Ngoại trưởng Phi Luật Tân Perfecto Yasay (trái) bắt tay người
đồng cấp Mông Cổ hôm 14.7.2016. Photo Courtesy: Reuters

Ngoại trưởng Phi Luật Tân Perfecto Yasay hôm 19.7 cho biết, ông đã gặp người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị bên lề Hội nghị Thượng đỉnh Á – Âu (ASEM) tại Mông Cổ vào tuần trước. Câu chuyện giữa hai người trở nên bế tắc khi đề cập đến phán quyết của Tòa trọng tài hôm 12.7.

“Họ nói rằng nếu chúng tôi cứ nhấn mạnh về phán quyết, bàn thảo theo hướng đó thì chúng tôi có thể hướng đến một cuộc đối đầu,” ông Yasay nói trong một cuộc phỏng vấn với kênh tin tức ABS-CBN của Phi Luật Tân.

Nhưng Ngoại trưởng Phi Luật Tân nói ông có cảm giác rằng, “vẫn có khả năng đối thoại kín kẽ hơn thông qua các kênh không chính thức”.

Theo ông Yasay, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã đề xuất đàm phán song phương, nhưng chỉ đàm phán các chủ đề “nằm ngoài, hoặc không liên quan tới, phán quyết của tòa trọng tài”. Đáp lại, ông Yasay đã từ chối vì đó không phải là lợi ích quốc gia của Phi Luật Tân.

Các phát biểu của ông Yasay trên kênh ABS-CBN đã nêu bật những thách thức đối với Phi Luật Tân hậu phán quyết Biển Đông.

Phán quyết đã xác định rõ những quyền lợi hàng hải hợp pháp của Manila, đồng thời xác định Bắc Kinh đã vi phạm luật pháp quốc tế ở đâu, chẳng hạn như hoạt động xây dựng, cải tạo trên bãi Đá Vành Khăn, hay hành vi ngăn cản ngư dân Phi Luật Tân tiếp cận bãi cạn Scarborough sau tháng 5.2012.

Theo Ngoại trưởng Phi Luật Tân, Manila muốn thực thi các điểm của phán quyết phức tạp này theo từng bước, nhưng đã ưu tiên yêu cầu Trung Quốc ngừng quấy nhiễu ngư dân Phi Luật Tân đánh bắt cá, hay tiếp cận ở bãi cạn Scarborough và khu vực lân cận.

Tuy nhiên, cho tới nay, Trung Quốc vẫn khẳng định không thừa nhận phán quyết cuối cùng của Tòa trọng tài. Bắc Kinh thậm chí đã phản ứng dữ dội bằng một loạt tuyên bố và hành động ngang ngược đầy thách thức.

Ngay trong ngày công bố phán quyết, Trung Quốc đã cho đáp hai máy bay dân sự lên các đường băng mới xây trên các bãi Đá Vành Khăn và Đá Su Bi ở quần đảo Trường Sa. Tiếp đó, Bắc Kinh điều tàu ra chặn tàu cá của Phi Luật Tân ở gần bãi cạn Scarborough và công khai cho máy bay ném bom bay ngang qua bãi cạn Phi Luật Tân tuyên bố chủ quyền.

Bắc Kinh còn dọa sẽ thiết lập Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) tại Biển Đông nếu cảm thấy bị đe dọa. Trung Quốc cũng vừa loan báo chuẩn bị tập trận ở Biển Đông trong tuần này.

Ngoại trưởng Phi Luật Tân Yasay cho hay, Manila hy vọng phán quyết của Tòa trọng tài về vụ kiện mà Phi Luật Tân đã theo đuổi từ năm 2013 sẽ đưa đến một tuyên bố chung của ASEAN và có thể sẽ giúp đỡ những người hàng xóm Đông Nam Á cũng đang bế tắc trong tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc ở Biển Đông.

Ông Yasay nhấn mạnh: “Phi Luật Tân chưa tham gia vào các cuộc đàm phán song phương với bất cứ ai”, đồng thời nhắc đến khả năng “dàn xếp tạm thời” giữa các bên tranh chấp ở Biển Đông để từ đó tiến tới các cuộc đàm phán đa phương và song phương.

Theo Petrotimes