Bà BT, một nữ độc giả ở Victoria có người cô con gái mà bà gọi là bất hạnh vì trời bắt xấu:

A, con gái bà, năm nay 16 tuổi, học lực khá, rất hiền và ngoan, chỉ có điều là trong khi tất cả chị em đều dễ coi cho tới xinh đẹp thì A không có một chút ưu điểm nào về ngoại hình (vừa kém nhan sắc vừa thiếu đường nét). Bà BT rất tội nghiệp A và luôn luôn bị ám ảnh khi nghĩ tới tương lai của con gái. Bà viết:

Đã thiếu nhan sắc, cháu lại còn hiền lành, chậm chạp (bố cháu bảo là ngố) thử hỏi tôi không lo lắng sao được? Hiện nay cháu chưa bước vào tuổi yêu đương, chưa có những biểu hiện đáng ngại nhưng sớm muộn cháu cũng nghĩ tới chuyện tình cảm nam nữ, khi ấy cháu sẽ so sánh với chúng bạn, với chị em trong nhà và nhận ra những thua thiệt của mình…

Ngày còn đi học, tôi có hai người bạn kém nhan sắc thì một người tự tử hụt (sau khi bị một tay Sở Khanh dụ ngọt phá hoại đời con gái – bạn bè đoán như  thế) về sau không bao giờ lấy chồng, một người chấp nhận một cuộc hôn nhân gượng ép không có hạnh phúc.

Nay nhìn con gái, tôi không thể không liên tưởng tới những gì đã xảy ra cho hai bạn tôi… Tôi đã nghĩ tới việc cho cháu đi sửa sắc đẹp nhưng bác sĩ gia đình khuyên tôi nên để từ từ vì cháu còn quá trẻ… Tôi nghe theo nhưng trong lòng không yên bởi vì nếu để qua tuổi cặp kê thì còn con trai nào chú ý tới cháu nữa, và ngay cả trong các mặt sinh hoạt khác như học hành và giao kết với chúng bạn, khi biết suy nghĩ cháu sẽ thiếu tự tin và mặc cảm…

Ý kiến Thanh Lan:

Bà BT thân mến,

Bà viết rằng bà là độc giả đầu tiên đưa đề tài trời bắt xấu lên trang này là không đúng, bởi vì TL nhớ chắc chắn đã có ít nhất một cháu gái đã từng viết thư than thở về việc này và sau đó còn viết thư để kể về các diễn tiến…

Tuy nhiên, đi vào chi tiết thì hai lá thư khác nhau ngay từ căn bản: cháu gái kia (tạm gọi là B) nhận biết mình kém nhan sắc, kém hoạt bát lanh lợi so với em gái của mình, trong khi cháu A của bà thì không, hoặc chưa tỏ lộ những gì khiến bà nghĩ rằng cháu đang mặc cảm, buồn tủi về việc bị trời bắt xấu.

Ở đời, ai trong chúng ta cũng chuộng cái đẹp là việc tự nhiên, tự nhiên y như  ta thích ăn ngon, mặc đẹp vậy. Thành thử nếu TL an ủi bà rằng chẳng việc gì phải lo lắng bởi cái nết đánh chết cái đẹp thì ai đọc cũng biết ngay là TL giả dối. Cho nên tốt hơn hết là mình phải nhìn thẳng vào thực tế để tìm ra một phương hướng mà mình tin là tốt đẹp nhất.

So sánh hai trường hợp của cháu A và cháu B, TL thấy việc giúp ý kiến cho cháu B tương đối dễ dàng hơn, bởi vì cháu B đã nhận ra thực tế đó trong khi cháu A thì không hoặc chưa nhận ra. Nói cách khác, công việc của bà hiện nay là tiên đoán những gì sẽ xảy ra để  chuẩn bị biện pháp đối phó ngay từ bây giờ.

Không ai trong chúng ta, kể cả những người nhiều có kinh nghiệm nhất, có thể tiên đoán chính xác những gì sẽ xảy ra. Suy ra, bà không thể căn cứ vào những gì đã xảy ra cho hai cô bạn kém nhan sắc của mình ngày xưa để tiên đoán tương lai của cháu A. Hơn nữa, ngày xưa tương lai của tới 99% con gái chỉ là lấy chồng, sự nghiệp, địa vị xã hội nếu có cũng chỉ là phụ thuộc.

Tất cả những gì bà có thể làm trong lúc này để chuẩn bị đối phó là:

(1) Khách quan: tránh so sánh giữa A và chị em trong nhà hoặc so sánh với bất cứ người con gái nào khác.

(2) Chủ quan: làm sao để một khi A nhận ra sự thua thiệt của mình, cháu sẽ không bị mặc cảm nhiều, sẽ không có những phản ứng tiêu cực.

Việc thứ nhất, nói thì dễ nhưng làm rất khó. Bởi vì như đã viết ở trên, chuộng cái đẹp là việc tự nhiên như thế nào thì chê cái xấu cũng tự nhiên như vậy. Do đó nếu mọi thành viên trong gia đình bà không chịu để ý từng ly từng chút thì sẽ có lúc vô tình tạo ra một sự so sánh. So sánh ở đây không phải chỉ qua hình thức trực tiếp, chẳng hạn nói A không xinh bằng em gái, thân hình của A thô kệch hơn chị…, mà còn qua nhiều hình thức gián tiếp.

Thí dụ, khi mua áo dạ hội cho các cô con gái đi dự một đám cưới, bà mua cho cô út cái áo đẹp hơn của A, hoặc mắc tiền hơn của A là không được, bởi vì A có thể sẽ suy ra sự thật phũ phàng: A mặc áo này sẽ uổng tiền của mẹ; hoặc khi mua sắm quần áo cây-dùa, trong khi mua quần jean bó sát cho chị em lại mua cho A một cáo áo đầm không eo thì cũng có thể khiến A  suy diễn này nọ.

Cho nên khi mua sắm quần áo, phải thống nhất, trừ khi chính A từ chối vì nhận thấy mình mặc không hợp, không đẹp. Cũng cần viết thêm: không ưu tiên cho các con khác thì cũng không nên ưu tiên cho A, bởi có thể A sẽ cho đó là một sự an ủi, thương hại dành riêng cho A, hậu quả về mặt tinh thần cũng sẽ không tốt một chút nào.

Trên đây chỉ là một thí dụ điển hình, ngoài ra còn nhiều hình thức so sánh khác mà bà cần quan tâm né tránh, hoặc ngăn cản chị em của A.

Việc thứ hai là làm sao để A không bị mặc cảm thì còn khó khăn hơn việc thứ nhất rất nhiều. Bà phải tập thói quen đừng bao giờ khen người nào đẹp, đừng bao giờ chê người nào xấu trước mặt A, cho dù chỉ là khen chê các diễn viên trên truyền hình. Bởi vì một khi thấy bà hoặc người khác coi trọng cái đẹp thì tự nhiên A sẽ mặc cảm. Song song, bà phải tìm đủ mọi dịp để đề cao cái hay, cái tốt về mặt tinh thần, hạnh phúc trong hôn nhân, thành trên đường đời của những người kém nhan sắc, để nhồi nhét vào đầu óc A những tư tưởng đúng đắn về giá trị thực sự của con người.

Trường hợp trong tương lai, A nhận ra sự thua thiệt của mình thì bà phải tìm cách khuyên giải, an ủi một cách khôn khéo, tế nhị; cho dù A có nhất quyết nói rằng mình xấu xí, thô kệch thì bà cũng không nên đồng tình với A, bởi vì trong trường hợp này nói dối có lợi hơn nói thật.

Cuối cùng, về chuyện sửa sắc đẹp TL hoàn toàn đồng ý với vị bác sĩ gia đình; cứ để sau này cháu trưởng thành sẽ tự quyết định lấy. Còn trong hiện tại, bà chỉ nên kín đáo tìm người có óc thẩm mỹ để lựa chọn y phục, trang sức, kiểu tóc, cách trang điểm cho A (người tây phương gọi những người này là stylist). Có thể nói hiệu quả của việc chọn kiểu quần áo, cách trang điểm thích hợp sẽ thay đổi con người tới 50 phần trăm.

Sau khi đã làm tất cả những gì có thể làm được, bà chỉ còn cách tin vào trời, phó mặc cho số phận. Nhưng dù sao, bà và chị em của A chỉ cần thực hiện được những gì TL nêu ra, là đã đủ để an tâm một nửa.

Cầu chúc bà và gia đình mọi sự tốt đẹp.

Thanh Lan