< ?xml:namespace prefix = "o" />

Trẻ em Nam Phi giơ cao bức chân dung của Mandela. Photo Courtesy: AFP

Nelson Mandela sinh ngày 18/7/1918 tại một ngôi làng nhỏ ở phía đông Nam Phi. Mandela là một trong số 13 người con của một lãnh đạo bộ tộc Thembu. Cha ông qua đời khi ông vừa lên 9 tuổi. Mandela được cả thế giới biết tới khi trở thành biểu tượng toàn cầu về phong trào chống chủ nghĩa apartheid. < ?xml:namespace prefix = "o" ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Ông tốt nghiệp chuyên ngành luật tại hai Đại học Fort Hare và Đại học Witwatersrand. Sau đó ông tham gia Đại hội Dân tộc Phi (ANC) vào năm 1943 và rồi thành lập Liên đoàn thanh niên của ANC.

Năm 1948, đảng Quốc gia của người da trắng lên cầm quyền và bắt đầu thực thi chính sách phân biệt chủng tộc apartheid. ANC đã tổ chức phản kháng bất bạo động chống lại các luật lệ hà khắc của apartheid.

Ông hoạt động rất tích cực trong chiến dịch chống phân biệt chủng tộc và thông qua Hiến chương Tự do, vốn là nền tảng cơ bản cho cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa apartheid. Ông liên tục kêu gọi quyền bình đẳng cho người da đen chiếm số đông bằng phong trào đấu tranh không bạo lực tại nước này.

Vào năm 1952, Mandela trở thành một trong các phó chủ tịch của ANC. Vào cuối thập niên 1950, trước những sự phân biệt đối xử ngày càng gia tăng, Mandela cùng người bạn Oliver Tambo và những người khác bắt đầu dẫn dắt ANC đi theo con đường cực đoan hơn. Năm 1956, ông bị đưa ra tòa vì tội phản quốc song được tha bổng.

Khi chiến dịch ANC bị cấm hoạt động vào năm 1960, Mandela thành lập và lãnh đạo cánh vũ trang ANC có tên gọi Umkhonto we Sizw (Ngọn giáo của quốc gia) và chuyển vào hoạt động âm thầm. Ông bắt đầu thời gian ngồi tù kéo dài 27 năm vào năm 1964 sau khi bị kết án 5 năm tù về tội rời Nam Phi trái phép và kích động các cuộc đình công, và 1 năm sau đó bị kết án tù chung thân về tội phản quốc.

Năm 1990 dưới sức ép của quốc tế kêu gọi đòi trả tự do cho Mandela ông đã được chính phủ Nam Phi trả tự do vào ngày 11.2.1990 khi ông đã 72 tuổi. Cũng trong năm đó ông được bổ nhiệm làm phó chủ tịch ANC và chủ tịch ANC vào năm sau.

Ông Mandela được trao giải Nobel Hòa Bình vào năm 1993 cho các nỗ lực xóa bỏ một cách hòa bình chế độ apartheid và đặt nền móng cho một Nam Phi dân chủ mới.

Ông được bầu làm tổng thống Nam Phi vào năm 1994 trong một cuộc bầu cử dân chủ đa sắc tộc đầu tiên và ANC giành 252 trong tổng số 400 ghế tại quốc hội.

Trong thời gian giữ chức vụ tổng thống, Mandela đã có công làm giảm đi tình trạng đói nghèo và nỗ lực hòa giải sự phân biệt giữa người da đen và da trắng. Ông đã từ chức tổng thống vào năm 1999 để ủng hộ người thế nhiệm Thabo Mbeki, người trước đó đã được bầu làm chủ tịch của ANC.

Dù đã thôi làm tổng thống nhưng Mandela vẫn có tiếng nói trong các vấn đề nóng bỏng của thế giới. Mandela đã tham gia các nỗ lực phòng chống căn bệnh thế kỷ AIDS, chỉ trích chính sách ngoại giao của Mỹ dưới thời chính quyền George Bush và từng được bổ nhiệm làm nhà trung gian hòa giải cho cuộc nội chiến của người Burundi.

Năm 2004 ông tuyên bố rút lui khỏi đời sống công chúng ở tuổi 85 sau khi sức khỏe của ông ngày một giảm sút vì căn bệnh tuyến tiền liệt. Một nguyên nhân khác khiến ông rời bỏ thế giới bên ngoài đó là ông muốn dành quãng đời còn lại cho gia đình.

Những bóng hồng trong cuộc đời Mandela

Người vợ thứ nhất

Mandela và bà Eveln trong đám cưới. Photo Courtesy: EmperorOlu/ nairaland.com

Bà Evelyn Wase, người vợ đầu tiên của ông Mandela, xuất thân từ vùng nông thôn Transkei và tới Johannesburg vào đầu những năm 1940.

Bà là em họ của Walter Sisulu, thành viên tích cực của Đại hội dân tộc Phi (ANC). Bà gặp Mandela tại nhà của Sisulu, tây nam Johannesburg năm 1944, vài tháng sau đó họ kết hôn.

Cũng trong năm này ông Mandela, Sisulu và Oliver Tambo thành lập Liên đoàn thanh niên ANC và cuộc đấu tranh chống lại sự cầm quyền của người da trắng chiếm thiểu số, cuộc đấu tranh ông đã dành phần lớn cuộc đời mình cho nó.

Trong những năm đầu của cuộc hôn nhân, cả hai đã trải qua một thời gian rất hạnh phúc. Cả hai có với nhau 4 người con, hai trai và hai gái. Tuy nhiên đứa con gái lớn của bà chết lúc 9 tháng tuổi vì thế bà đặt tên cho đứa con gái còn lại trùng với tên của đứa con gái xấu số của mình.

Năm 1954, vì công việc Mandela thường xuyên vắng nhà, còn bà Evelyn tự chôn mình trong tôn giáo, giống như chồng bà cống hiến hết cho chính trị. Sau đó ông bị bắt lần đầu tiên vì bị cáo buộc phản quốc, bà Evelyn đã bỏ nhà ra đi từ đó. Sau khi Mandela được tại ngoại trở về, vợ ông không còn ở nhà và đã để lại 2 đứa con nhỏ nhất.

Người vợ thứ hai

Mandela và vợ Winnie, khi ông được thả khỏi nhà tù Victor ở Cape Town. Photo Courtesy: AP

Sau đó ông gặp người vợ thứ hai của mình tại một phiên tòa xét xử ông vì tội phản quốc lần thứ hai, phiên tòa đã khiến ông phải ngồi tù suốt 27 năm. Họ kết hôn vào tháng 6/1958.

Bà Winnie Madikizela cũng xuất thân từ nông thôn nhưng thích sống ở thành phố. Bà là một phụ nữ rất say mê chính trường. Không lâu sau đám cưới, bà bị bắt vì bài phát biểu gây kích động, khiến Mandela đưa ra lời bình đầy kiêu hãnh: “tôi nghĩ tôi đã kết hôn với rắc rối.”

Họ có 2 con gái trước khi ông đi tù vào năm 1964. Trong những năm sau, bà Winnie cũng phải ra vào nhà tù vì cảnh sát thường xuyên săn lùng bà, nhằm làm nao núng tinh thần Mandela. Bà Winnie cũng đóng vai trò tích cực trong cuộc vận động trả tự do cho chồng mình sau này.

Năm 1986, vào thời điểm khi những người bị tình nghi là phản quốc bị thiêu sống ở những thị trấn bất ổn, Winnie tuyên bố người da đen châu Phi sẽ được giải phóng và ủng hộ cho việc thiêu sống người bằng săm lốp và xăng.

Hình ảnh bà tiếp tục bị xấu đi có liên hệ đến nhóm có tên gọi Mandela United Football Club. Một trong những thành viên của nhóm này đã đã giết hại nhà hoạt động trẻ Stompie Sepei. Theo lời khai của một thành viên trong nhóm, chính bà đã ra lệnh giết Stompie Sepei.

Trong thời gian ông Mandela ngồi tù cả hai vẫn liên lạc với nhau qua thư từ và khi ông được thả vào năm 1990, bà Winnie đã ở đó, nắm tay ông. Nhưng sau đó hai người đã sống riêng lẽ và bà có người yêu trẻ tuổi hơn mình. Trong thời gian bà bị bắt và buộc tội bắt cóc nhà hoạt động trẻ Stompie Sepei ông Mandela vẫn bên cạnh bà và chỉ đến năm 1996 họ mới tuyên bố chia tay.

Người vợ thứ ba

Ông Mandela và bà Graca Machel. Photo Courtesy: Schalk Van Zuydam-EPA

Người vợ thứ ba cũng là người đi hết quãng đời còn lại của ông, bà Graca Machel.

Ông Mandela có thiện cảm với bà Machel vào giữa những năm 1990. Bà Graca Machel được miêu tả là một phụ nữ nghiêm túc và nồng nhiệt. Bà trẻ hơn ông 27 tuổi và đang theo học tại Lisbon. Sau đó bà trở thành một chiến binh tự do cho phong trào Frelimo của Samora Machel và cuối cùng là trở thành bộ trưởng giáo dục và vợ của ông Machel.

Cả hai người đã biết nhau trước đó vào năm 1986 khi chồng bà qua đời trong một vụ tai nạn máy bay và nhiều người tin rằng do chính quyền apartheid dàn dựng. Ông Mandela đã viết cho bà từ trong tù.

Năm 1990 trong thời gian bà còn chịu tang chồng thì hai người tình cờ gặp lại nhau ở thủ đô Maputo của Mozambique. 2 năm sau, Mandela trở thành cha đỡ đầu cho cháu của bà và năm 1996 họ được thấy cùng nhau trong lễ cưới của Tổng thống Robert Mugabe.

Vào ngày 18/7/1998, sinh nhật 80 tuổi của Mandela, bà Graca Machel đã phá vỡ lời thề của mình, rằng bà sẽ không cưới thêm một tổng thống nữa, và trở thành người vợ chính thức của ông Mandela.

Ông Mandela tâm sự về người vợ thứ ba rằng: ““Cuối đời, tôi giống như bông hoa đang nở rộ, bởi tình yêu và sự ủng hộ của bà dành cho tôi”.

Tổng hợp