Tuần qua, người ta thấy sự yếu đuối của một con người trông lực lưỡng về thể xác và cứng rắn tàn bạo về tinh thần trong hội nghị Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SOC – Shanghai Co-operation Organisation) tại thành phố Samarkand của nước Uzbekistan.  SOC  là một tổ chức do Trung Cộng và Nga cùng một số nước ở Trung Á lập ra vào năm 2001 và hiện có 8 thành viên. Tập Cận Bình muốn tổ chức Hợp tác Thượng Hải mở rộng ra hơn nữa, nhưng cũng chẳng quy tụ thêm bao nhiêu ngoài Ấn Độ và Pakistan, là những nước có sự xung đột với nhau về địa lý và chính trị, điển hình là giữa Bắc Kinh và Dehli.

Tại hội nghị này, lần đầu tiên người ta được nghe lời phân bua của Moscow với Bắc Kinh liên quan đến cuộc xâm lăng hiện nay của Nga. Tập giữ im lặng trước cuộc xâm lăng Ukraine, không lên án chẳng ra mặt ủng hộ.  Trước đó gặp Putin ở Thế Vận hội Mùa đông Bắc Kinh, Tập tuyên bố sự hợp tác giữa hai nước là “không giới hạn” để ít ngày sau Putin ra lệnh cho quân Nga xâm lăng Ukraine. Cuộc chiến tưởng chỉ trong vài ngày sẽ kết thúc, nhưng gần bảy tháng vẫn chưa kết thúc và Ukraine đang phản công, đẩy lùi quân Nga một cách ngoạn mục, lấy lại vùng đất hơn 6,000 cây số vuông bị chiếm và đang thừa thắng xông lên phản công ở nhiều khu vực khác nhau. Bởi vậy, Putin đã phải nói với báo chí trước khi gặp mặt Tập là ông hiểu Tập có “những câu hỏi và mối quan tâm” về cuộc chiến, do đó ông sẽ giải thích cho Tập trong cuộc họp riêng.

Không chỉ “quan ngại” với Tập về cuộc chiến không biết bao giờ chấm dứt, Putin cũng bị “người bạn truyền thống” chỉ trích. Đã nhiều tháng qua, các nước tây phương dù không nói công khai nhưng không hài lòng với thái độ im lặng của Thủ tướng Narendra Modi trước cuộc xâm lăng của Nga. Mọi người đều biết xưa kia tuy Ấn nằm trong khối không liên kết trong thời chiến tranh lạnh nhưng là nước có quan hệ mật thiết với Liên Xô và hiện là nước mua và lệ thuộc vũ khí của Nga, do đó Ấn không thể hay không dám lên tiếng phản đối hành động xâm lăng của Nga. Và mọi người cũng biết nước đông dân thứ hai và là nước dân chủ lớn nhất thế giới càng ngày xích lại gần Hoa Kỳ và tây phương hơn. Cụ thể Ấn có chân trong bốn nước thuộc khối an ninh Á châu Thái bình dương có tên gọi The Quad (Bộ tứ), một diễn đàn an ninh quốc phòng đối đầu với sự bành trướng của Trung Cộng và có thể với cả liên minh Nga-Tàu trong tương lai gần.

Nhưng tuần qua, tại Thượng đỉnh SCO, lần đầu tiên Thủ tướng Modi đã công khai nói với Putin câu này: “Tôi biết rằng thời đại ngày nay không phải là thời đại của chiến tranh và tôi đã nói chuyện này với ông qua điện thoại”. Người ta có thể thấy trên màn hình cảnh ông Putin mím môi khi nghe, nhìn xuống và vuốt tóc sau gáy. Putin lấp liếm: “Tôi biết lập trường của ông về cuộc xung đột ở Ukraine, những lo ngại mà ông thường xuyên bày tỏ. Chúng tôi sẽ tìm mọi cách để chấm dứt chuyện này càng sớm càng tốt”. Thế giới nay đã biết trong sáu tháng qua thủ tướng Ấn đã có thái độ và nói gì với tổng thống Nga. Nhưng, như người ta vẫn thường nghe, Putin quyết tâm chiếm Ukraine, ngăn cản nước này tiến hành việc xin gia nhập khối NATO dù, nói theo kiểu Hồ Chí Minh, phải hy sinh cả triệu thanh niên, đốt cả vùng đất bao la của Ukraine để “giải phóng Ukraine khỏi bọn phát xít”.

Tập Cận Bình tránh nói vấn đề Ukraine tại hội nghị, cũng không đá động đến Đài Loan trong chuyến xuất ngoại đầu tiên sau hơn hai năm lẩn quẩn trong nước tránh dịch Covid-19 phát xuất từ nước ông ta. Qua chuyến đi dự Thượng đỉnh SCO và đánh dấu 9 năm Tập công bố  chính sách Một con đường Một vành đai tại nước Trung Á Kazakstan vào tháng 9  năm 2013, Tập tuyên bố muốn liên kết với Nga để tạo sự “cân bằng” trên thế giới, tránh một cường quốc độc chiếm vị thế độc tôn như Hoa Kỳ hiện nay. Bởi vậy, song song với Thượng định SCO, Nga và Trung Cộng đã tổ chức một cuộc tập trận chung ở Bắc Thái bình dương để biểu dương sức mạnh của liên minh độc tài này.

Ấn Độ đã tỏ thái độ với Nga, Hoa Kỳ và đồng minh cần phải hết mình ủng hộ Ukraine. Hãy ghi nhớ câu nói của Tổng thống Zelensky: “Tôi không cần được di tản, tôi ở đây chiến đấu. Thứ tôi cần là vũ khí đạn dược”.

(Xã luận báo giấy TVTS số 1904 phát hành ngày 21.9.2022)