Nguyễn Hồng-Anh – Trong bài xã luận (editorial)  ngày 10.8.2022, TiVi Tuần-san cho rằng “Thế giới rồi phải thừa nhận có hai nước Tàu: Trung Cộng và Đài Loan”. Cùng với Mỹ, hầu hết các quốc gia trên thế giới thừa nhận Trung Cộng, cắt đứt quan hệ ngoại giao với Đài Loan, chỉ còn 14 nước nhỏ. Nhưng ngay cả Mỹ, Úc và những quốc gia tây phương từng là đồng minh với Trung Hoa Dân Quốc (nay là Đài Loan) có thừa nhận chỉ có One China (Một Trung Hoa) thì Đài Loan vẫn tồn tại với một lãnh thổ nguyên vẹn trong đó 23 triệu dân xây dựng một nền dân chủ được thế giới ngưỡng mộ. Đó là một thực tế, được chứng minh hùng hồn qua lời tuyên bố của Tổng thống Thái Anh Văn rằng chỉ có người dân Đài Loan mới quyết định vận mạng của họ và Đài Loan sẽ chiến đấu đến cùng để bảo vệ sự toàn vẹn lãnh thổ.

Mỹ, Úc và các quốc gia Tây phương thừa nhận Trung Cộng vào đầu thập niên 1970 vì thế chiến lược và lợi ích kinh tế  nhưng nửa thế kỷ sau, tình thế đã thay đổi. Nga không còn là đối thủ trực tiếp của Mỹ  như thời chiến tranh lạnh mà là Trung Cộng, đối thủ về quân sự, kinh tế và chiến lược.  Dù chưa có thể thay Mỹ là đệ nhất cường quốc của thế giới, nhưng Tập Cận Bình cho thấy Trung Quốc sẽ vươn lên làm bá quyền, thống lãnh Á châu Thái bình dương, và trước hết phải chiếm Đài Loan. Mất Đài Loan là mất dải đảo thứ nhất, từ đó Trung Cộng bung ra Thái bình dương uy hiếp các quốc gia trong vùng trong đó có Úc.

Chỉ là chuyện ầm ĩ!

Từ đầu tháng này, sau chuyến Đài du của Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi, các dân biểu thượng nghị sĩ và thống đốc tiểu bang,  Trung Cộng đã tổ chức những cuộc tập trận, bắn hỏa  tiễn, bao vây Đài Loan và tuyên bố rùm beng với những lời đe dọa dữ tợn làm như Bắc Kinh sắp đánh Đài Loan đến nơi. Nhưng trong bài xã luận của tuần qua, TiVi Tuần-san cho rằng “Trung Cộng hù dọa Đài Loan nhưng vẫn giữ nguyên trạng”. Điều này có nghĩa Mỹ, Úc và tây phương tiếp tục nhìn nhận chỉ có một China, nhưng việc thống nhất Đài Loan, nếu có,  chỉ xảy ra trong hòa bình và Mỹ vẫn tiếp tục hỗ trợ vũ khí cho Đài Loan chiếu theo Đạo luật Quan hệ Đài Loan.

Vấn đề bảo vệ Đài Loan hay nói rõ hơn, sự nhìn nhận Đài Loan của Mỹ và đồng minh mập mờ, không rõ ràng. Mỹ và đồng minh không muốn có một cuộc đối đầu quân sự và mất khách hàng lớn. Tuy nhiên, ít nhất đã có hai lần Tổng thống Joe Biden nói nếu Đài Loan bị tấn công, Mỹ sẽ bảo vệ để rồi ngay sau đó Tòa Bạch ốc đính chính. Sự việc này nói lên điều gì? Đó là phản ứng tự nhiên, nằm trong tiềm thức của tổng thống và nhân dân Mỹ vì Washington sẽ tham chiến nếu Trung Cộng tấn công Đài Loan. Sở dĩ Mỹ có thái độ mập mờ (ambiguity)  vì nếu Mỹ chính thức tuyên bố bảo vệ Đài Loan, lập tức Đài Loan sẽ tuyên bố độc lập ngay, bởi bà Thái Anh Văn và đảng của bà muốn độc lập, 54% người dân Đài Loan muốn độc lập và chỉ có 23.4% muốn giữ nguyên trạng để tránh chiến tranh, xây dựng đất nước giàu mạnh hơn nữa.

Nhìn tình hình thế giới hiện nay, người viết tin rằng trước sau Đài Loan cũng sẽ độc lập, bằng cách tuyên bố hay được Mỹ và đồng minh thừa nhận, hoặc tệ hại hơn là sau một trận chiến. Nhưng chiến tranh Trung-Đài sẽ không xảy ra trước tháng 11 này và trong vòng hai năm tới như các nhà chiến lược tiên đoán. Vì sao? Trung Cộng có một quân đội đông nhất thế giới, vũ khí mạnh hàng đầu và có nhiều tàu chiến hơn Mỹ, nhưng chưa có khả năng chiếm được Đài Loan nếu Mỹ và đồng minh hỗ trợ hay tham chiến. Tập Cận Bình có tham vọng nhưng sẽ không chịu để lịch sử ghi nhận là kẻ bại trận. Cái tôi, cái thể diện của Tập rất lớn, lớn hơn một hòn đảo nhỏ như Đài Loan!

Tuy nhiên, như nhiều nhà lãnh đạo thế giới quan tâm hình hình hiện nay ở Eo biểu Đài Loan, họ cho rằng một sự vô ý hay tính toán sai lầm của các bên có thể dẫn đến chiến tranh. Vậy muốn tránh nó thì làm sao?

Phải gởi tín hiệu rõ ràng cho Tập

Tuần qua, ông John Bolton, cựu Cố vấn An ninh Quốc gia của cựu Tổng thống Donald Trump (Bolton từ chức sau 17 tháng làm việc) đã có một bài thuyết trình trong sự kiện tổ chức hàng năm tại Sydney của Trung tâm Nghiên cứu Độc lập. Ông là một chính trị gia từng phục vụ trong các chính phủ Cộng hòa của Ronald Reagan, George WH Bush và George W Bush. Ông từ chức vì bất đồng chính kiến và chiến lược với ông Trump. Ông ca ngợi Úc đã tham gia và Bộ Tứ, AUKUS  nhưng ông nói như vậy chưa đủ để đối phó với Trung Cộng. Ông nói năm 1954 trong  khu vực có Tổ chức Minh ước Đông Nam Á Châu (SEATO – Southeast Asia Treaty Organisation) bao gồm Mỹ, Pháp, Anh, Tân Tây Lan, Úc, Phi Luật Tân, Thái Lan và Pakistan có mục đích ngăn chặn  chủ nghĩa cộng sản nhưng SEATO chẳng làm được trò gì và giải tán năm 1977 sau khi Bắc Việt chiếm Miền Nam.

Ông Bolton nói Úc có thể làm nhiều hơn bằng cách giúp Mỹ xây dựng một mạng lưới mạnh hơn trong khu vực, đưa Đài Loan vào trong một mạng lưới an ninh của khu vực, có như vậy mới bảo đảm cho đảo quốc này. Và quan trọng hơn là phải làm cho Tập Cận Bình đừng có mơ hồ về sự ủng hộ đối với Đài Loan để ông ta không dám phiêu lưu vào một cuộc chiến mà ông  sẽ mất cả chài lẫn chì. Bolton nói Úc nên gia tăng chi tiêu quốc phòng nhiều hơn để đối đầu với Trung Cộng.

Về chính sách Một China, ông Bolton tin rằng chính phủ Cộng hòa trong tương lai, nhưng không phải với Trump, sẽ thay đổi chính sách và thừa nhận Đài Loan nhưng sẽ gây khó khăn cho Úc vì cả Thủ tướng Anthony Albanese và Thủ lãnh Đối lập Peter Dutton đều muốn duy trì tình trang hiện nay.

Tuy nhiên, bạn đọc có đoán được Bolton muốn nói về những ai?

Ít nhất có một ứng viên tổng thống tương lai đã tuyên bố hồi gần đây là hãy bỏ chính sách Một Trung Hoa và thừa nhận Đài Loan. Đó là cựu Ngoại trưởng Mike Pompeo, cựu Giám đốc CIA.

Nguyễn Hồng-Anh (TVTS số 1901 phát hành ngày 31.8.2022)