< ?xml:namespace prefix = "o" ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /> 

Các đảo nhân tạo của Trung Quốc đang gây lo ngại và giận dữ trong khu vực. Photo Courtesy: EPA

Mới đây Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ Daniel Russel tuyên bố Washington “sẽ không trung lập khi bảo vệ luật pháp quốc tế”.

Theo tạp chí The Diplomat, tại hội thảo của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) ở Washington, ông Russel cho biết Mỹ chỉ duy trì thái độ trung lập đối với mọi bên tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông.

Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ đặc trách Đông Á-Thái Bình Dương còn nhấn mạnh “Hoa Kỳ không hề trung lập trong vấn đề tôn trọng luật pháp quốc tế ở Biển Đông, và sẽ can dự mạnh mẽ để đảm bảo sao cho tất cả các bên đều tuân thủ luật lệ”.

Theo ông Russel, lập trường trung lập của Mỹ chỉ áp dụng cho các đòi hỏi chủ quyền, chứ không áp dụng cho cách thức giải quyết tranh chấp. Ông nói: “Chúng tôi không hề trung lập khi vấn đề tôn trọng luật pháp quốc tế được đặt ra. Chúng tôi sẽ can dự mạnh mẽ khi nói đến nhu cầu tuân thủ các luật lệ”.

Cũng trong bài phát biểu này, ông Russel cũng xác nhận rằng Hoa Kỳ đang khuyến khích các bên liên quan ở Biển Đông tạo ra không khí và điều kiện thuận lợi để xử lý các tranh chấp bằng phương cách hòa bình, ngoại giao và hợp pháp, cho dù tình hình đang căng thẳng lên một phần vì các hành động quyết đoán của Trung Quốc.

Đối với ông Russel, cần phải nỗ lực giảm mức độ căng thẳng hiện nay, tạo ra một không khí thuận lợi cho việc giải quyết hòa bình tranh chấp theo hai hướng : thương thuyết và trọng tài.

Để làm điều này, các bên tranh chấp, tất cả, chứ không riêng gì Trung Quốc, cần phải chấm dứt các hành động gây căng thẳng, như cải tạo đất, xây dựng và quân sự hóa các cơ sở. Trung Quốc hiện bị cáo buộc nước gây căng thẳng, với các công trình bồi đắp đảo đá và xây dựng cơ sở rầm rộ ở Biển Đông.

Về hướng thương thuyết giữa các bên tranh chấp, ông Russel công nhận rằng đây là một thách thức lớn trong bối cảnh hiện nay. Dù không nêu đích danh Trung Quốc, nhưng Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ đã lưu ý rằng các tuyên bố “độc đoán” của một số quốc gia, theo đó họ có chủ quyền “không thể chối cãi” tại Biển Đông, đang là cản lực được dựng lên trên con đường đàm phán.

Về hướng nhờ trọng tài quốc tế, ông Russel nêu bật vụ Phi Luật Tân kiện Trung Quốc tại Tòa án Trọng tài Thường trự. Đối với Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ, cho dù kết quả ra sao, cả Bắc Kinh lẫn Manila đều phải chấp hành quyết định mang tính ràng buộc về mặt pháp lý của tòa án, vì cả hai đều đã ký kết Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển.

Về phần nước Mỹ, ông Russel tái khẳng định quyết tâm của Hoa Kỳ trong việc tôn trọng lời hứa bảo vệ các đồng minh và cam kết bảo đảm an ninh khu vực, cũng như giúp phát triển các tổ chức có hiệu quả về an ninh. Để làm điều này, Hoa Kỳ sẽ giúp các quốc gia duyên hải nâng cao năng lực giám sát vùng biển của mình, đồng thời tiếp tục các chiến dịch nhằm thể hiện quyền tự do lưu thông trên Biển Đông.

Theo RFI