Văn phòng Rio Tinto ở Thượng Hải được chụp ngày 9.7.09. Photo courtesy Xinhua

Bang giao giữa hai nước Úc trở nên căng thẳng sau vụ ông Stern Hu bị công an Trung Cộng bắt giữ vào hôm Chủ Nhật đầu tuần. Thủ lãnh Đối lập Malcolm Turnbull yêu cầu Thủ tướng Kevin Rudd hãy điện thoại cho Bắc Kinh, đòi phải thả ngay công dân Úc chứ không thể giam mà không buộc tội.

Đây là vụ nhức đầu cho Thủ tướng Rudd, một người được coi là có quan hệ tốt với Trung Cộng khi ông nói được tiếng Tàu và có thời gian lâu dài sống ở Hoa Lục khi còn là một quan chức ngoại giao của Úc.

Ông Stern Hu là tổng giám đốc của đại công ty hầm mỏ Rio Tinto có chi nhánh ở Thượng Hải. Ông là một công dân Úc gốc Hoa, giữ nhiệm vụ lớn hàng thứ hai của Rio Tinto ở Hoa Lục.

Hôm Chủ Nhật, ông Hu và ba nhân viên người Hoa làm cho Rio Tinto đã bị công an chìm bắt giữ, không cho biết nơi bị giam. Bộ Ngoại giao Úc đã triệu tập đại sứ Trung Cộng ở Canberra tới và yêu cầu Bắc Kinh phải cho nhân viên sứ quán của Úc được gặp công dân của mình.

Canberra được hứa sứ quán Úc ở Trung Cộng sẽ được gặp ông Hu vào Thứ Sáu hôm nay.

Thượng nghị sĩ Barnaby Joyce của đảng Quốc Gia cho rằng vụ ông Stern Hu bị bắt liên quan đến chuyện công ty Chinalco do chính phủ Trung Cộng làm chủ đã không mua được một số cổ phần của công ty Rio Tinto với giá $25 tỉ Úc kim.

Nhưng Bộ Ngoại gáio Trung Cộng nói chuyện bị bắt chẳng dính dáng gì đến vụ mua bán giữa hai đại công ty hầm mỏ Chinalco và Rio Tinto, bởi vì ông Hu bị bắt do đã “gây tổn thất nặng nề cho kinh tế của Trung Hoa bằng cách đánh cắp các tài liệu mật của quốc gia”.

Trước áp lực của Thủ lãnh Đối lập đòi phải lên tiếp trực tiếp với cấp lãnh đạo Trung Cộng, Thủ tướng Úc hiện đang ở Ý để tham dự hội nghị về khí hậu thay đổi, cho rằng chính phủ Úc sẽ làm những điều cần thiết, đúng vào thời gian, để bảo vệ công dân của mình.

Tuy không nói ra, nhiều người tin rằng đây là một vụ trả đũa khi công ty quốc doanh của nhà nước Trung Cộng  đã thua công ty BHP Billiton của Úc trong việc mua cổ phần của công ty Anh-Úc Rio Tinto.

Nhiều người Úc trước đây lo ngại khi một công ty do một nhà nước độc tài và không trong sáng lại làm chủ một đại công ty khoáng sản của Úc như Rio Tinto thì không những nguy hiểm về kinh tế mà cả quốc phòng nữa.

Trước sự tức giận của Trung Cộng và việc đe dọa không mua khoáng sản của Úc, Thủ tướng Rudd cho rằng ở xứ dân chủ như Úc, chuyện mua bán giữa các công ty là chuyện của tư nhân, xảy ra trong tiến trình bình thường và không có sự can dự của chính phủ.

Việc Bắc Kinh bắt giữ một chức sắc cao cấp của một đại công ty với cáo buộc làm gián điệp, đánh cắp tài liệu mật của quốc gia là một tiếng chuông cảnh tỉnh đối với các doanh gia đến làm ăn ở xứ cộng sản.