Sanae Takaichi, tân lãnh đạo của Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền tại Nhật Bản, đang chuẩn bị ghi dấu lịch sử khi trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của đất nước này. Chiến thắng của bà hôm thứ Bảy tuần qua trong cuộc bầu chọn lãnh đạo đảng được xem là bước ngoặt trong nền chính trị vốn do nam giới thống trị của Nhật Bản – tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng sự trỗi dậy của bà không phải là chiến thắng cho phong trào nữ quyền, mà là một thắng lợi của phe bảo thủ.

Ở tuổi 64, Takaichi được xem là một chính trị gia cánh hữu cứng rắn, tập trung vào quốc phòng, an ninh kinh tế và các giá trị xã hội truyền thống. Là người ngưỡng mộ cố Thủ tướng Anh Margaret Thatcher, bà cũng là học trò chính trị của cố Thủ tướng Shinzo Abe, người mà bà cam kết sẽ tiếp tục chính sách “Abenomics” với việc nới lỏng tiền tệ mạnh mẽ và chi tiêu quy mô lớn.

Từ Nara đến Nagatacho

Sinh ra tại tỉnh Nara, Takaichi lần đầu tiên được bầu vào Quốc hội Nhật Bản năm 1993 và từ đó đã đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng, bao gồm Bộ trưởng An ninh Kinh tế, Bộ trưởng Nội vụ và Bình đẳng giới. Hơn ba thập kỷ trong chính trường đã mang lại cho bà danh tiếng là người kỷ luật và chăm chỉ, và bà cũng thừa nhận mình là một người nghiện công việc.

Sau hai lần thất bại trong cuộc đua giành chức chủ tịch đảng, năm nay bà đã vượt qua hai đối thủ la Shinjiro Koizumi, biểu tượng của thế hệ trẻ và con trai của cựu thủ tướng Junichiro Koizumi, cùng với chính trị gia kỳ cựu Yoshimasa Hayashi. Chiến thắng này giúp bà gần như chắc chắn được Quốc hội Nhật Bản (Diet) phê chuẩn vào ngày 15 tháng 10, trở thành nữ lãnh đạo chính phủ đầu tiên và thủ tướng thứ năm của Nhật Bản chỉ trong vòng năm năm.

Phát biểu sau khi đắc cử, bà Takaichi nói: “Giờ đây khi LDP có nữ chủ tịch đầu tiên, khung cảnh của đảng sẽ thay đổi đôi chút.”

Tuy nhiên, bất chấp cột mốc mang tính biểu tượng này, quan điểm của bà về bình đẳng giới vẫn rất truyền thống.

Tầm nhìn bảo thủ cho nước Nhật

Trong suốt sự nghiệp của mình, Takaichi luôn duy trì những quan điểm cổ điển được lòng các lãnh đạo nam trong đảng. Bà ủng hộ việc kế vị ngôi hoàng đế chỉ dành cho nam giới, phản đối hôn nhân đồng giới, và bác bỏ việc sưa đổi luật dân sự từ thế kỷ 19 yêu cầu các cặp vợ chồng phải dùng chung họ – một quy định khiến phần lớn phụ nữ buộc phải theo họ chồng.

Vấn đề này “có lẽ sẽ không được giải quyết trong nhiệm kỳ của bà,” theo giáo sư danh dự Sadafumi Kawato của Đại học Tokyo.

Mặc dù kêu gọi cải thiện sức khỏe và hỗ trợ sinh sản cho phụ nữ, các nhà phê bình nhận định rằng chính sách của bà vẫn củng cố quan điểm truyền thống về vai trò của phụ nữ như người mẹ và người vợ tốt. Bà cũng từng chia sẻ về những khó khăn do triệu chứng tiền mãn kinh và nhấn mạnh nam giới cần được giáo dục về sức khỏe phụ nữ để “giúp phụ nữ trong học tập và công việc.”

Hiện nay, phụ nữ chỉ chiếm khoảng 15% số ghế trong Hạ viện Nhật Bản – cơ quan quyền lực hơn trong hai viện của Quốc hội – và chỉ có 2 trong số 47 tỉnh trưởng là nữ. Nhật Bản xếp hạng 118 trong tổng số 148 quốc gia theo Báo cáo Khoảng cách Giới năm 2025 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới.

Takaichi vui mừng cùng Thủ tướng Shigeru Ishiba sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu chọn lãnh đạo LDP. Hình: Reuters

“Làm việc như một con ngựa”

Được biết đến với tinh thần làm việc không mệt mỏi, Takaichi từng nói bà thích nghiên cứu ở nhà hơn là giao lưu xã hội. Trong chiến dịch tranh cử, bà kêu gọi các nhà lập pháp “làm việc như một con ngựa” để khôi phục uy tín cho đảng. Bà tuyên bố: “Tôi sẽ bỏ đi khái niệm ‘cân bằng giữa công việc và cuộc sống’. Tôi sẽ làm việc, làm việc, làm việc và làm việc.”

Phát biểu này đã gây tranh cãi trên mạng xã hội – một số người ca ngợi tinh thần cống hiến của bà, trong khi những người khác lo ngại việc bà xem nhẹ cân bằng cuộc sống trong một xã hội vốn đã nổi tiếng với nạn làm việc kiệt sức.

Dù có lập trường cứng rắn, bà vẫn cam kết nâng tỷ lệ nữ giới trong nội các lên “mức của Bắc Âu”, cho thấy mong muốn xây dựng một đội ngũ lãnh đạo bao trùm hơn.

Chính sách kinh tế và đối ngoại

Về kinh tế, Takaichi cam kết tiếp nối các chính sách chủ đạo của Abe, ưu tiên tăng trưởng thông qua chi tiêu kích thích và hỗ trợ chính sách tiền tệ siêu nới lỏng của Ngân hàng Nhật Bản. Bà cũng kêu gọi thúc đẩy năng lượng hạt nhân nhiệt hạch, tăng cường an ninh mạng và mở rộng năng lực quốc phòng của Nhật Bản.

Về thương mại, bà khẳng định sẵn sàng đàm phán lại với Hoa Kỳ nếu bất kỳ thỏa thuận nào bị cho là gây hại hoặc bất công cho Nhật Bản.

Là người chỉ trích mạnh mẽ sự gia tăng quân sự của Trung Quốc, Takaichi nhiều lần cảnh báo về các mối đe dọa an ninh gia tăng ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Bà cũng thường xuyên viếng đền Yasukuni, nơi tưởng niệm những binh sĩ tử trận – bao gồm cả các tội phạm chiến tranh, và được các nước láng giềng xem là biểu tượng của chủ nghĩa quân phiệt Nhật Bản.

Giới quan sát cho rằng quan điểm xét lại lịch sử chiến tranh của bà có thể làm căng thẳng thêm quan hệ với Bắc Kinh và Seoul, trong khi lập trường diều hâu của bà cũng có thể thử thách liên minh giữa LDP và đảng Komeito – một đảng ôn hòa được hậu thuẫn bởi Phật giáo. Tuy nhiên, bà vẫn để ngỏ khả năng hợp tác với các nhóm cực hữu nếu cần thiết.

“Bà đầm thép” phiên bản 2.0

Từng là tay trống trong một ban nhạc heavy metal và người mê xe mô tô khi còn là sinh viên, Takaichi thường được so sánh với Margaret Thatcher – người mà bà công khai gọi là “thần tượng chính trị”. Hình ảnh cứng rắn và quan điểm bảo thủ không khoan nhượng đã mang lại cho bà biệt danh “Bà đầm thép 2.0.”

Giáo sư Kawato nhận định: “Việc bà được bầu là một bước tiến trong sự tham gia của phụ nữ vào chính trị, nhưng bà không cho thấy nhiều dấu hiệu muốn đấu tranh chống lại các chuẩn mực gia trưởng.”

Khi chuẩn bị nhậm chức, Sanae Takaichi đối mặt với thách thức cân bằng giữa mong muốn ổn định của Nhật Bản và những lời kêu gọi cải cách xã hội ngày càng tăng. Liệu bà sẽ trở thành một nhà lãnh đạo đổi mới hay người bảo vệ trật tự cũ sẽ không chỉ quyết định tương lai chính trị của bà, mà còn ảnh hưởng tới hướng đi của một đất nước vẫn đang vật lộn để thu hẹp khoảng cách giới.

(Trích www.etvts.com.au số 2054  phát hành Thứ Tư 8/10/2025)