Bạo động ở Tân Cương. Photo courtesy  AFP

Cuộc bạo động xảy ra hôm Chủ Nhật tại thành phố Urumqi  thuộc tỉnh Tân Cương (Xinjiang) đã tràn sang thành phố thứ hai là Kashgar. Đây là vụ bạo động lớn nhất tại Trung Cộng kể từ vụ bạo động ở Tây Tạng, một nước bị Trung Cộng sát nhập thành một tỉnh cách đây nửa thế kỷ.

Tân Cương, một tỉnh phía tây bắc Trung Hoa được xem là một khu tự trị của người sắc tộc Uighur theo Hồi giáo. Người Uighur trong thời gian qua đã có những chống đối và vận động đòi độc lập.

Một số tổ chức của người Uighur bị coi là những phần tử khủng bố. Trong số những tù nhân bị Hoa Kỳ giam giữ ở trại Guantanamo bên xứ Cuba trong nhiều năm qua, có người Uighur.

Đến nay, sau một thời gian giam giữ không xét xử, một số người Uighur được xem là không phải khủng bố, nhưng Hoa Kỳ không thể  trả họ về nước vì sợ Bắc Kinh trả thù. Úc là một trong những quốc gia được Hoa Kỳ yêu cầu định cư nhóm người này nhưng Úc chưa nhận, và cho biết có thể xét từng trường hợp cá biệt.

Tân Hoa Xã của Trung Cộng nói những người Uighur trong khi biểu tình đòi độc lập, đã tấn công cảnh sát và những người Hán. Tuy nhiên, các phát ngôn viên của người Uighur nói cảnh sát đã bắn bừa bãi không phân biệt vào đoàn  người biểu tình ôn hòa.

Tân Hoa Xã cũng trích lời viên chức tỉnh Tân Cương nói những người biểu tình được xúi dục bởi những nhóm phản động lưu vong ở nước ngoài, đòi ly khai khỏi Trung Cộng.

Mặc dù bị đàn áp, những cuộc bạo động vẫn tiếp tục diễn ra vào ngày Thứ Hai hôm qua.

Những người biểu tình đòi hỏi công lý cho hai người Uighur bị giết trong hai tháng trước bởi một người Hán tộc tại một nhà máy ở miền nam Trung Hoa.

Đến hôm nay, cuộc bạo động đã làm cho ít nhất 156 người chết, trên 800 người bị thương và có khoảng 1,434 người bị bắt giữ.

Nhà cầm quyền tỉnh Tân Cương nói những người biểu tình nổi loạn đã đập phá hơn 200 chiếc xe, phá hơn 200 cửa hàng.

Báo chí Tây phương mô tả cuộc nổi loạn và đàn áp ở Tân Cương từ hôm Chủ Nhật vừa qua ra vẻ còn nghiêm trọng hơn vụ đàn áp ở Thiên An Môn năm 1989.

Tổng thư ký Liên hiệp quốc Ban Ki-moon đã lên tiếng kêu gọi Bắc Kinh hãy kiềm chế trong việc đàn áp những người biểu tình. Anh và Mỹ cũng hỗ trợ những người biểu tình.