Nhà văn Úc Yang Hengjun đã bị tòa án Trung Quốc tuyên án tử hình treo, 5 năm sau khi ông bị bắt và bị buộc tội làm gián điệp. Yang, một công dân có hai quốc tịch, nhà văn và nhà hoạt động dân chủ, đã bị bắt với cáo buộc  tội gián điệp vào năm 2019 và nhận bản án tử hình treo vào thứ Hai đầu tuần này, có thể giảm xuống tù chung thân sau hai năm, nếu ông giữ hạnh kiểm tốt.

Bất chấp những nỗ lực ngoại giao gần đây nhằm hàn gắn mối quan hệ giữa Úc và Trung Quốc dưới thời chính phủ Lao động, những tin tức xung quanh số phận của Yang càng nhấn mạnh thực tế trái ngược của hai quốc gia.

Phát ngôn viên đối ngoại của liên minh Simon Birmingham cho biết tin tức này là một lời nhắc nhở nghiêm túc về thực tế khác nhau của hai nước.

Ông nói: “Đây không chỉ là một đòn đau đớn đối với Tiến sĩ Yang mà xét về mặt quan hệ giữa người với người, nó còn là lời nhắc nhở về những rủi ro khi kinh doanh hoặc giao tiếp với Trung Quốc”.

“Đó là một lời nhắc nhở về lý do tại sao điều quan trọng đối với chúng ta là luôn bảo vệ các giá trị và hệ thống rất quan trọng mà chúng ta có đặc quyền được hưởng ở Úc.”

Ngoại trưởng Penny Wong lên án quyết định của tòa án là “đáng sợ” và “kinh hoàng” đồng thời xác nhận việc triệu tập đại sứ Trung Quốc tại Úc để đáp trả.

Trong khi bày tỏ sự không đồng tình với quyết định này, TNS Wong nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ổn định quan hệ ngoại giao và chỉ ra rằng Úc sẽ tiếp tục hợp tác với Trung Quốc vì lợi ích quốc gia.

Gia đình của Yang Hengjun, bị sốc và suy sụp trước tin này, phải đối mặt với viễn cảnh người thân của họ phải ngồi tù suốt quãng đời còn lại trừ khi kháng cáo thành công.

Yang, một nhà văn ủng hộ dân chủ, đã liên tục khẳng định mình vô tội kể từ khi bị giam giữ vào năm 2019.

Phiên tòa kín ở Bắc Kinh vào tháng 5 năm 2021, không cho phép các quan chức lãnh sự Úc tiếp cận, đã dẫn đến việc kết án ông.

Bản án tử hình treo đã làm dấy lên lời kêu gọi tiếp tục vận động từ các quan chức Úc. Bất chấp quá trình kháng cáo đầy thách thức trong hệ thống pháp luật của Trung Quốc, những nỗ lực nhằm đảm bảo việc trả tự do cho Yang vẫn tiếp tục.

Úc vẫn cam kết cung cấp hỗ trợ lãnh sự cho Yang và gia đình ông, trong đó Thượng nghị sĩ Wong nhấn mạnh sự cần thiết của các tiêu chuẩn cơ bản về công lý, sự công bằng về thủ tục và đối xử nhân đạo phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế.

Sức khỏe của Yang, một chủ đề được quan tâm trước đây, càng làm tăng thêm sự phức tạp cho vụ án.

Trong một lá thư năm ngoái, Yang bày tỏ lo ngại về tình trạng sức khỏe ngày càng sa sút của mình, đồng thời gây lo ngại về việc bệnh u nang thận không được điều trị thích hợp.

Thượng nghị sĩ Wong nói: “Sức khỏe của ông ấy và những gì ông ấy yêu cầu đã là chủ đề thảo luận ở nhiều cấp độ với chính quyền Trung Quốc”.

Nó xuất hiện sau khi nhà ngoại giao hàng đầu của Bắc Kinh tại Úc, Đại sứ Xiao, tuyên bố các báo cáo về tình trạng sức khỏe của bác sĩ Yang đã bị phóng đại quá mức.

Nhân dịp tổ chức họp báo đầu năm mới tây lịch 2024 vừa qua, Xiao cũng hạ thấp khả năng được trả tự do theo cách tương tự như nhà báo bị giam giữ Cheng Lei khi được các phóng viên hỏi vào tháng trước.

Vào tháng 11, các con trai của Tiến sĩ Yang đã viết thư cho Thủ tướng Anthony Albanese trước chuyến thăm Trung Quốc của ông, cầu xin ông thương lượng việc trả tự do cho cha họ.

Họ viết: “Chúng tôi yêu cầu quý vị  làm tất cả khả năng của mình để cứu mạng cha chúng tôi và đưa ông ấy ngay lập tức trở về với gia đình và tự do ở Úc”.

“Chúng tôi biết cha chúng tôi không làm gì sai cả.”