Bàn về RƯỢU: bài 12

19 Tháng Tám, 2009 | Tìm hiểu về rượu

 

 

Tại sao chọn ly khi uống rượu?

 

Người Đông phương uống trà rắc rối bao nhiêu thì người Tây phương uống rượu nhiêu khê bấy nhiêu. Tùy loại trà, tùy khung cảnh, tùy người đồng ẩm mà người ta chọn những cái tách, cái ly để uống trà. Người mình gọi nghệ thuật uống trà là một thứ đạo. Người Tây phương gọi những người sành rượu là wine connoisseur.

 

Những người gọi là sành rượu thì ưa chi li khi uống rượu, không phải chỉ chú trọng về phẩm chất của rượu, mà còn cả về hình thể của cái ly.

 

Một số người này cho rằng uống rượu nào phải chọn ly cho loại rượu đó, chẳng hạn uống rượu pinot thì cần có ly làm riêng để uống với pinot và người uống rượu riesling thì sẽ cảm thấy rượu ngon hơn với ly chế tạo riêng để uống với rượu riesling.

 

Vào một tiệm ly ở phố bạn sẽ thấy vô số kiểu ly. Nào là những ly đáy bằng như hình khối tròn hay vuông, cao bằng ngón tay để chuyên uống whisky. Hoặc là những ly bầu có đế và chân lùn với miệng bầu, hơi tóp ở trên để uống cognac. Hoặc những ly có đế và chân cao đủ hình thể dùng để uống nho và sâm-banh . Ôi thôi đủ kiểu.

 

Lại còn có thể là ly bằng thủy tinh vài đồng một cái. Hoặc bằng pha-lê giá từ mười mấy đồng đến gần cả trăm đồng một cái. Ly pha-lê càng có nhiều góc cạnh, tỉ lệ chất pha-lê nhiều, làm bằng tay thì giá càng cao. Ly làm tại Tây âu thì còn đắt hơn Đông âu. Có những người thích uống rượu bằng ly pha-lê để thỉnh thoảng búng tay vào thành ly tạo nên tiếng kêu như chuông ngân. Cũng như là một cái thú.

 

Ngày trước người ta chọn loại ly với những kiểu để làm sao trang trí cho đẹp, không những để trên bàn cơm trông cho đẹp mà còn để cất trong tủ ngắm cho xinh. Ngày nay, hầu như thiên hạ không cần để ý đến cái gọi là kiểu cách-dù cổ điển hay thời trang-mà cần cái ly làm sao thỏa mãn được khứu giác và vị giác.

 

Chẳng hạn cái ly cần bụng rộng để có thể xoáy cho rượu chạy vòng tròn trong thành ly hầu làm cho hương vị rượu bốc lên ngay mũi. Miệng rượu thường chúm lại để giữ cho mùi rượu nằm lâu trong ly. Và như rượu sâm banh thì thường phải có bụng thon và dài , với mục đích nhìn bọt sủi một đường thẳng đứng, kéo dài thật lâu, từ dưới đáy lên đến miệng ly.

 

Một vài đặc tính của vài loại ly  tiêu biểu:

 

Zerrutti burgundy balloon.  Là loại ly tương đối không lớn lắm, dùng uống rượu đỏ loại cất trữ lâu có mùi vị đậm. Như nhà chế tạo Zerrutti nói thì cái bụng ly rộng có mục đích xoay rượu làm cho hương vị rượu bốc lên nhanh nhưng cái miệng ly hẹp lại có mục đích giữ cho hương vị khỏi bay đi mất. Ly này còn có đến 11% chất pha-lê và được chế tạo theo lối thủ công, giá $29.95.

 

Zweisel Mondial sherry glass. Đây là loại ly thịnh hành của nhà chế tạo ly Zweisel, dùng để uống các loại rượu  ngọt. Cái lối làm ly có bụng thon có mục đích chú trọng đến mùi vị trái cây của rượu và hạn chế, khử trừ đi mùi nồng của rượu.

 

Loại ly kiểu như vậy, như nếu cao hơn vài centimetre và có miệng ly giống hoa tulip (uất kim cương) thì đối với nhiều người, rất thích  hợp để uống sâm banh. Loại ly có hình hoa sẽ làm cho hương vị rượu tỏa ra trên miệng ly. Ly này hoàn toàn bằng thủy tinh, thổi bằng máy và giá chỉ $5.

 

Riedel Vinum Chianti Classico. Đây là một trong những kiểu ly nổi tiếng dùng cho mọi trường hợp, mọi loại rượu do nhà chế tạo ly Riedel của Áo quốc sản xuất.

 

Các nhà hàng thường dùng ly Chianti Classico “bốn mùa” và như chủ một nhà hàng tại khách sạn lớn nọ nói thì dù nhà hàng ông có đến 800 loại rượu khác nhau, nhưng ông chỉ cần dùng cái ly kiểu này là đủ. Ly này có 24% chất pha-lê và chế theo lối máy thổi phồng ra ly. Giá $29.95.

 

Zerutti champagne flute. Chứa 11% chất pha-lê và làm theo lối thủ công, giá $29.95. Trong lịch sử và văn hóa rượu, ly uống được xem là loại ly dùng để uống sâm banh.

 

Người Pháp hay người Anh cũng đều đồng ý rằng hễ uống sâm banh thì phải dùng loại ly flute, dù có một thời người ta uống rượu sâm-banh với cái ly bụng tròn như hình thứ nhất do người ta chế cái ly nhại theo bộ ngực vợ vua Louis XVI của Pháp. Người ta gọi ly kiểu đó là Marie-Antoinette cũng như người miền Nam VN ngày trước gọi áo dài hở cổ là áo dài bà Ngô Đình Nhu.

 

Nhưng uống rượu sâm-banh thì phải dùng ly thon và cao thì mới thấy thanh lịch, “sang như tây”. Như đã nói ở trên là thân ly cao sẽ cho bọt rượu có cơ hội sủi càng nhiều, càng lâu thì càng đẹp mắt. Có nhiều người thích uống sâm-banh trong cái ly ống flute nhưng có hình như hoa tulip.

 

Rượu sâm-banh của Úc được gọi là sparkling wine, chứ không gọi champagne dù cũng cất rượu hơi giống phương pháp rượu của Pháp, nhưng cái tên champagne là tên cầu chứng của mấy anh Pháp Lang Sa, nên Úc thòi lòi chúng ta phải dùng cái tên nghe không hấp dẫn lắm là sparkling wine.

 

Rượu sủi bọt của Úc càng ngày càng được dân Úc ưa chuộng và tiêu thụ rất nhiều, có tiểu bang mức tiêu thụ ngang hàng hay hơn cả rượu trắng hay rượu đỏ. Nhưng rượu sủi bọt của Úc có màu đỏ và màu trắng. Nếu bạn có dịp ăn mừng chuyện gì đó thì có thể khui “sâm-banh” đỏ hay “sâm-banh” trắng của Úc mà uống, không tệ đâu, tùy giá tiền, từ vài đô cho đến vài chục đô. Nhưng một số người Úc “vọng ngoại” khi đã hay được mời vẫn hỏi sâm-banh này có phải của Pháp không?

 

Zweisel Mondial Port Glass. Đây là loại ly rượu hình chén có chân và đế mà tiếng Anh gọi là goblet. Chỉ nghe cái tên là đủ biết ly dùng để uống rượu ngọt (port). Ly goblet là loại ly rượu nhỏ nhất, dùng để uống các loại rượu khai vị, rượu sherry. Loại ly goblet được sử dụng tại Pháp thời người Gaulois và La Mã, thường là ly bằng bạc, và cho đến thế kỷ thứ 14 thì dân Âu châu mới dùng ly goblet bằng thủy tinh trong các bữa ăn. Ly goblet được chế bằng thủy tinh và dùng máy để thổi (machine-blown glass), giá chỉ $5.

 

Riedel Vinum Shiraz. Theo nhà sản xuất ly Riedel thì đây là loại ly bán chạy nhất nước Úc, là kiểu ly để uống rượu shiraz theo cái “gu” của Borossa, có nghĩa là dùng để uống loại rượu shiraz có nhiều hương vị trái cây hơn là những loại rượu đỏ có hương vị cay. Ly này có 24% pha-lê, chế tạo theo phương pháp máy thổi, nhưng giá đến $34.95.

 

Zerrutti Ultimo Taster. Theo một vài chủ nhà hàng sành rượu, ly này có kiểu cổ điển, là loại ly rót rượu vào để ngắm, ngửi ngon mà nếm cũng tuyệt. Tuy khi chế kiểu ly này với hình dáng giọt nước mắt, nhà sản xuất ly chủ trương để uống rượu shiraz, nhưng thật ra uống loại rượu gì cũng được. Bụng ly rộng rất lý tưởng để lắc và xoay rượu, cái miệng hơi vễu ra giúp rượu không tràn ra khỏi mép khi ta quay cho rượu chạy vòng tròn thành ly. Ly này có 11% chất pha-lê, chế tạo bằng tay và giá $24.95.

 

Riedel Sommeliers Grand Cru Bourgogne. Tạp chí Decanter của Anh mô tả kiểu ly này là loại ly Burgundy (tiếng Pháp gọi là Bourgogne) đẹp nhất và hay nhất qua mọi thời đại. Theo công ty làm ly Riedel, bụng bự của ly giúp cho hương vị rượu phát tiết tới mức tối đa, trong khi miệng loe của ly giúp ta thưởng thức mùi vị trái cây của rượu cũng tới mức tối đa nhờ mép ly cong dẫn rượu trực tiếp vào vòm miệng của ta. Ly này chứa 24% pha-lê và cũng là loại làm theo lối tiểu công nghệ.

 

Đó là một số ly tiêu biểu trong gần cả trăm kiểu ly hiện có trên thị trường dùng để uống rượu. Dẫu biết rằng có một cái ly thích hợp để uống rượu thì cũng thú vị như ta có một cái tách lý tưởng để uống trà, nhưng không biết bạn đọc có quá chú trọng đến việc chọn một loại ly thích hợp cho mỗi thứ rượu không? Ông Stewart Langton, một chủ nhà hàng và là chuyên viên bán đấu giá rượu đã cho rằng đa số những người thích uống rượu không bận tâm đến độ mất thì giờ suy nghĩ hôm nay uống rượu thì họ sẽ chọn kiểu ly gì!

 

Thụy Văn tôi thấy nhiều người Úc (có các bà nữa đó) hay mua ở tiệm ly kiểu Grand Cru Bourgogne. Một cái ly như vậy có thể chứa cả một phần ba lít rượu. Thấy mà phát khiếp, bởi vì khi uống rượu mà rót chừng hai ly như thế thì coi như đã lâng lâng rồi, đã tới mức chân nam đá chân chiêu. Người Úc uống rượu như ta uống nước trà vậy. Nhưng đa số họ có thói quen là hễ đi tới nhà bạn bè uống rượu (nhậu thứ thiệt đấy) thì họ bỏ xe ở nhà, đi ké xe bạn bè- những người không uống rượu –hay đi taxi.

 

Thụy Văn tôi đề nghị dân uống rượu nho chỉ cần hai cái ly. Một cái kiểu Vinum Chianti Classico (hình thứ ba) để uống rượu trắng hay rượu đỏ, và một cái ly Zerutti champagne flute (hoặc cái ly cao có miệng hình hoa tulip) dùng để uống rượu sủi bọt hay sâm-banh.

 

Những ly rườm rà kiểu cọ, nếu có khả năng mua sắm, nên dùng để chưng, trang trí cho đẹp căn phòng.

 

(TVTS – 700)