Theo BBC, TAND tỉnh Hưng Yên hôm 13/8 đã quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn đối với ông Thái Khắc Thành, người nuôi 13 con gà lôi bị tuyên án 6 năm tù, từ tạm giam sang cấm đi khỏi nơi cư trú.

“Ông Thành đang trên đường từ trại giam về nhà,” luật sư Lê Hồng Hiển, người bào chữa cho ông Thành trong giai đoạn phúc thẩm, nói với BBC News Tiếng Việt vào chiều 13/8.

Luật sư Hiển, thuộc Đoàn Luật sư Hà Nội, cũng nhận định quyết định nói trên của TAND tỉnh Hưng Yên là một “biện pháp cần thiết, kịp thời đúng theo quy định của pháp luật, giúp hạn chế hậu quả (nếu có) trong trường hợp sau này này bị cáo Thành được xác định là không phạm tội.”

Ông Thành là người trước đó, vào ngày 8/8, đã bị Tòa án nhân dân khu vực 5, tỉnh Hưng Yên, tuyên sáu năm tù giam, và tuyên phạt bổ sung 30 triệu đồng, về tội “Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm”, gây xôn xao dư luận.

Bản án này khiến dư luận cho rằng quá nặng, rằng có thể có các hình thức khác để một nông dân nghèo là trụ cột gia đình như ông Thành có cơ hội sửa sai mà không bị đẩy vào cảnh kiệt quệ.

Mạng xã hội lan truyền hình ảnh vợ ông Thành cùng hai con nhỏ đang kêu khóc khi chồng bị bắt.

Theo tài liệu vụ án, năm 2024, ông Thành mua trên mạng xã hội một con gà lôi trống và hai con gà lôi mái, vốn thuộc danh sách động vật quý hiếm, nhưng không đăng ký với cơ quan có thẩm quyền.

Sau đó, ba con gà lôi của ông Thành nuôi đã đẻ trứng và ấp nở được 10 gà con.

Số gà này được ông Thành rao bán, thông qua trang Facebook cá nhân, với giá năm triệu đồng một con.

Ngày 2/4/2025, ông Thành đem 10 con gà con đi giao cho khách ở huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình cũ (nay thuộc Hưng Yên), thì bị bắt.

Lực lượng chức năng sau đó khám xét khẩn cấp nơi ở của ông Thành, thu giữ ba con gà lôi.

Trong phiên toà sơ thẩm, hội đồng xét xử xác định 13 con gà lôi thu giữ của ông Thành là thuộc nhóm động vật quý hiếm trong phụ lục I – nhóm IB, theo Nghị định số 84/2021/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý động thực vật rừng nguy cấp, quý, hiếm và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động thực vật hoang dã nguy cấp (CITES).

Chính vì thế, ông Thành bị tuyên phạm tội “Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm” theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều 244 Bộ luật Hình sự.

Tuy nhiên, ngày 13/8, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Hưng Yên đã kháng nghị toàn bộ bản án trên theo hướng đề nghị hủy bản án sơ thẩm để điều tra lại.

Cùng ngày 13/8, TAND tỉnh Hưng Yên đã ra quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn đối với ông Thái Khắc Thành từ tạm giam sang cấm đi khỏi nơi cư trú, chờ xét xử phúc thẩm lại toàn bộ vụ án theo quy định của pháp luật.

Ông Đỗ Mạnh Tăng, Chánh án TAND tỉnh Hưng Yên, đã đến trại tạm giam Công an tỉnh Hưng Yên, và trao quyết định hủy bỏ biện pháp ngăn chặn từ tạm giam sang cấm đi khỏi nơi cư trú đối với anh Thành.

Theo đó, cấp sơ thẩm khi xét xử vụ án của ông Thành đã chưa áp dụng Thông tư số 27 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường quy định về quản lý loài nguy cấp, quý, hiếm; nuôi động vật rừng thông thường và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp (có hiệu lực từ ngày 1/7/2025).

Theo thông tư này, gà lôi trắng thuộc nhóm IIB, chứ không còn thuộc nhóm IB.

Như vậy, việc hội đồng xét xử tuyên ông Thành vi phạm Điều 244 Bộ Luật Hình sự là không đúng với sự thay đổi của chính sách, pháp luật.

Ông Thái Khắc Thành và bầy gà lôi tang vật. Hình: VKS

Án tù người nuôi gà lôi trắng: công bằng hay thiếu nhân văn?

Trong khi đó, nhà bình luận Tuấn Khanh trên RFA viết:

Anh Thái Khắc Thành và những con gà lôi trắng do anh nhân giống. (Công an)

Ở Việt Nam thường xảy ra những chuyện rất tréo ngoe: Cái cần luật pháp nghiêm minh thì không thấy được sự nghiêm minh. Còn cái cần ứng xử nhân văn thì không bao giờ thấy được bóng dáng của sự cân nhắc sâu sắc.

Vừa qua, câu chuyện về anh nông dân Thái Khắc Thành (tỉnh Nghệ An) bị tuyên án 6 năm tù vì nuôi và buôn bán 13 con gà lôi trắng — loài chim thuộc nhóm IB trong danh mục động vật nguy cấp, quý, hiếm — đã gây xôn xao trong dư luận. Nhiều người cảm thấy bản án quá nặng, nhất là khi người nhà của anh Thành nói rằng thật sự anh không hề biết gà lôi trắng là loài quý hiếm trong Sách đỏ. Mà tình thật, dám chắc rằng tìm vàng mắt ở xứ Việt, không biết có mấy ai đã được đọc và cầm trên tay những văn bản Sách đỏ về thú quý hiếm ở Việt Nam?

Đáng nói, anh Thành lại là người làm nên điều độc đáo: Anh nhân giống thành công loại gà lôi trắng này (Lophura nycthemera) — một việc mà các cơ quan bảo tồn nhà nước cũng chưa từng công bố thành công trong hoạt động này.

Anh Thành là một người hiền lành, sống bằng nghề nông, hát đám cưới kiếm thêm và chăm sóc gia đình gồm mẹ già và ba con thơ. Từ ngày tai bay vạ gió đến, vợ anh phải nghỉ việc để chăm sóc con và mẹ chồng, đặc biệt khó khăn kể từ khi anh bị bắt, hoàn cảnh gia đình trở nên hết sức nặng nề. Dù có vài tờ báo nhà nước nói là anh Thành cố ý phạm tội, nhưng cũng có vài tờ báo khác trong nước khẳng định lại, rằng khi được hỏi, người vợ cho biết hai vợ chồng hoàn toàn không biết đó là loài gà lôi trắng, thuộc nhóm động vật quý hiếm.

Pháp luật có quy định rõ hành vi nuôi hoặc buôn bán gà lôi trắng từ 7 đến 10 con (loài chim thuộc lớp Chim) có thể bị phạt tù từ 5 đến 10 năm; từ 10 đến 15 con là phạm tội nặng hơn. Dù vậy, dư luận cho rằng với cuộc sống tranh tối tranh sáng về thông tin ở Việt Nam, việc điều tra nên nêu rõ động cơ, nhận thức và hoàn cảnh của người phạm tội để xử lý công bằng, thay vì chỉ dựa trên số lượng gà lôi trắng được tìm thấy.

(Tổng hợp BBC & RFA)