Cuộc thảo luận tìm kiếm hòa bình của Tổng thống Mỹ Donald Trump đang diễn ra với hy vọng mong manh song song với chiến cuộc hiện diễn ra hết sức dữ dội giữa Nga và Ukraine để giành phần lợi cho họ sau hơn ba năm xung đột, được xem là một cuộc chiến đẫm máu nhất ở Âu châu kể từ Đệ nhị Thế chiến.
Trước áp lực của Tổng thống Trump và lời khuyên của một số nước Liên Âu, Tổng thống Ukraine Vlodymyr Zelensky đã chấp nhận một cuộc ngưng bắn toàn diện trên không, biển và đất trong vòng 30 ngày.
Trong khi Tổng thống Zelensky cho rằng đề nghị của Mỹ là “tích cực”, Moscow vẫn im lặng hay ấm ớ qua những lời tuyên bố của các phát ngôn viên chứ không nghe Tổng thống Vladimir Putin phát biểu khiến ông Trump phái đặc sứ Steve Witkoff qua Moscow để gặp Putin.
Đến một tuần lễ sau, phát ngôn viên Điện Cẩm Linh Dmitry Peskov cho biết Putin bày tỏ “sự ủng hộ có điều kiện” đối với đề nghị ngưng chiến của Mỹ nhưng “vẫn còn một số câu hỏi cần được giải đáp”. Peskov cho biết Putin và Trump đồng ý cần trao đổi trực tiếp với nhau và thời điểm diễn ra cuộc thảo luận giữa hai bên sẽ được thống nhất sau khi đặc phái viên Witkoff chuyển lại những thông tin mới cho Trump.
Bên cạnh việc câu giờ, Nga cho biết họ đã bao vây mấy ngàn lính Ukraine đang chiếm một số đất của Nga ở tỉnh Kursk và ra lệnh nếu đầu hàng, sẽ đối xử theo luật pháp quốc tế, bằng không sẽ tiêu diệt tất cả khiến ông Trump phải công khai lên tiếng Nga hãy tha mạng cho binh sĩ Ukraine. Tổng thống Zelensky trấn an người dân rằng tuyên bố của Nga là vô căn cứ vì binh sĩ Ukraine vẫn đang chiến đấu và không bị bao vây hoàn toàn như Nga tuyên truyền.
Vẫn thấy có dấu hiệu ông Trump muốn tiếp tục việc trung gian mang lại hòa binh cho Ukraine dù không như Ukraine mong muốn, nhưng liệu ông có thực hiện được không khi ông chứng tỏ ông cần Putin hơn là Putin cần ông. Liệu Nga có sợ Trump trừng phạt về kinh tế như ông đe dọa nếu Putin không chấp nhận đề nghị của ông không? Câu trả lời vẫn còn mở ngõ bởi Trump thường khoe khoang ông có quân bài trong tay hay nói một đường làm một nẻo.
Lá bài chế tài thương mại của Trump không chắc gì làm Putin ngán bởi Nga đã chịu được sự trừng phạt của Hoa Kỳ và Liên Âu trong ba năm qua. Nếu Trump đe dọa cũng chẳng làm trời sập trên nước Nga của Putin trong khi chính Trump đang phải đối phó với sự trả đũa về kinh tế của Canada và những nước mà ông đánh thuế quan 25%, kể cả Trung Cộng.
Quân cờ này không những gây nguy hiểm cho các đồng minh của Mỹ mà cả đối với Mỹ. Có đi có lại là quyết tâm của Canada, một đồng minh thân cận cùng chia sẻ một đường biên giới. Tân Thủ tướng Canada Mark Carney, một nhà kinh tế và ngân hàng chuyên nghiệp cho biết ông sẵn sàng thảo luận với ông Trump vào một thời diểm thích hợp nhưng với điều kiện tôn trọng chủ quyền của Canada.
Ông Trump đã đi quá đà trong nhiều lãnh vực, từ nội trị đến ngoại giao. Nước Mỹ đóng vai trò lãnh đạo Âu châu kể từ Đệ nhị Thế chiến và nay hầu như trở lại với thời hậu Đệ nhất Thế chiến. Không lẽ phải đợi thêm một Thế chiến nữa thì Hoa Kỳ mới trở lại thời của Dwight Eisenhower, JF Kennedy, Richard Nixon, Ronald Reagan, Bush Cha, Bill Clinton và Bush Con?
Ông Trump luôn miệng nói tìm kiếm hòa bình cho Ukraine và cho thế giới nhưng biết đâu chính ông sẽ là mầm mống tạo ra chiến tranh, một Thế chiến Thứ ba như ông đổ thừa cho Tổng thống Zelensky vào ngày 28/2 vừa qua.
(Trích xã luận etvts.com.au số 2025 phát hành Thứ Tư 19/03/2025)