Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa công bố một kế hoạch hòa bình 20 điểm nhằm chấm dứt gần hai năm chiến tranh tại Gaza, với sự hậu thuẫn của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu. Tuy nhiên, phản ứng ban đầu cho thấy Hamas gần như chắc chắn sẽ bác bỏ, trong khi phe cực hữu Israel cũng chỉ trích dữ dội, dù phần lớn cộng đồng quốc tế – bao gồm nhiều quốc gia Ả Rập và Hồi giáo – lại lên tiếng ủng hộ.

Kế hoạch của ông Trump đòi hỏi Hamas phải trao trả toàn bộ 48 con tin trong vòng 72 giờ và giải giáp vũ khí, đổi lại Israel sẽ rút quân theo từng giai đoạn, ngừng bắn, mở đường cho viện trợ nhân đạo và tái thiết Gaza. Một “Hội đồng Hòa bình” mới sẽ giám sát Gaza, do chính ông Trump đứng đầu, cùng sự tham gia của cựu Thủ tướng Anh Tony Blair.

Trong giai đoạn quá độ, Gaza sẽ được điều hành bởi một ủy ban kỹ trị người Palestine dưới sự giám sát quốc tế, không có sự tham gia của Hamas. Kế hoạch cũng kèm theo một chương trình phát triển kinh tế với vùng đặc khu thương mại.

Hamas cho rằng đề xuất này thiên vị Israel, bất công và phi thực tế. Một quan chức cấp cao nói với BBC rằng tổ chức này khó thể chấp nhận điều kiện giải giới, coi đây là việc “trao hết lá bài trong tay”. Hamas cũng phản đối việc phải giao con tin một lần, vì sợ mất đi đòn bẩy thương lượng và không tin Israel sẽ ngừng tấn công sau đó. Báo Asharq al-Awsat cho biết Hamas gọi hạn chót 72 giờ là không khả thi, nhất là khi nhiều con tin có thể đã thiệt mạng dưới đống đổ nát vì không kích.

Ngoài Hamas, nhóm Thánh chiến Hồi giáo (Islamic Jihad) cũng bác bỏ thẳng thừng, gọi đây là “công thức hợp thức hóa sự xâm lược của Israel”.

Về phía Israel, phe cực hữu trong nội các Netanyahu phản đối gay gắt. Bộ trưởng Quốc phòng Itamar Ben-Gvir mô tả kế hoạch là “nguy hiểm cho an ninh Israel” và “đầy lỗ hổng”. Bộ trưởng Tài chính Bezalel Smotrich đăng trên X rằng đây là một “thất bại ngoại giao thảm hại” và dự báo “sẽ kết thúc trong nước mắt, con cháu chúng ta sẽ còn phải đánh nhau ở Gaza lần nữa”. Dù vậy, Smotrich không khẳng định sẽ rút khỏi chính phủ, mà chỉ nói sẽ “tham khảo và cân nhắc”.

Trái lại, nhiều quốc gia quốc tế và Ả Rập đã đồng loạt hoan nghênh. Liên minh các ngoại trưởng từ Jordan, UAE, Indonesia, Pakistan, Thổ Nhĩ Kỳ, Ả Rập Saudi, Qatar và Ai Cập ra tuyên bố chung khen ngợi “nỗ lực chân thành” của ông Trump và sẵn sàng hợp tác để thực thi thỏa thuận. Indonesia thậm chí đề xuất cử quân tham gia lực lượng ổn định Gaza trong tương lai. Thủ tướng Pakistan Shehbaz Sharif tuyên bố tin tưởng Tổng thống Mỹ “đủ khả năng giúp chấm dứt chiến tranh”. Thủ tướng Anh Keir Starmer và cựu Thủ tướng Tony Blair đều kêu gọi Hamas chấp thuận để mang lại hòa bình lâu dài.

Tại Úc, Thủ tướng Anthony Albanese cũng ủng hộ bản kế hoạch, kêu gọi Hamas buông vũ khí và chấm dứt chiến sự, đồng thời nhấn mạnh yếu tố tự quyết của người Palestine và nhu cầu viện trợ khẩn cấp cho dân thường Gaza. Ông Albanese vừa mới tuyên bố công nhận Palestine, bất chấp phản đối từ Washington, nhưng vẫn ca ngợi kế hoạch của Trump tập trung vào cải tổ chính quyền Palestine và tái thiết Gaza.

Tuy vậy, giới vận động người Palestine ở Úc phản đối mạnh mẽ. Mạng lưới Vận động Palestine tại Úc (APAN) lên án kế hoạch này là “công cụ hợp thức hóa thực dân định cư”, vi phạm luật quốc tế và tước bỏ quyền tự quyết của người Palestine. Chủ tịch APAN Nasser Mashni cho rằng đề xuất này không trao quyền tự trị, mà là “một viễn cảnh cho Palestine được quyết định hoàn toàn bởi người ngoài”.

Theo kế hoạch, nếu Hamas đồng ý, chiến sự sẽ chấm dứt ngay lập tức, quân Israel rút về tuyến quy ước, các cuộc không kích và pháo kích bị đình chỉ. Một lực lượng quốc tế ổn định sẽ lập tức triển khai tại Gaza, huấn luyện lực lượng an ninh Palestine, trong khi quân đội Israel rút dần theo từng mốc cụ thể. Sau khi con tin được trả, Israel sẽ thả hơn 1,900 tù nhân Palestine, trong đó có phụ nữ và trẻ em bị bắt sau sự kiện 7/10/2023. Các thành viên Hamas cam kết chung sống hòa bình sẽ được ân xá, những người muốn rời đi sẽ được bảo đảm an toàn sang nước thứ ba.

Ông Trump, trong buổi công bố tại Nhà Trắng bên cạnh ông Netanyahu, gọi đây là một “ngày lịch sử” và có thể trở thành “một trong những ngày vĩ đại nhất của văn minh nhân loại”.

Tổng thống Mỹ cảnh báo Hamas chỉ có “3 hoặc 4 ngày” để trả lời, nếu không sẽ “phải trả giá trong địa ngục”. Đồng thời, ông tuyên bố nếu Hamas từ chối, Israel sẽ có “toàn quyền và sự hậu thuẫn đầy đủ của Mỹ để hủy diệt mối đe dọa này”.

Trong khi đó, ông Netanyahu khẳng định: “Điều này có thể làm theo cách dễ dàng hoặc khó khăn, nhưng chắc chắn sẽ được thực hiện.”