Nguyễn Hồng Anh

Gia đình Toàn quyền Nam Úc, từ trái: Don, Toàn quyền (Governor) Lê Văn Hiếu, bà Phương Lan phu nhân Toàn quyền và Kim. Hình: Dinh Toàn quyền cung cấp

Tháng 7 năm 2014, TiVi Tuần-san đã viết bài trang bìa có tựa “Lê Văn Hiếu được bổ nhiệm làm toàn quyền: Vinh dự ngày dành cho toàn cộng đồng Việt Nam”.

Câu đầu của tựa là tin từ báo chí Úc khi Thủ hiến Nam Úc Jay Weatherill công bố quyết định đã được nghe đồn đoán từ lâu. Câu sau là lời của vị Toàn quyền vừa được chỉ định khi ông nói với phóng viên Vũ Bảo của Radio Australia chương trình tiếng Việt.

Nguyên văn câu nói của ông Lê Văn Hiếu như sau: “Tôi xin dành vinh dự này cho cộng đồng Việt Nam, cho khí huyết của tổ tiên ông bà mình, cho dân tộc Việt”.

Vinh dự cho cộng đồng Việt Nam là phải. Bởi  ông là  người Việt Nam và người Á Châu đầu tiên được giữ chức vụ Phó vương (vice-regal post) trong thế giới nói tiếng Anh.

Người viết nghe tên ông Lê Văn Hiếu từ lâu, bởi có thời gian gần nửa năm sống ở trung tâm di dân Pennington ở Adelaide. Lại nghe danh ông trong 7 năm  làm phó toàn quyền (lieutenant governor) của Tiểu bang Nam Úc. Năm 2010 lại thấy ông đến Melbourne dự Đại hội Thụ nhân Thế giới bởi ông là một cựu sinh viên của Trường Chính trị Kinh doanh Viện Đại học Đà Lạt. Nhưng người viết chưa bao giờ có hân hạnh nói chuyện với ông.

Tuy nhiên, khi TVTS mở ra trang báo này và đã cùng ký giả Nghi Thanh viết về cuộc đời và sự nghiệp của những người Việt thành công ở Úc, người viết gởi thư xin phỏng vấn ông Lê Văn Hiếu, nay là Toàn quyền (Governor) của Tiểu bang Nam Úc  thì được ông hân hoan nhận lời bằng cách đề nghị gởi những câu hỏi và đã được ông nhanh chóng trả lời, để viết thành bài sau đây. TiVi Tuần-san xin cám ơn ông Toàn quyền.

* * *

Ông Lê Văn Hiếu sinh năm 1954 tại quận Triệu Phong tỉnh Quảng Trị và học hết bậc tiểu học ở địa danh nổi tiếng về âm nhạc của Miền Trung. Đây là nơi sinh của nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ và ca sĩ Duy Khánh (Đây cũng là nơi sinh cuả một số tướng lãnh cao cấp của QLVNCH như Tướng Hoàng Xuân Lãm, Lữ Lan, Trần Văn Cẩm v.v…  Ông Lê Duẩn, Tổng Bí thư Đảng CSVN cũng sinh ra ở đây).

Đến tuổi trung học, ông theo gia đình vào Đà Nẵng sinh sống và theo học trường Phan Chu Trinh. Tốt nghiệp tú tài, ông vào Đà lạt theo học khóa 10, Trường Chính trị Kinh Doanh, khoa Quản trị Xí nghiệp.  Miền Nam sụp đổ, việc học của ông dở dang.

Giống như hàng trăm ngàn người Việt khác, ông Lê Văn Hiếu cùng vợ là Phương Lan tìm đường vượt biên. Nhưng hành trình của ông khác với đa số các thuyền nhân khác, ông và vợ đi thẳng đến nước Úc.

“Tháng 11 năm 1977 tôi cùng 41 thuyền nhân tị nạn Việt Nam khác đến cảng Darwin sau một thời gian tạm cư  ở  trại tị nạn Mã Lai và sau một chuyến hải hành vô cùng nguy hiểm kéo dài hơn hai tuần  lễ trên một chiếc tàu đánh cá mỏng manh. Sau hơn một tuần thông qua những thủ tục di trú và y tế thật khắt khe tại một trung tâm tạm cư ở Darwin chúng tôi được chuyển về định cư tại Adelaide”, ông nói.

Ông Lê Văn Hiếu kể về quá trình làm việc và học tập khi mới chân ướt chân ráo đến Úc với hai bàn tay trắng: 

“Sau gần một năm làm việc và tạm sắp xếp các tiện nghi sinh sống, tôi trở lại ghi danh theo học ngành Kinh tế, chuyên khoa về kế toán và luật kinh thương tại Viện Đại học Adelaide.  Sau khi tốt nghiệp với cấp bằng cử nhân tôi làm việc cho một công ty kế toán và cố vấn thuế vụ tại Adelaide (Công ty này là một trong bốn công ty kế toán lớn nhất tại Úc). Sau đó, tôi làm việc cho Văn Phòng Thuế vụ rồi chuyển sang làm việc cho Hội đồng Giám sát Công ty, Thị truờng Đầu tư và Chứng khoán Liên bang Úc Châu [Australian Securities and Investments Commission – (ASIC)]

“Trong thời gian làm việc với ASIC tôi tiếp tục theo học bán thời và tốt nghiệp văn bằng Cao học Quản trị Hành chánh (MBA) cũng tại Viện Đại học Adelaide.

Tôi làm việc cho ASIC kể từ khi Hội đồng này mới thành lập vào năm 1991 cho đến khi về hưu non trong năm 2008 để dành nhiều thì giờ hơn cho vai trò Phó Toàn quyền kiêm Chủ tịch Hội đồng Đa Văn hoá và Sắc tộc Sự vụ Tiểu bang Nam Úc mà tôi đã được bổ nhiệm vào năm 2007”.

Ông Toàn quyền cho biết là chưa bao giờ tham gia vào bất kỳ một đảng phái chính trị nào, nhưng trong suốt thời gian từ khi đặt chân đến Adelaide cho đến nay, ông và vợ luôn luôn gắn bó với cộng đồng trong hầu hết những sinh hoạt nhằm bảo tồn truyền thống và phát triển văn hoá, ngôn ngữ Việt Nam, đồng thời hỗ trợ và khuyến khích cho sự hoà nhập cùa cộng đồng vào xã hội đa văn hóa Úc. Điều này đã được nhiều nhân vật chính trị và cộng đồng của người Việt ở Nam Úc thừa nhận khi báo chí hỏi họ về ông Lê Văn Hiếu.

Trả lời những câu hỏi của người viết liên quan đến vợ, con cái và sinh hoạt trong gia đình, Toàn quyền Lê Văn Hiếu nói: 

“Nhà tôi, Phương Lan, sau hai năm đầu làm việc đã trở lại theo học ban cử nhân Xã hội học tại Viện Đại học Nam Úc. Sau khi tốt nghiệp nhà tôi đã liên tục làm việc cho một số các cơ quan thuộc chính phủ liên bang.  Gần đây Phương Lan cũng về hưu để dành nhiều thì giờ đáp ứng những hoạt động thiện nguyện thích hợp cho vai trò người phối ngẫu cuả Toàn quyền Tiểu bang.   Chúng tôi có được hai cháu trai.  Cả hai đều đang hành nghề Dược sĩ tại Adelaide. Ở nhà, chúng tôi xử dụng tiếng Việt lẫn tiếng Anh. Thức ăn thuần túy Việt Nam vẫn là thức ăn được ưa chuộng nhất.

Về câu hỏi cảm giác và cảm tưởng của ông khi được tin Thủ hiến Nam Úc công bố là  Nữ Hoàng đã bổ nhiệm ông vào vai trò toàn quyền thứ 35 của Tiểu bang Nam Úc, Toàn quyền Lê Văn Hiếu nói: 

“Cảm xúc đầu tiên của tôi khi Thủ hiến Nam Úc công bố việc Nữ hoàng Elizabeth II quyết định chính thức bổ nhiệm tôi vào vai trò Toàn quyền đại diện cho Nữ hoàng tại Tiểu bang Nam Úc, có thể nói là vô cùng khiêm tốn. Bên cạnh cảm xúc đó là niềm vinh dự sâu sắc, niềm tự hào không chỉ cho cá nhân và gia đình mà cho cả cộng đồng và dân tộc chúng ta”.

Người Việt đến định cư ở nước Úc đúng 40 năm, đã trải qua những khó khăn khi hội nhập với môi trường mới, gặp nhiều vấn đề trong một xã hội được gọi là đa văn. Mỗi người sẽ có những cách nhìn khác nhau. Riêng đối với Toàn quyền Lê Văn Hiếu, ông có nhận xét như sau:

“Là những người Việt ở thế hệ di dân đầu tiên đến Úc, cũng như những người di dân và tị nạn khác, chúng tôi bỏ lại sau lưng nơi chôn nhau cắt rốn, gia đình người thân, bè bạn để đến một vùng đất xa xôi mới lạ không thân thích họ hàng, ngôn ngữ xa lạ… Chúng tôi đến đây với một hành trang thật khiêm nhường nhưng trong lòng thì đầy ấp những ước mơ và quyết tâm tái tạo một đời sống và một tương lai mới.

“Người dân Úc đã đón nhận chúng tôi khi mới chân ướt chân ráo đến đây trong tình đồng loại và lòng bác ái. Họ đã đưa chúng tôi đến với gia đình họ một cách chân tình, họ đã chào đón chúng tôi vào cộng đồng và xã hội của họ với đôi cánh tay mở rộng.

“Cho nên hoài bão của tôi cũng như mọi người Việt đang sống nơi đây, với truyền thống tự trọng và tinh thần nhớ ơn cố hữu của dân tộc chúng ta, là khi nào chúng ta có thể tự đứng vững trên đôi chân của mình thì sẽ làm gì đó để đóng góp trở lại cho xã hội đã che chở, bảo bọc và dẫn dắt mình trong những bước đầu định cư trên xứ lạ quê người.

“Tôi và nhà tôi tình nguyện tham gia vào các hoạt động xã hội từ việc lớn cho tới việc nhỏ với tấm lòng nhiệt thành và tích cực, trước tiên là trong cộng đồng người Việt rồi sau đó thì thêm vào các tổ chức có tầm hoạt động bao quát cả tiểu bang và liên bang.

“Tôi mong rằng với vai trò mới tôi sẽ có nhiều cơ hội qúy hiếm để đóng góp nhiều hơn và hữu hiệu hơn vào sự hài hòa, thịnh vượng và an sinh phúc lợi cho xã hội trên quê hương thứ hai này.

“Ngoài ra, cũng cần nói thêm sự bổ nhiệm này là một biểu tượng hùng hồn ghi nhận sự đóng góp giá trị mà người di dân đã và đang đóng góp cho xã hội. Việc bổ nhiệm này cũng nói lên sự trưởng thành và lớn mạnh của cộng đồng người Việt tại Úc nói chung và Nam Úc nói riêng”.

Trả lời câu hỏi  “Người Úc gốc Việt đã có người từng là dân biểu viện dưới và viện trên cấp tiểu bang, và có người giữ chức vụ công quyền cao như ông Toàn quyền hiện nay.  Ông có nghĩ sẽ có người được giữ những chức vụ cao hơn nữa? Và nếu có, theo ông nghĩ, phải còn bao lâu nữa cộng đồng Việt Nam chúng ta mới đạt tới tầm vóc chính trị và công quyền như người Ý và Hy Lạp hiện nay?” Toàn quyền Nam Úc đáp:

 “Trong một khoảng thời gian tương đối ngắn ngủi, sự định cư của người Việt được các chính giới Úc đánh giá rất cao. Các nhà bình luận xã hội đã cho rằng sự thành công của cộng đồng người Việt có thể được coi như là một khuôn mẫu cho nhiều cộng đồng di dân đến Úc sau này.

“Các thế hệ trẻ gốc Việt đã thực sự hội nhập một cách tích cực vào xã hội và đã tạo nên một lực lượng chuyên viên với kỹ năng và tinh thần làm việc cao đã là một nguồn đóng góp lớn lao cho sự thịnh vương trên nhiều khía cạnh trong xã hội Úc.

“Sự có mặt của người Úc gốc Việt trong hầu hết các lãnh vực trong guồng máy chính phủ, trong mọi hoạt động kinh tế và kỹ nghệ, là một nguồn khích lệ cho chúng ta. Trong hơn thập niên qua, chúng ta còn thấy sự xuất hiện của những người trẻ gốc Việt trong chính trường Úc từ cấp chính quyền điạ phương cho tới cấp tiểu bang.

“Đây là dấu hiệu của một sự khởi đầu vô cùng quan trọng trong tiến trình định cư của người Việt chúng ta.  Tôi tin rằng trong một thời gian không xa, người Úc gốc Việt sẽ tham gia và nắm giữ những chức vụ công quyền ở tầm vóc không thua kém bất kỳ thành viên cuả một sắc dân nào khác”.           

Để chấm dứt, người viết xin ông Toàn quyền một lời khuyên cho giới trẻ gốc Việt ở Úc và được ông trả lời như sau:

“Tôi được sinh ra và lớn lên trên một vùng đất khô cằn và khắc nghiệt. Nơi mà người ta thường ví là vùng đất “chó ăn đá, gà ăn muối”, trong chiến tranh thì được gọi là vùng hoả tuyến hay là vùng địa đầu giới tuyến.

“Ngay từ lúc còn nhỏ, hằng năm, tôi đã chứng kiến những thảm họa của thiên tai bão lụt. Trong thời chiến tranh, tôi cũng như hầu hết người dân Việt, đã chịu đựng và chứng kiến biết bao những tang thương, mất mát những tàn phá khủng khiếp cuả cuộc chiến. Sau chiến tranh, quê tôi chẳng còn gì nhiều ngoài những dấu vết của hủy diệt và những đổ nát hoang tàn. Nhưng hôm nay đây, tuy đã xa nơi chôn nhau cắt rốn của mình hơn 40 năm qua và đang sống cách xa quê hương muôn trùng ngàn dặm nhưng lúc nào cũng thấy lòng mình quyến luyến với quê hương, lúc nào lòng mình cũng dạt dào gắn bó với tình tự của dân tộc. Thế mới biết rằng mình có xa quê hương nhưng quê hương thì chẳng bao giờ xa mình.

“Trải qua một thời gian định cư tương đối ngắn ngủi, hiện nay đã có biết bao nhiêu người Việt thành công và gặt hái những thành quả rất giá trị trong nhiều lãnh vực quan trọng trên toàn thế giới. Đặc biệt những thành đạt xuất sắc trong nhiều lãnh vực chuyên môn, thương mại, học vấn và những đóng góp giá trị và thiết thực vào xã hội của quốc gia định cư của giới trẻ Việt Nam, đã và đang là niềm tự hào lớn lao cho cộng đồng và giống nòi chúng ta.

“Dĩ nhiên mỗi cá nhân trong chúng ta đều có quyền và thật xứng đáng để hãnh diện về những công khó, trí tuệ và quyết tâm của chính mình đã đóng góp cho những thành công đó. Tuy nhiên theo tôi, một yếu tố không nhỏ đã thúc đẩy những nỗ lực của chúng ta giúp mang lại những thành đạt này, đó là sức mạnh tiềm tàng trong giòng máu Việt mà chúng ta may mắn được thụ hưởng từ tổ tiên ông bà, từ giống nòi chúng ta: một nền văn hoá nhân bản, đức hy sinh, tính kiên cường, lòng nhân ái và một sức sống mãnh liệt. Một gia sản thiêng liêng của giống nòi được truyền lại từ gần năm ngàn năm qua mà tất cả chúng ta đều trân quý và tự hào”.

(Trích báo in TiVi Tuần-san số 1517  ngày 22.4.2015)