BẮC KINH – Ngành xe điện (EV) Trung Quốc đang phát triển mạnh mẽ ra toàn cầu, nhưng đồng thời phải đối mặt với cuộc chiến giá “tàn khốc” trong nước có thể loại bỏ nhiều thương hiệu.

Vào năm 2024, startup Ji Yue – liên doanh giữa Baidu và Geely – sụp đổ chỉ sau nửa năm hoạt động, khiến các đối tác như Li Hongxing gánh nợ hàng triệu USD. Đây không phải là trường hợp cá biệt; hàng trăm thương hiệu EV Trung Quốc đã đóng cửa trong những năm gần đây do cạnh tranh gay gắt, khi các hãng tranh giành thị phần trong bối cảnh cung vượt cầu.

Chính phủ Trung Quốc từ lâu đã hỗ trợ ngành xe điện thông qua trợ cấp và ưu đãi, giúp các hãng như BYD phát triển, nhưng cũng tạo ra hiện tượng “overcapacity” – dư thừa công suất sản xuất.

Cuộc chiến giá khiến lợi nhuận giảm sâu, các nhà sản xuất ép nhà cung cấp bán dưới giá thành, kéo dài chu kỳ thanh toán và ảnh hưởng chất lượng linh kiện.

Theo dữ liệu, biên lợi nhuận trung bình của các hãng xe Trung Quốc giảm từ 8% năm 2017 xuống còn 4.3% vào năm ngoái, trong khi công suất sử dụng chỉ đạt khoảng 50%.

Sự cạnh tranh khốc liệt đã hình thành vòng xoáy “involution” – cạnh tranh tự huỷ làm giảm chất lượng và hiệu quả, ảnh hưởng đến đầu tư R&D và an sinh xã hội.

Giải pháp của Bắc Kinh bao gồm giảm trợ cấp, kiểm soát vòng thanh toán nhà cung cấp, và kêu gọi hạn chế các cuộc chiến giá, nhưng các chuyên gia nghi ngờ hiệu quả ngay lập tức.

Nhiều hãng vẫn phải chạy đua để tồn tại, với dự đoán chỉ vài thương hiệu mạnh như BYD, Chery, Geely và Changan còn lại sau 5 năm tới.

Trong khi đó, các hãng Trung Quốc đang mở rộng xuất khẩu, đạt gần 6 triệu xe năm ngoái, dẫn đầu thế giới, nhưng đồng thời gây ra phản ứng từ châu Âu, Mexico và Canada.

Tổng kết, ngành EV Trung Quốc đang trong giai đoạn “knock-out rounds” quyết liệt: những hãng yếu kém sẽ bị loại, những nhà sản xuất mạnh sẽ tiếp tục dẫn đầu, nhưng thị trường trong nước vẫn đối mặt với áp lực dư thừa công suất, cạnh tranh khốc liệt và rủi ro về ổn định xã hội