Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ngày thứ Bảy tuyên bố sẽ đạt được “thống nhất hòa bình” với Đài Loan, và không đề cập trực tiếp đến việc sử dụng vũ lực sau một tuần căng thẳng với hòn đảo mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền khiến quốc tế lo ngại.

Đài Loan phản ứng ngay sau đó bằng việc kêu gọi Bắc Kinh từ bỏ sự cưỡng ép, nhắc lại rằng chỉ người dân Đài Loan mới có thể quyết định tương lai của họ.

Đảo Đài Loan được cai trị dân chủ đã chịu áp lực quân sự và chính trị gia tăng từ Bắc Kinh đòi chấp chận chủ quyền, nhưng Đài Bắc tuyên bố sẽ bảo vệ nền tự do của mình.

Phát biểu tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh, ông Tập nói người dân Trung Quốc có “truyền thống vẻ vang” là phản đối chủ nghĩa ly khai.

“Chủ nghĩa ly khai độc lập Đài Loan là trở ngại lớn nhất để đạt được sự thống nhất tổ quốc, và là mối nguy tiềm ẩn nghiêm trọng nhất đối với chấn hưng quốc gia,” ông nói vào dịp kỉ niệm cuộc cách mạng lật đổ triều đại phong kiến cuối cùng vào năm 1911.

“Thống nhất” hòa bình sẽ thỏa mãn lợi ích tổng thể của người dân Đài Loan, nhưng Trung Quốc sẽ bảo vệ chủ quyền và sự thống nhất của mình, ông nói thêm.

“Không ai được đánh giá thấp quyết tâm sắt son, ý chí kiên định và khả năng mạnh mẽ của nhân dân Trung Quốc trong việc bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ quốc gia,” ông Tập nói. “Nhiệm vụ lịch sử thống nhất hoàn toàn tổ quốc phải hoàn thành, và chắc chắn sẽ hoàn thành.”

Giọng điệu của ông nhẹ nhàng hơn một chút so với hồi tháng 7, bài phát biểu quan trọng gần đây nhất của ông nhắc đến Đài Loan, trong đó ông thề sẽ “đập tan” bất kì nỗ lực nào giành độc lập chính thức. Năm 2019, ông trực tiếp đe dọa sử dụng vũ lực để buộc hòn đảo này quy phục dưới sự kiểm soát của Bắc Kinh.

Nhưng bài phát biểu gây nên phản ứng tiêu cực ở Đài Loan.

Văn phòng tổng thống nói Đài Loan là một quốc gia độc lập có chủ quyền, không thuộc Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, và đã rõ ràng khước từ đề nghị của Trung Quốc cai trị theo hình thức “một quốc gia, hai hệ thống.”

“Tương lai của đất nước nằm trong tay người dân Đài Loan,” văn phòng tổng thống nói.

Trong một phát biểu riêng rẽ, Ủy hội Đại lục, cơ quan hoạch định chính sách Trung Quốc của Đài Loan, kêu gọi Bắc Kinh “từ bỏ các hành động xâm nhập khiêu khích, quấy rối và phá hoại” và quay trở lại đàm phán.

Lực lượng không quân của Trung Quốc đã tiến hành các cuộc xâm nhập vùng nhận dạng phòng không của Đài Loan trong bốn ngày liên tiếp từ ngày 1 tháng 10, với gần 150 máy bay, mặc dù các phi vụ đó đã kết thúc. Ông Tập không nhắc tới những chuyến bay đó trong bài diễn văn của mình.

Đài Loan chính thức gọi mình là Trung Hoa Dân Quốc, tên của nước được thành lập vào năm 1912 sau khi triều đại nhà Thanh sụp đổ. Chính phủ đó chạy đến Đài Loan vào năm 1949 sau khi thua trong cuộc nội chiến với những người Cộng sản, những người lập nên nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa ngày nay.

Đài Loan đánh dấu ngày 10 tháng 10, ngày mà cuộc cách mạng lật đổ chế độ phong kiến bắt đầu ở Trung Quốc, là ngày quốc khánh của mình, và Tổng thống Thái Anh Văn sẽ có bài phát biểu quan trọng tại Đài Bắc vào Chủ nhật.