< ?xml:namespace prefix = "o" ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /> 

Trung Quốc thực hiện nhiều bước đi nhằm đẩy mạnh yêu sách chủ quyền ở cả biển Đông lẫn biển Hoa Đông. Photo Courtesy: PLA Navy

Sau khi những lệnh cấm đánh bắt cá trên phần lớn Biển Đông của Trung Quốc ban hành, Mỹ cho rằng đó là “hành động khiêu khích và tiềm ẩn nguy hiểm”. 

Reuters dẫn lời bà Jen Psaki, người phát ngôn bộ Ngoại giao Mỹ, cho biết: “Việc thông qua các quy định hạn chế hoạt động đánh bắt cá của các nước khác trên vùng biển tranh chấp ở Biển Đông là hành động khiêu khích và tiềm ẩn nguy hiểm”. Bà nói: “Trung Quốc không đưa ra được bất kỳ lời giải thích hay cơ sở luật pháp quốc tế nào cho tuyên bố hàng hải trên phạm vi rộng lớn trên”.

Bà Psaki cũng khẳng định lập trường nhất quán của Washington trên vấn đề Biển Đông là các bên liên quan phải tránh những hành động đơn phương vì như vậy chỉ làm tăng thêm căng thẳng và giảm đi triển vọng về một giải pháp ngoại giao hòa bình giữa các nước.

Trước đó, chính quyền tỉnh Hải Nam của Trung Quốc yêu cầu các tàu cá nước ngoài phải xin giấy phép mới được thăm dò hoặc đánh bắt cá tại hai phần ba Biển Đông, nơi đang có tranh chấp chủ quyền giữa nước này và một số nước ASEAN, trong đó có Việt Nam.

Quy định mới này bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1/1 và các tàu vi phạm có thể bị phạt tiền lên đến 500,000 nhân dân tệ (82,600 Mỹ kim). Trong một số trường hợp, tàu đánh cá có thể bị tịch thu và thủy thủ đoàn bị truy tố theo luật pháp Trung Quốc. Bắc Kinh cũng lên tiếng bảo vệ quyết định đơn phương của họ.

Phát biểu trước sự việc trên, ông Raul Hernandez, người phát ngôn bộ Ngoại giao Phi Luật Tân cho biết cơ quan ngoại giao nước này đang tiến hành thẩm tra, xác minh đối với các quy định mới mà Trung Quốc đưa ra.

Ông Carlyle A.Thayer, chuyên gia về Đông Nam Á và là Giáo sư danh dự thuộc Đại học New South Wales (Úc), nhận định rằng hành động của chính quyền tỉnh Hải Nam là một bước leo thang lớn trong các yêu sách về quyền tài phán của Trung Quốc tại biển Đông. Ông cũng cho rằng quy định của Trung Quốc là phi pháp nếu được áp dụng bên ngoài vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của nước này.

Trong khí đó ông John Tkacik, một cựu quan chức ngoại giao Mỹ và là chuyên gia về quan hệ với Trung Quốc nhận định: “Điều này rất nghiêm trọng, nhưng không phải là không dự đoán được”. Ông còn nói rằng chắc chắn Trung Quốc sẽ kéo cò cho những tranh chấp lớn hơn giữa Trung Quốc và các nước Đông Nam Á khác.

Ông Tkacik cho rằng vùng hàng hải mới của Hải Nam có vẻ như là một phần trong chính sách của Trung Quốc nhằm dần dần thâu tóm kiểm soát ở khu vực. Trước đó, Bắc Kinh cũng đã đơn phương tuyên bố toàn bộ Biển Đông là lãnh thổ của mình theo cái gọi là “đường chín đoạn” rất mơ hồ, bao phủ vùng biển mà Bắc Kinh gọi là vùng đặc quyền kinh tế.

Nhà phân tích chỉ ra rằng, Việt Nam và Trung Quốc đã đụng độ về quân sự nhiều lần trong suốt 30 năm qua trên quần đảo Hoàng Sa, quần đảo nằm trong vùng đánh bắt mới của Hải Nam. Tàu Trung Quốc đã bắn 2 tàu cá Việt Nam vào năm 2005, khiến 9 người thiệt mạng.

Ngoài ra, tàu hải quân Trung Quốc cũng đã đối đầu với tàu Phi Luật Tân trong tranh chấp bãi cạn Scarbourouh, cũng nằm trong vùng cấm đánh bắt mới của Hải Nam.

Trung Quốc còn uy hiếp các tàu thu thập thông tin tình báo của Mỹ ở Biển Đông trong suốt 7 năm qua.

Chuyên gia Tkacik cho rằng các nước Đông Nam Á có thể thách thức vùng cấm đánh bắt mới của Trung Quốc qua Công ước Liên hợp quốc về Luật biển. Ông nói: “Trung Quốc rõ ràng là đang coi thường công ước với tuyên bố này”.

Trung Quốc chắc chắn sẽ phản pháo với chỉ trích đối với vùng cấm đánh bắt mới bằng lý giải khu vực là do một chính quyền cấp tỉnh đưa ra, chứ thực chất không phải là chính sách quố gia. Tuy nhiên, chắc chắn Trung Quốc sẽ không bãi bỏ những quy định trên và có thể đưa ra những giới hạn đánh bắt tương tự ở Hoa Đông.

Tổng hợp