Thủ tướng Anh Boris Johnson và Đảng Bảo thủ của mình đã giành được chiến thắng ‘lịch sử’ trong cuộc tổng tuyển cử hồi cuối tuần qua. Với con số áp đảo 362 trên tổng số 650 ghế trong Quốc hội, chính phủ Bảo thủ giành được quyền ủy nhiệm hầu như tuyệt đối trong vai trò dẫn dắt nước Anh rời khỏi liên minh Châu Âu (gọi tắt là Brexit). Cuộc bầu cử lần này được coi là cuộc bầu cử về Brexit, và thất bại nặng nề của Lao động cho thấy người dân đã quá ngán ngẩm với Brexit, họ muốn bước ra khỏi mớ bòng bong để từ đó làm tiền đề cho những sự thay đổi tích cực trong đời sống kinh tế chính trị và xã hội.

Trong khi lãnh đạo Jeremy Corbyn của Đảng Lao động đối lập giữ một lập trường mơ hồ về Brexit, đưa ra một chương trình nghị sự đầy những khoản chi tiêu kinh khủng, cử tri nước Anh đã chọn Boris Johnson –vị thủ tướng mới lên nhiều tai tiếng nhưng có thái độ kiên quyết và đã lên kế hoạch cho một lộ trình hành động thiết thực hơn. Ông đặt trọng tâm vào “giải quyết cho xong Brexit”, tập trung đầu tư quy mô vào các lĩnh vực y tế và giáo dục, và “định hình lại nước Anh”. Ngoài ra chính phủ Johnson cũng hướng đến một chính sách nhập cư hiệu quả hơn bằng cách áp dụng phương pháp tính điểm kỹ năng giống nước Úc và cứng rắn hơn đối với nhập cư bất hợp pháp.

Johnson đã giành được niềm tin của cử tri, và họ đã trao cho ông tấm vé vững chắc để thẳng bước thực hiện chương trình nghị sự đã hứa. Tuy nhiên, con đường phía trước đối với vị thủ tướng nước Anh không hề dễ dàng. Johnson đang phải đương đầu với một liên hiệp Anh đầy những mâu thuẫn và chia rẽ sâu sắc giữa các vùng lãnh thổ, một nền kinh tế đầy thương tổn cần vực dậy, và một khối liên hiệp EU quá khó nhằn mà liệu Johnson có thể thương lượng thanh công để mang về một Brexit đúng hạn và có lợi cho nước Anh?

Đầu tiên là vấn đề về chia rẽ trong phạm vi lãnh thổ của Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland. Ngay sau cuộc tổng tuyển cử, lãnh đạo Đảng Quốc gia Scotland đã kêu gọi chính phủ Boris Johnson cho phép tiến hành một cuộc trưng cầu dân ý thứ hai về việc độc lập với Anh quốc. Đảng này đã giành được đa số ghế tại Scotland trong cuộc tổng tuyển cử lần này, và do đó cho rằng họ có cơ sở mới cho một cuộc bỏ phiếu thứ hai. Tuy nhiên, thủ tướng Johnson khẳng định sẽ bác bỏ các yêu cầu bỏ phiếu lại tại đây, và cho rằng kết quả trưng cầu dân ý hồi năm 2014 tại Scotland với kết quả đa số chọn ở lai Anh với tỷ lệ 55-45 là “có tính quyết định và nên được tôn trọng”.

Có thể một cuộc bỏ phiếu thứ hai tại Scotland sẽ không diễn ra trong thời gian trước mắt, nhưng để có thể trở thành Thủ tướng cho toàn liên hiệp Anh, chắc chắn Boris Johnson sẽ cần tăng cường đối thoại và cải thiện mối quan hệ với các khu vực Scotland cũng như Bắc Ireland. Về kinh tế, nước Anh trong năm nay chạm mức tăng trưởng chậm nhất trong vòng 10 năm, với các lĩnh vực sản xuất và xây dựng tăng trưởng về âm. Vụ ly hôn trắc trở Brexit kéo dài chắc hẳn đã gây tổn thương nặng nề tới kinh tế của quốc gia này, nhưng bên cạnh đó, nó còn là do sự đình trệ trong các hoạt động đầu tư vào cơ sở hạ tầng phục vụ đi lại và sản xuất, không bắt kịp với tốc độ phát triển toàn cầu và tốc độ tăng trưởng dân số. Nếu chính phủ không đưa ra được các chính sách kinh tế thực sự táo bạo thì việc định hình lại kinh tế Anh sẽ là điều xa vời.

Còn khó khăn nhất ở phía trước chính là thương lượng Brexit. Theo các chuyên gia quan sát, bản thỏa thuận rút khỏi EU của Boris Johnson sẽ được thông qua, tuy nhiên vị thủ tướng Anh sau đó sẽ phải đàm phán các thỏa thuận thương mại tự do dài hạn với khối liên minh châu Âu. Và đây sẽ là một quá trình không hề dễ dàng, nếu phía EU không có ý đưa ra cho Anh những thỏa thuận xứng đáng.

Chính Boris Johnson cách đây ít tháng đã đàm phán thành công với EU vấn đề dường như không thể về backstop, giúp thay thế nó bằng các quy định hải quan khác. Vị Thủ tướng được tin tưởng tiếp tục khả năng thương lượng của mình để đưa đến một Brexit có hậu– mang đến cho nước Anh một diện mạo mới.

(Trích từ báo in TVTS số 1760 phát hành ngày 18.12.2019)