Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình gặp Ngoại trưởng Mỹ
John Kerry trong buổi lễ khai mạc Đối thoại Chiến lược và
Kinh tế Mỹ – Trung tại Bắc Kinh ngày 6.6. Photo Courtesy: Reuters

Nội dung cuộc đối thoại thường niên lần thứ 8 diễn ra trong hai ngày 6 và 7.6 không chỉ nhắm vào vấn đề kinh tế mà vấn đề Biển Đông lại nổi lên hàng đầu.

Phát biểu khai mạc, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình kêu gọi hai cường quốc phải tăng cường niềm tin để tránh những sai lầm về chiến lược, gây ảnh hưởng bất lợi cho cả hai quốc gia và cho toàn cầu.

Trong bài diễn văn, ông Tập Cận Bình nói rằng có những khác biệt không thể giải quyết ngay trong lúc này, nhưng Washington và Bắc Kinh đều cần phải thể hiện tinh thần xây dựng trong lúc tìm cách giải quyết vấn đề. Ông Tập không quên thòng thêm rằng có những bất đồng “không thể giải quyết bằng đối thoại”. Chủ tịch Trung Quốc cho rằng Thái Bình Dương rộng lớn là nơi để mọi quốc gia cùng hợp tác, chứ không phải là nơi để cạnh tranh với nhau.

Theo AFP, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry, được Bộ trưởng Tài chính Jacob Lew tháp tùng, đã trả lời cứng cỏi: chính hai nước chúng ta, Mỹ và Trung Quốc, phải hành động như thế nào để trở thành đối tác hơn là đối thủ. Ngoại trưởng Kerry nhắc lại chủ trương của Washington là đi tìm giải pháp hòa bình để giải quyết tranh chấp chủ quyền tại Biển Đông, cũng như phản đối tất cả mọi hành động tự ý chiếm giữ những vùng biển đảo đang tranh chấp, ý muốn nói đến những việc mà Bắc Kinh đã và đang làm, từ chuyện xây dựng, cải tạo đảo cho đến quân sự hóa khu vực.

Cuộc đối thoại lần thứ 8 này diễn ra trong căng thẳng. Trung Quốc càng ngày càng tỏ ra quyết liệt khống chế Biển Đông. Bước tới đây, theo báo chí Hồng Kông, Bắc Kinh sẽ tuyên bố vùng nhận dạng phòng không ADZ trên vùng biển của các quốc gia Đông Nam Á và cũng là con đường hàng hải huyết mạch của thế giới. Trong khi đó thì Mỹ xem châu Á-Thái Bình Dương là ưu tiên số một trong chính sách đối ngoại với kế hoạch “xoay trục” và hiệp định thương mại TPP, không có Trung Quốc.

Hai ngày trước, Mỹ và Trung Quốc lên án nhau khiêu khích ở Biển Đông tại Diễn đàn An ninh Shangri-la ở Singapore. Tại đây Bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ Ashton Carter cho rằng những hành động tự ý mở rộng chủ quyền mà Bắc Kinh đang theo đuổi tại Biển Đông đã khiến tình hình trở nên căng thẳng hơn, cũng như khiến các nước lo ngại về ý định mang tính chiến lược của Trung Quốc, và có thể đẩy Mỹ cũng như các nước khác tới chỗ phải phản ứng.

Ông Carter cũng nói thêm rằng Mỹ và nhiều nước châu Á đang tăng cường hợp tác an ninh để đảm bảo không nước nào bị ép buộc hay dọa dẫm, hàm ý muốn nói đến điều Washington từng nhiều lần nhắc nhở là trong vai trò một nước lớn, Trung Quốc không được lấn át, đe dọa những nước nhỏ nằm trong khu vực. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ cũng nói Trung Quốc đang đứng trước nguy cơ mà ông ví von là tự dựng Vạn Lý Trường Thành để tự cô lập mình.

Cũng tại hội nghị, Đô đốc Harry Harris, Tư lệnh Lực lượng Mỹ tại châu Á Thái Bình Dương cho biết Washington luôn luôn muốn mở rộng hợp tác quân sự với Trung Quốc, nhưng đồng thời Mỹ cũng luôn luôn sẵn sàng để đối phó với với tình huống xấu nhất. Đô đốc Harris nói: “Chúng tôi muốn cùng hợp tác, nhưng quân đội Mỹ vẫn phải ở trong tư thế sẵn sàng để đương đầu”.

Trước những lời chỉ trích đến từ phía Mỹ, Đô đốc Tôn Kiến Quốc, Phó Tổng tham mưu trưởng Quân đội Nhân dân Trung Quốc, nói rằng Trung Quốc là một quốc gia yêu chuộng hòa bình, tôn trọng luật pháp, đòi hỏi các nước khác phải tôn trọng chủ quyền của Hoa Lục và không được quyền đưa ra những lời lẽ hoặc hành động mang tính kẻ cả đối với họ.

Đô đốc Tôn Kiến Quốc nói không ai có quyền mắng mỏ Trung Quốc, cho rằng mức độ căng thẳng gia tăng ở Biển Đông chỉ vì những hành động gây hấn của một số nước cho quyền lợi riêng tư của những quốc gia đó. Ông Quốc nhấn mạnh thêm rằng Bắc Kinh phản đối mọi hành động của những nước khác khi can dự vào vấn đề Biển Đông, bảo thêm Trung Quốc không phải là quốc gia gây trở ngại, nhưng sẵn sàng đương đầu với mọi trở ngại, bất kỳ đến từ đâu.

Người đứng đầu đoàn đại diện Trung Quốc cũng nói rằng Mỹ đưa tàu và máy bay đi ngang qua khu vực chủ quyền thuộc về Hoa Lục với mục đích khoe trương sức mạnh, và muốn ép buộc Trung Quốc phải công nhận phát quyết của tòa trọng tài quốc tế liên quan đến đơn của chính phủ Phi Luật Tân kiện Trung Quốc vi phạm chủ quyền. Ông Tôn Kiến Quốc nói rằng Bắc Kinh sẽ không tuân thủ phán quyền của tòa trọng tài quốc tế, đồng thời chỉ trích rằng khi đưa đơn kiện, chính phủ Phi Luật Tân đã không tôn trọng chủ quyền của Trung Quốc và không tôn trọng những thỏa thuận 2 nước đã đạt được của những cuộc đàm phán.

Theo giới phân tích, tình hình Biển Đông nóng lên một phần vì Toà án Trọng tài Thường trực La Haye sắp công bố phán quyết về đơn kiện Trung Quốc của Philippines mà nhiều người dự đoán là sẽ bất lợi cho Bắc Kinh. Một nhà ngoại giao Mỹ nhìn nhận là “căng thẳng tại Biển Đông tăng nhiều hơn so với tình hình cách nay một năm” nhân Đối thoại chiến lược Mỹ-Trung lần trước.

Theo Reuters, tuyên bố của ông Tập Cận Bình trước đó nói rằng có những bất đồng có thể giải quyết bằng nỗ lực đàm phán nhưng có những bất đồng không thể giải quyết bằng đối thoại vào thời điểm này, không biết có ẩn ý gì và ám chỉ vấn đề nào.

Theo Petrotimes