cảm thấy thoải mái hơn bên cạnh vợ con, gần bên dòng sông Danube êm đềm ở Budapest.

Trong lần cùng vợ con sang California vào tháng 8 năm 2005 vừa qua, Anh Khoa đã hoàn tất CD mới nhất của mình là “Khúc Thụy Du” dưới nhãn hiệu Anh Khoa Production. Và trong nay mai, khán  thính giả khắp nơi sẽ có dịp gặp gỡ người nam ca sĩ có giọng hát  luôn phảng phất nét buồn này qua chương trình video “75 Năm Âm Nhạc Việt Nam” do trung tâm Asia phát hành…

(TVTS – 1020)