Đã hai tuần lễ trôi qua kể từ ngày bà Chủ tịch Hạ viện 82 tuổi Nancy Pelosi đọc diễn văn tại Đài Bắc, ủng hộ một Đài Loan dân chủ và hứa Mỹ sẽ hợp tác về thương mại, bảo vệ đảo quốc này trước mọi đe dọa bằng vũ lực. Một ngày sau, Bắc Kinh đã mở cuộc tập trận “lớn chưa từng có” kéo dài bốn ngày. Ngay sau đó tuyên bố kéo dài vô thời hạn. Vài ngày sau tuyên bố ngưng tập trận nhưng sẽ tuần tra Eo biển Đài Loan và sẽ có biện pháp quân sự nếu “chủ quyền” của họ tại Đài Loan bị đe dọa.

Tại sao hung hăng rồi lại thôi? Bởi vì các nước như Mỹ, Nhật và Úc tuy tuyên bố không chấp nhận Đài Loan độc lập nhưng sẽ bảo vệ nguyên trạng, nghĩa là vẫn công nhận “Một Trung Quốc” nhưng vấn đề Trung Cộng (TC) và Đài Loan phải được giải quyết trong hòa bình. Ba vị ngoại trưởng của Mỹ, Nhật và Úc trong  hội nghị ASEAN và Đông Á tại Cam Bốt đã lên án việc dùng vũ lực đe dọa và yêu cầu Bắc Kinh hãy hạ nhiệt vì an ninh và hòa bình của khu vực. Ngoài ra, Bắc Kinh cũng thấy rằng Đài Loan đã cho chiến đấu cơ lên xua đuổi máy bay Trung Cộng và đưa cả 10 chiến hạm ra khu vực trung tuyến ở Eo biển Đài Loan, đồng thời Tổng thống Thái Anh Văn nói nước bà không chủ trương gây chiến, tạo khủng hoảng nhưng sẵn sàng bảo vệ Đài Loan trước bất cứ cuộc xâm lăng nào.  Và để chứng tỏ không ai có quyền cho phép hay cấm một quan khách tới thăm Đài Loan như bà Pelosi tuyến bố  12 ngày trước đó, hôm Chủ Nhật đầu tuần này một phái đoàn quốc hội Mỹ năm người do Thượng nghị sĩ Dân chủ Ed Markey dẫn đầu đã đến thăm Đài Loan trong hai ngày và theo phát ngôn viên của ông Markey, nhằm “tái xác định sự ủng hộ Đài Loan” và “sẽ khuyến khích sự ổn định và hòa bình quanh Eo biển Đài Loan”. Chưa nghe phản ứng của Bắc Kinh trong ngày cuối cuộc viếng thăm.

Nhưng liệu Bắc Kinh có dám dùng vũ lực như họ vẫn thường đe dọa không? Thứ Tư 10/8 tuần trước, trong buổi nói chuyện tại Câu lạc bộ Báo chí Quốc gia Úc, Đại sứ TC Xiao Qian lại một lần nữa, xác nhận Bắc Kinh sẽ dùng vũ lực để chiếm Đài Loan như Bạch Thư 2022 mà TC vừa mới công bố, trong đó không còn nhắc tới việc thương thảo bằng hòa bình mà chỉ “lấy lại” bằng vũ lực vì họ đã chờ đợi hơn 70  năm! Với cách nói đầy trịch thượng, Xiao lên án Canberra vi phạm hiến chương Liên hiệp quốc khi lên án Bắc Kinh dùng vũ lực đe dọa  Đài Loan vì Úc đã xía vào nội bộ và chủ quyền của TC. Xiao ví von Đài Loan đối với TC cũng giống như tiểu bang Tasmania đối với Úc. Viên đại sứ còn đưa ra những so sánh khập khiễng như cho rằng phi cơ Úc bay ở Biển Đông gần Hoàng Sa thì cũng giống như ai đó vác súng lảng vảng ở cửa sổ nhà mình, thì mình phải đuổi đi. Lại ngạo mạn cho rằng 23 triệu người Đài Loan khi thống nhất sẽ được cho học tập cải tạo để hiểu về xã hội Trung Cộng, rằng tuyệt đại đa số người Đài Loan muốn trở về đất mẹ v.v…

Viên đại sứ tránh trả lời thẳng một số câu hỏi của các phóng viên, dùng cả buổi họp báo dài giờ để tuyên truyền khiến Thượng nghị sĩ Jim Molan, nguyên là một thiếu tướng lục quân Úc, đã viết bài phê bình, cho rằng từ nay Câu lạc bộ Báo chí không nên mời những đại diện của Trung Cộng họp báo. Giám đốc CLB Báo chí nói phát biểu và phê bình là tự do ngôn luận của xã hội dân chủ, khác với chế độ cộng sản và quyết định ai được mời đến là của Ban giám đốc CLB. Thật vậy, nhờ có tự do ngôn luận mà thế giới thấy được Trung Cộng muốn gì và nếu thế giới bảo vệ Đài Loan, thì có hợp lý hợp tình không? Tin từ Bắc Kinh cho hay sau đại hội đảng vào tháng 11 này, Tập Cận Bình có thể sang Bali dự thượng đỉnh G20 và vài ngày sau có thể sang Thái Lan dự thượng đỉnh APEC và có thể gặp Tổng thống Biden bên lề hội nghị.

Chuyện sát nhập Đài Loan, nói như Đại sứ Xiao là không thể thương lượng, thì việc bảo vệ Đài Loan cũng không thể thương lượng đối với Mỹ và đồng minh. Việc khởi động lại buôn bán, hàn gắn quan hệ ngoại giao chỉ là tạm thời. Các lãnh đạo Tây phương biết vậy, nhưng không nói ra, vì vẫn còn hy vọng hão huyền?  Hay họ đang âm thầm chuẩn bị một trận chiến một mất một còn với Tập Cận Bình?

(Xã luận báo giấy TVTS số 1899 ngày 17.8.2022)