Tổng thống thứ 39 của Hiệp chúng quốc Hoa Kỳ, Jimmy Carter, qua đời ngày 29 tháng 12, 2024, tại tư gia ở Plains, Georgia, thọ 100 tuổi, giữa sự hiện diện của người thân trong gia đình, theo Carter Center.

Tổng thống đắc cử Donald Trump viết trên trang mạng xã hội rằng ông vừa được biết tin cựu Tổng thống Carter qua đời, và nói rằng quốc gia này nợ cựu Tổng thống Jimmy Carter “một món nợ của lòng biết ơn,” theo tường thuật của CNN.

Sau vụ bê bối Watergate đầy hỗn loạn (dưới thời Tổng thống Richard Nixon), Tổng thống Carter – từng là nông dân trồng đậu phộng ở bang Georgia – đã ân xá cho những người trốn nghĩa vụ quân sự trong Chiến tranh Việt Nam và trở thành nhà lãnh đạo đầu tiên của Mỹ coi trọng vấn đề biến đổi khí hậu.

Trên trường quốc tế, ông làm trung gian cho một thỏa thuận hòa bình lịch sử giữa Ai Cập và Israel nhưng ông đã khổ sở để giải quyết cuộc khủng hoảng con tin Iran cũng như cuộc xâm lược Afghanistan của Liên Xô.

Tại lễ nhậm chức, tân tổng thống Carter phá vỡ tiền lệ khi ông cùng phu nhân Rosalynn đi bộ trên Đại lộ Pennsylvania thay vì đi xe limousine. Ái nữ của Tổng thống, Amy Carter, theo học tại một trường công lập.

Sau một nhiệm kỳ, ông thất bại trước ứng viên Cộng hòa Ronald Reagan trong cuộc bầu cử năm 1980 khi chỉ giành chiến thắng ở sáu tiểu bang.

Sau khi rời Nhà Trắng, ông Carter làm rất nhiều để khôi phục lại danh tiếng của mình: trở thành một người làm việc không biết mệt mỏi vì hòa bình, môi trường và nhân quyền. Những nỗ lực của ông được ghi nhận bằng giải Nobel Hòa bình.

Là vị tổng thống thọ nhất lịch sử Mỹ, ông tổ chức sinh nhật lần thứ 100 vào tháng 10/2024. Trước khi mất, ông được điều trị ung thư và dành 19 tháng cuối đời trong viện dưỡng lão.

Lối sống bình dị

Khi nghỉ hưu, ông Carter đã chọn một lối sống giản dị.

Ông từ chối các buổi diễn thuyết có thù lao cao cũng như các vị trí trong hội đồng quản trị công ty để có một cuộc sống đơn sơ với bà Rosalynn ở thị trấn Plains – nơi cả hai chào đời.

Ông Carter không muốn sử dụng thời gian của mình tại Phòng Bầu dục để kiếm tiền.

“Tôi không thấy có gì sai trái trong việc đó. Tôi không chê trách người khác khi họ làm điều đó. Chỉ là tôi không có tham vọng để trở nên giàu có,” ông trả lời Washington Post.

Ông là vị tổng thống hiện đại duy nhất trở về ngôi nhà mà ông đã sống trước khi tham gia chính trường, một ngôi nhà một tầng, hai phòng ngủ.

Ngôi nhà của gia đình Carter được định giá 167.000 USD – thấp hơn cả giá trị xe của Mật vụ đỗ bên ngoài để bảo vệ họ, theo Washington Post.

Năm 2015, ông tuyên bố rằng mình đang được điều trị ung thư, căn bệnh đã giết chết cả cha mẹ lẫn ba người em gái của ông.

Chỉ vài tháng sau khi phẫu thuật gãy xương hông, ông đã trở lại làm việc tình nguyện với tổ chức Habitat for Humanity.

Cựu tổng thống và vợ ông bắt đầu làm việc với tổ chức từ thiện này vào năm 1984 và đã giúp sửa chữa hơn 4.000 ngôi nhà kể từ đó.

Ân nhân của người Việt tị nạn

Những thuyền nhân Việt Nam phần lớn mang ơn ông Carter. Nếu không có Tổng thống Carter và phu nhân, không chắc gì thế giới đã nhận nhiều người tị nạn cộng sản Việt Nam nhiều như vậy. Thuyền nhân và người Việt Nam tị nạn cộng sản luôn ghi nhớ.

Ông là người hoạt động không mệt mỏi cho tự do và nhân quyền.

TiVi Tuần-san thành kính chia buồn cùng gia đình ông và chúc ông an giấc ngàn thu sau 100 năm sống trên đời này và làm rất nhiều việc thiện.

(Tổng hợp tin từ BCC và VOA)

Để kính nhớ Jimmy Carter, vị ân nhân của boat people vừa mới qua đời. Với 3 ca khúc vượt biên bằng đường biển của tác giả gốc thuyền nhân. RIP.

Why do I stay here được tác giả  chuyển ngữ từ bài Sao ta còn ngồi đây, viết tại Sài Gòn năm 1977, ca sĩ Astrid trình diễn tại Melbourne Recital Centre năm 2016.