TL góp ký kiến với em T, một người vợ, người mẹ gương mẫu nhưng trong lòng đang bị bất ổn vì sự xuất hiện của người yêu xưa. Xin rất sơ lược câu chuyện của T:

Trước kia, T và A là đôi bạn học, yêu nhau trong vòng lễ giáo. Sau đó, A bị gia đình ép lấy B, con gái một gia đình danh giá, giàu có. Vì mặc cảm mình không xứng với A, chính T đã khuyên A nên nghe lời gia đình. Kết quả: A và B thành vợ chồng. T bỏ đi nơi khác sống, và mấy năm sau, gặp gỡ C và hiện đang sống hạnh phúc đầm ấm bên chồng con.

Ngờ đâu, mới đây, A cũng di chuyển tới nơi T đang sống. Chưa hết, do quan hệ bạn bè quen biết, vợ chồng T và vợ chồng A còn có nhiều dịp gặp gỡ nhau.

Tuy bề ngoài hai người chỉ coi nhau như bạn cũ, nhưng qua cách nói chuyện của A, T biết A vẫn còn yêu mình. Thậm chí A còn có ý trách móc T ngày đó đã khuyên mình nghe lời gia đình để lấy B. Điều nguy hiểm là chính T cũng nhận ra rằng mình cũng còn yêu A. T vốn là con người ngay thẳng nên rất áy náy về việc mình vẫn còn yêu A, nhưng không có cách nào giải quyết!…

Ý kiến Thanh Lan:

Em T thân mến,

Chuyện tình cảm của em vừa có hơi hướm tiểu thuyết Quỳnh Dao vừa có tính lãng mạn trong văn học tây phương vào thế kỷ trước: dở dang nhưng không bi thảm, ngang trái nhưng không tội lỗi… Thế nhưng tiểu thuyết khác xa đời thường. TL giải thích như sau:

Trong tiểu thuyết, các nhân vật hành động theo óc tưởng tượng

của tác giả (nhà văn). Nhà văn có thể cho nhân vật X (đã có vợ con) và nhân vật Y (đã có chồng con) yêu nhau một cách cao thượng, trong sạch suốt một đời, trong khi vẫn chu toàn bổn phận làm chồng làm vợ, làm mẹ làm cha… Độc giả, khi đọc những chuyện tình như thế, sẽ vừa nể phục vừa thương cảm hai nhân vật chính, mà quên mất rằng sở dĩ mọi chuyện diễn tiến tốt đẹp là vì nhà văn “bắt buộc” nó phải xảy ra như thế! Còn trên thực tế, khó có ai làm được (riêng với chính bản thân các ông bà nhà văn, ra vẻ lại càng khó hơn!)

Khi viết ra như thế, không phải TL phủ nhận trên đời vẫn có những người yêu nhau một cách cao thượng và trong sạch, nhưng nếu đó là những người đã có vợ có chồng, có con cái, thì để duy trì tình cũ trong sạch ấy, họ phải giảm bớt một phần “tim óc” dành cho vợ, chồng, con cái của mình. Đó là quy luật tự nhiên, mà TL có thể ví với “nguyên tắc bình thông nhau” trong khoa học.

Tới đây, TL cũng cần phân biệt rõ ràng giữa (1) “tình cảm bâng khuâng khi nhớ tới người yêu cũ nay đã xa” và (2) “tình cảm trong sạch dành cho người yêu xưa nay đang ở gần!

Trường hợp (1) là “quyền” của mỗi người chúng ta, trong khi trường hợp (2) phải bị xem là sự lãng mạn bất hợp pháp, sự yếu lòng, thậm chí buông thả của một người đang mang một trách nhiệm – thể xác cũng như tinh thần – với gia đình!

Tới đây, có lẽ em đã hiểu ý TL muốn nói gì về tình trạng giữa em và A hiện nay. Đồng ý rằng, không ai có quyền, và có khả năng ngăn cấm A và em tiếp tục yêu em “trong sạch”, nhưng gọi đó là tình yêu “cao thượng” như em đã viết thì TL phản đối kịch liệt. Không có gì đáng gọi là cao thượng trong chuyện này cả, mà ngược lại.

Vì thế, nếu em thực sự mong muốn giải quyết, em phải làm theo theo những lời khuyên của TL sau đây:

– Cố gắng tìm cách càng ít gặp lại A càng tốt; và trong những trường hợp không thể không gặp, thì tránh những cơ hội chỉ có hai người với nhau.

– Nếu A gợi lại chuyện tình cảm ngày xưa, em không nên hưởng ứng. Chẳng những thế, em còn phải tìm cách làm cho A cụt hứng, chẳng hạn đề cập tới hạnh phúc gia đình hiện nay của mình. Sau nhiều lần như thế, chắc chắn A sẽ phải nghĩ lại để trở về với thực tế.

– Đừng bao giờ nghĩ rằng, không đáp lại tình yêu “trong sạch” của A, thì sẽ bị xem là người “không có tâm hồn”, hoặc “lạnh lùng, tàn nhẫn”.

– Cuối cùng, đừng quan tâm, áy náy khi bị A tỏ ý trách móc về việc ngày trước em đã khuyên A nên nghe lời gia đình để lấy B. Nếu ngày ấy A yêu em tới mức từ bỏ tất cả, thì lời khuyên của em nào có giá trị gì!

Tóm lại, trong khi không có ý hạ thấp A, TL bắt buộc phải nêu ra thực tế: nếu ngày xưa, không có điều gì buộc A phải xa em, thì ngày nay, cũng không có gì buộc em phải đáp lại tình cảm cũ của A cả.

Thanh Lan