Trịnh Cung

Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn là một thiên tài âm nhạc, điều đó không ai có thể phủ nhận. Nhưng về cuộc sống và lập trường của ông, mỗi người nhìn mỗi cách. Vì ông Sơn  không phải là thánh, lại bị người miền nam chống cộng coi là một kẻ phản thùng, nên từ năm 1975 đã có những sự chỉ trích nặng nề lẫn bênh vực.

Tuy nhiên, nhân dịp kỷ niệm 8 năm  ngày Trịnh Công Sơn qua đời (1.4.01), một người bạn được coi là thân nhất với ông Sơn từ hồi ông còn 18 tuổi, đã viết một bài về con người của Trịnh Công Sơn, đưa lên mạng Tạp Chí Da Màu và gây nên một cuộc tranh luận, có cơ sẽ kéo dài hết tháng Tư Đen này và qua nhiều năm tháng khác.

Trịnh Cung là một họa sĩ nổi tiếng, hơn Trịnh Công Sơn một tuổi, vừa viết bài có tự “Trịnh Công Sơn và tham vọng chính trị”.

Khi cho phổ biến bài này, ông có viết: “Bài viết này chắc chắn sẽ gây ra sự mất mát tình cảm, sự đổ vỡ các mối quan hệ vốn có của tôi, vì một số những nhân vật được đề cập nay đang còn hiện diện trong cuộc đời. Sự thật bao giờ cũng gây mất lòng, tôi đã tự hỏi mình nhiều lần trong nhiều năm qua: có nên viết nó ra, giải thoát cho nó khỏi ngục tù trong tôi suốt hơn 30 năm qua? Sự quằn quại của nó trong cái nhà tù ký ức cũng làm tôi đau buồn đến không chịu nổi. Giải phóng cho nó là giải phóng cho chính tôi, dù có phải bị trả giá.”

Và quả thật như vậy. Mời bạn đọc theo dõi một bản tin của đài BBC Luân Đôn sau đây:

Tranh cãi quanh bài viẾt vỂ Trịnh Công Sơn

Một trong những người bạn của Trịnh Công Sơn đang gây nhiều dư luận với bài viết rằng cố nhạc sĩ là người có “tham vọng chính trị”.

Là người bạn thân, cùng thời với một trong những nhạc sĩ được yêu thích nhất tại Việt Nam, Trịnh Cung có bài thơ được Trịnh Công Sơn chuyển thành ca khúc nổi tiếng, “Cuối cùng cho một tình yêu”.

Nhưng trong bài mang tựa “Trịnh Công Sơn và tham vọng chính trị” ở trang mạng Damau, ông Trịnh Cung cáo buộc “rượu, phụ nữ và xu nịnh là một loại ma tuý tổng hợp đang nhấn chìm Trịnh Công Sơn” thời kỳ sau 1975.

Phần lớn bạn bè và nhà phân tích cho rằng Trịnh Công Sơn là con người phi chính trị, nhưng Trịnh Cung lại viết nhạc sĩ đã từng có lúc nghĩ đến việc xin vào Đảng Cộng sản.

Ông Trịnh Cung nói ông đã khuyên can, nhưng “không phải nhờ sự phân tích ấy mà Trịnh Công Sơn không trở thành đảng viên Đảng CSVN, mà bởi sự ngăn cản của nhạc sĩ Hoàng Hiệp, người giữ vai trò chính trị của Hội Âm Nhạc TP. HCM”.

Chân dung một Trịnh Công Sơn hiện ra trong bài viết là một người cũng có tham vọng làm quan cả trong thời Việt Nam Cộng Hòa và sau 1975, không được tin dùng để rồi dẫn đến sự chán chường và buông xuôi.

Trả lời đài BBC sau khi đọc bài viết, em gái ông Trịnh Công Sơn, bà Trịnh Vĩnh Trinh, nói “cuộc sống và tác phẩm âm nhạc của anh Sơn đã nói lên tất cả”.

“Gia đình có buồn, là vì trước đây anh Trịnh Cung thường xuyên đến nhà, quý mến gia đình đến độ anh đã xin mẹ Trinh cho đổi sang họ Trịnh vì tên thật của anh là Nguyễn Văn Liễu. Bây giờ lại viết bài về một người bạn đã qua đời, gia đình nghĩ nên để quý khán giả tự phán đoán.”

Bà Trinh nói ngắn gọn: “Qua bài này, ông Trịnh Cung đã nói lên ông là ai.”

Trong khi đó, phát biểu với BBC, ông Trịnh Cung giải thích vì sao bây giờ ông mới công bố bài viết.

“Tôi muốn chờ sự lắng xuống về tình cảm của mọi người đối với cái chết của Trịnh Công Sơn. Thời điểm hôm nay đã đủ dài. Ngoài ra, gần đây một số bạn bè của tôi sa sút sức khỏe, làm tôi ngại chờ ít lâu nữa, mình cũng có thể không còn đủ sức viết.”

“Không phải mọi nhân vật liên quan đều đã chết, ví dụ ông Đinh Cường còn sống ở Mỹ. Một số nhân vật vây quanh ông Trịnh Công Sơn đều còn tồn tại, họ sẽ phản hồi. Những gì tôi sai, họ cứ trưng bằng cớ để chúng ta vẽ lại một chân dung trung thực hơn.”

‘Tài năng và cũng bình thường’

Ông Trịnh Cung nói cần tách biệt hai khía cạnh của Trịnh Công Sơn.

“Một là tài năng, có thể gọi là thiên tài âm nhạc, nhưng còn một con người mà ta vẽ vời là thiền sư, trong sáng thì ở đây, tôi muốn mô tả một thời kỳ xuống dốc của người bạn ấy.”

Theo ông Trịnh Cung, giai đoạn trước và sau 1975 chứng kiến hai con người khác nhau của nhạc sĩ.

“Không phải do anh muốn, mà do thời cuộc đã đẩy anh vào một cuộc sống không đẹp như trước 75. Dù là trước 75, anh đấu tranh cho ai, tôi vẫn thấy đó là thời gian sống rất đẹp, khác hoàn toàn giai đoạn sau này.”

“Cuộc sống của anh sau 75 là của một người yếu đuối, chấp nhận để được vui. Sau khi được ông Võ Văn Kiệt nâng đỡ, đưa anh quay lại Sài Gòn, từ đó anh xem mình có chỗ dựa. Mà ngay cả trước 75, có những người bạn ở phía đối nghịch cộng sản nhưng quý tài của anh, đã giúp anh nhiều.”

Ông Trịnh Cung nói “như vậy, Sơn dễ bị những người có quyền lực, giàu có chinh phục anh.”

Được hỏi ông nghĩ gì về phản ứng của độc giả, Trịnh Cung trả lời: “Những gì họ thấy đúng, họ cứ viết ra. Còn những gì tôi viết, tôi chịu trách nhiệm.”

Chính trị hay không chính trị?

Một trí thức cùng thời với Trịnh Công Sơn, hiện sống ở Pháp muốn giấu tên, nói với BBC rằng theo ông, Trịnh Công Sơn là người “không chính trị. Ông có thể có những nhận biết sai lầm về chính trị, nhưng ông không làm chính trị.”

Trong khi đó, nhà văn Hoàng Lại Giang, từ Sài Gòn, cũng từng có thời gian quen biết với Trịnh Công Sơn sau 1975, nói: “Đó là nghệ sĩ trong sáng, không bao giờ nghĩ đến chính trị.”

Ông Giang cho rằng cố nhạc sĩ là người “ngây thơ, nên phải đi giữa hai làn đạn”.

Nhắc lại những năm đầu sau 1975, khi Trịnh Công Sơn, giống như nhiều người dính líu miền Nam, gặp khó khăn trong đời sống, ông Hoàng Lại Giang nhớ lại:

“Lúc đó, người ta mang quan điểm Trịnh Công Sơn có tội. Thời ấy, Sơn rất khổ. Nhưng dần dần nhạc phẩm của anh đã thu hút các nhà cách mạng, kể cả ông Võ Văn Kiệt.”

“Có lần bức xúc, anh Sơn đến giãi bày với ông Kiệt, thì ông ấy bảo: ‘Tôi đây còn bị người ta theo dõi, anh bị theo dõi là chuyện bình thường. Mình cứ làm việc của mình.'”

Ông Giang kết luận: “Trịnh Công Sơn là con người của nghệ thuật. Bây giờ tôi còn mê Trịnh Công Sơn là vì thế.”