Chính phủ của Thủ tướng Malcolm Turnbull cho biết sẽ thương lượng ký hiệp ước an ninh với Vanuatu trong bối cảnh Canberra cho rằng Trung Quốc đang có tham vọng xây dựng căn cứ quân sự trên quốc đảo Nam Thái Bình Dương này.

Vào ngày 25.6, trong khuôn khổ chuyến thăm của Thủ tướng Vanuatu Charlot Salwai Tabimasmas tới nghị viện Úc, Thủ tướng Malcolm Turnbull thông báo rằng Canberra sẽ thương lượng kí kết hiệp ước an ninh với quốc đảo nam Thái Bình Dương.

Thông báo trên của ông Turnbull được đưa ra trong bối cảnh vài tuần trước đó chính trị gia này cảnh báo Trung Quốc đang có tham vọng xây căn cứ quân sự trên Vanuatu.

Thủ tướng Turnbull nói: “Chúng tôi đã đồng ý sẽ bắt đầu việc đàm phán về một hiệp định an ninh song phương về những lợi ích an ninh chung, như cứu hộ nhân đạo, ứng phó thiên tai, giám sát hàng hải, an ninh biên giới, hợp tác giữa các lực lượng quốc phòng và cảnh sát 2 nước”. Ông Turnbull cho biết ông và ông Salwai đã cam kết cùng phát triển một mối quan hệ đối tác kinh tế và an ninh sâu rộng và lâu dài.

Hãng tin Reuters cho biết họ chưa thể liên hệ được với văn phòng của Thủ tướng Salwai của Vanuatu để yêu cầu bình luận về hợp tác Úc – Vanuatu.

Chuyến thăm của ông Salwai tới Úc vào thời điểm Canberra đang đẩy mạnh hỗ trợ các quốc đảo nhỏ tại Nam Thái Bình Dương nhằm tăng cường an ninh khu vực.

Trước ông Salwai, Thủ tướng quần đảo Solomon cũng đã tới thăm Úc và hai bên nhấn mạnh xây dựng kết nối đường cáp internet xuyên biển giữa hai quốc gia.

Nhận xét về việc Úc thúc đẩy ngoại giao khu vực, ông Jonathan Pryke, chuyên gia chính sách đối ngoại các đảo Thái Bình Dương tại Viện Lowy có trụ sở tại Sydney cho biết: “Có ít các thỏa thuận được công bố và nhiều các chuyên thăm mang tính biểu tượng. Thông điệp của hoạt động ngoại giao mà Úc muốn gửi gắm tới các nước láng giềng nhỏ là rằng chúng tôi tôn trọng các bạn, nghiêm túc coi các bạn là các đối tác ngang hàng, thay vì chỉ là quan hệ giữa nhà tài trợ và nước nhận tài trợ”.

Hồi tháng 5, Trung Quốc và Vanuatu bác bỏ thông tin rằng Trung Quốc đang tiếp cận hòn đảo từng là thuộc địa cũ của của Anh-Pháp, để xây dựng căn cứ quân sự trên khu vực nam Thái Bình Dương, nhằm hiện diện lâu dài tại khu vực này.

Vào thời điểm đó ông Turnbull cho rằng Úc “quan ngại sâu sắc về việc một quốc gia nước ngoài thiết lập căn cứ quân sự tại các quốc đảo Thái Bình Dương, láng giềng với Úc”.

Tuần trước, Bộ trưởng Cơ sở Hạ tầng Vanuatu Jotham Napat cho biết trong chuyến thăm Úc lần này, ông Salwai sẽ đề xuất Canberra đầu tư xây dựng tuyến cáp viễn thông kết nối giữa Sydney và Vanuatu.

Đề xuất trên được công bố trong bối cảnh chính phủ Úc hồi tuần trước cho biết họ sẽ chi 101 triệu Mỹ kim nhằm xây dựng hệ thống cáp ngầm dưới đại dương kết nối với các quốc đảo Papua New Guinea và Solomon.

Úc đã can thiệp vào dự án này sau khi chính phủ Solomon kí hợp đồng với công ty viễn thông Trung Quốc Huawei vào năm 2017 nhằm xây tuyến cáp trên tới Sydney. Sau tuyên bố của Úc, Solomon đã hủy dự án với công ty Trung Quốc.

Huawei đã từng bị các quan chức tình báo Mỹ liệt vào danh sách những mối đe dọa tới nền an ninh quốc gia. Úc cũng đã ngăn không cho Huawei cung cấp thiết bị băng thông rộng cho mạng lưới quốc gia của nước này do các lo ngại về an toàn.